Phát ngôn viên EU cho biết khối này không trả nợ cho các đối tác với những khoản mà họ vay từ bên thứ ba, đồng thời bày tỏ quan ngại về những tác động tài chính và kinh tế - xã hội từ các khoản đầu tư của Trung Quốc vào Montenegro.
Bộ trưởng Tài chính Montenegro Milojko Spajic hôm 11/4 tiếp nối những thành viên nội các nước này tiếp tục cầu cứu Brussels giúp trả khoản nợ họ với Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc từ năm 2014 để xây đoạn đầu tiên của tuyến đường cao tốc kết nối Montenegro với nước láng giềng Serbia.
Khoản tiền này do chính phủ trước của Montenegro vay. Ông Spaijic khẳng định rằng chính quyền mới của nước này muốn xích lại gần Brussels hơn Bắc Kinh. Montenegro đang tìm cách gia nhập EU.
“Đối với hạ tầng chúng tôi đang dựa vào Trung Quốc…tình hình rất cấp bách nhìn từ quan điểm địa chiến lược”, ông Spaijic nói với FT.
Tuyến đường cao tốc dở dang đang được coi là ví dụ của kiểu “ngoại giao bẫy nợ” mà Trung Quốc bị cáo buộc là đang sử dụng để triển khai sáng kiến Vành đai Con đường, dự án phát triển hạ tầng để kết nối đông tây.
Bắc Kinh bác bỏ điều đó và khẳng định rằng khoản vay của họ cho các nước đang phát triển không kèm theo “thòng lọng”.
Bài viết của FT nói rằng với chi phí ước tính lên đến 23,8 triệu USD/km, tuyến đường cao tốc của Montenegro trở thành một trong những con đường đắt nhất thế giới. Nước này sẽ phải trả nợ cho Trung Quốc lần đầu vào tháng 7 năm nay.
Khoản nợ đó làm tăng tỷ lệ nợ công của Montenegro từ 65,9% lên khoảng 80% GDP, theo số liệu từ Nghị viện châu Âu.
Để bù đắp chi phí, Montenegro phải kiếm tiền từ các nguồn khác, như tăng thuế giá trị gia tăng lên 21% đối với các hoạt động phi du lịch.
Trong bài phát biểu trước Uỷ ban đối ngoại của Nghị viện châu Âu hồi tháng 3, Phó Thủ tướng Montenegro Dritan Abazovic đề nghị các thành viên EU “giúp chúng tôi thay thế khoản nợ (với Trung Quốc) bằng khoản nợ từ một số ngân hàng châu Âu”. Ông nói thêm rằng điều này sẽ giúp giảm bớt ảnh hưởng của Trung Quốc ở Montenegro.
Ông Peter Stano, phát ngôn viên của EU về các vấn đề đối ngoại và an ninh, cho biết EU hiện đã là nhà cung cấp tài chính lớn nhất cho Montenegro, đồng thời là nhà đầu tư và đối tác thương mại lớn nhất của quốc gia này.
“EU sẽ tiếp tục hỗ trợ Montenegro trên con đường trở thành thành viên EU. Và trong bối cảnh đó, chúng tôi sẽ hợp tác với họ để tìm ra giải pháp tài chính cho các dự án đầu tư và bảo đảm sự bền vững của các khoản nợ công của họ”, ông Stano nói.
“Tuy nhiên, dù các nước được tự do đặt ra các mục tiêu đầu tư của mình, EU quan ngại về những tác động tài chính và kinh tế - xã hội từ những khoản đầu tư của Trung Quốc vào Montenegro, gây ra những rủi ro mất cân bằng kinh tế vĩ mô và phụ thuộc vào nợ”, ông Stano cho biết thêm.
Brussels ngày càng lo ngại về ảnh hưởng gia tăng của Trung Quốc ở Tây Balkan.
Trước đó, các định chế tài chính công của EU đã quay lưng với giai đoạn 1 của dự án cao tốc Bar-Boljare, bắt đầu từ bờ biển Adriatic đến biên giới giữa Montenegro với Serbia.
Báo cáo của Viện Clingendael, một cơ quan nghiên cứu và tư vấn chính sách ở Hà Lan, công bố năm ngoái nói rằng 2 nghiên cứu khả thi của Ngân hàng Tái thiết và phát triển hâu Âu và Ngân hàng đầu tư châu Âu “không hứng thú” với dự án này.
“Montenegro coi Trung Quốc là một cường quốc toàn cầu đang lên và tạo ra những cơ hội kinh tế và tài chính mới. Các thể chế và quan chức địa phương ở Montenegro đang tích cực thúc đẩy và mong muốn làm sâu sắc quan hệ song phương với Trung Quốc”, báo cáo viết.
