Nhiều năm trước, khi hay tin nhà máy xi măng Nam Đông được xây dựng ở xã Thượng Quảng (huyện Nam Đông), ông Lê Hiền, một trong hơn 40 hộ dân địa phương có đất đai bị thu hồi giải phóng mặt bằng triển khai dự án, từng tỏ ra lạc quan về triển vọng con em địa phương không còn phải ly hương kiếm sống, mà có công ăn việc làm ổn định ngay trên quê mình.
Tuy nhiên, mòn mỏi đợi chờ hơn 13 năm, dự án Nhà máy xi măng Nam Đông vẫn chưa một ngày đi vào hoạt động. Công trình dang dở, nhiều người trẻ đã rời quê kiếm sống thay vì kỳ vọng trở thành công nhân nhà máy.
Theo tìm hiểu, sau nhiều lần xin gia hạn dự án, khu vực triển khai Nhà máy xi măng Nam Đông hiện đã đầu tư cơ bản hoàn thiện về khu nhà điều hành quy mô hai tầng, nhà để xe máy, sân trước, hệ thống tường rào... Riêng tuyến đường nhựa từ Tỉnh lộ 14B dẫn đến tận cổng khu điều hành nhà máy đã được nhà nước đầu tư hoàn chỉnh, rất thuận lợi cho đi lại.
 |
Khó có thể nhận ra đây là khu nhà điều hành dự án xi măng hơn 4.000 tỷ đồng tại huyện vùng cao Nam Đông, TT-Huế |
 |
Khu điều hành trị giá đầu tư tiền tỷ thành nơi nuôi nhốt trâu bò của dân địa phương |
Thời điểm PV có mặt tại khu vực công trình dự án, khu nhà điều hành, nhà xe, sảnh trước đang được người dân địa phương tận dụng làm nơi nuôi nhốt trâu bò. Các lối đi dẫn vào khu nhà đều ngập trong phân gia súc bẩn thỉu, ô nhiễm, nhếch nhác.
Khu đất xung quanh được người dân tận dụng trồng cỏ voi để chăn nuôi. Khuôn viên khu nhà còn được dùng làm nơi sản xuất, phơi phóng, đóng bao phân chuồng để bán đi các nơi.
Do bỏ hoang nhiều năm, khu nhà điều hành cao tầng bị xuống cấp, hệ thống cửa đã hỏng, các tấm chắn bằng kính bị vỡ toang hoác. Nếu không được dân địa phương thông tin trước, nhiều người nhầm nơi đây là khu chăn nuôi gia súc “hạng sang”.
 |
 |
Người dân tận dụng khuôn viên khu nhà điều hành để trồng cỏ phục vụ chăn nuôi gia súc |
 |
 |
Trâu bò được nuôi ngay ở sảnh vào tòa nhà cao tầng. Lối vào đầy phân gia súc bẩn thỉu |
Tìm hiểu từ cơ quan chức năng tỉnh TT-Huế, dự án Nhà máy xi măng Nam Đông được UBND tỉnh cấp giấy chứng nhận cho Công ty CP Đầu tư Xi măng Nam Đông Việt Song Long vào tháng 1/2008, thay đổi lần thứ nhất vào tháng 5/2010, với số vốn đầu tư 4.437,8 tỷ đồng.
Dự án nhà máy có công suất thiết kế 5.000 tấn clinker/ngày (tương đương 1.800.000 tấn xi măng/năm). Dự án có ý nghĩa trong việc tạo việc làm, nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế xã hội cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số, người dân huyện vùng cao Nam Đông và tỉnh TT-Huế giai đoạn 2006 - 2010.
 |
Nhà xe của khu điều hành cũng trở thành chuồng trâu |
Ngày 21/3/2009, Công ty CP Đầu tư Xi măng Nam Đông Việt Song Long đã tổ chức khởi công xây dựng Nhà máy xi măng Nam Đông tại xã Thượng Quảng, cam kết hoàn thành dự án và cho ra lò sản phẩm xi măng Nam Đông đầu tiên sau 26 tháng kể từ ngày khởi công.
Tuy nhiên, đến khoảng tháng 6/2010, sau khi đầu tư được khoảng 163,5 tỷ đồng cho các phần khoan thăm dò mỏ đá, mỏ phụ gia, giải phóng mặt bằng, xây dựng nhà điều hành..., dự án “dậm chân tại chỗ” cho đến nay, do nhà đầu tư gặp khó khăn về nguồn vốn.
 |
Do bỏ hoang nhiều năm, khu nhà điều hành cao tầng bị xuống cấp, các tấm chắn bằng kính bị vỡ toang hoác |
Chủ đầu tư sau đó xin UBND tỉnh gia hạn tiến độ và dự kiến đưa dự án vào hoạt động quý I năm 2016.
Trong khi đó, ngày 3/4/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công văn số 485/TTg-KTN về việc rà soát, điều chỉnh tiến độ các dự án nhà máy xi măng theo quy hoạch, trong đó, dự án Nhà máy xi măng Nam Đông được giãn tiến độ sang giai đoạn sau năm 2015.
 |
 |
Trâu được nuôi nhốt trên hành lang tầng trệt tòa nhà |
Ngày 28/8/2014, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công văn số 1592/TTg-KTN về việc rà soát các dự án đầu tư xây dựng nhà máy xi măng trong quy hoạch phát triển công nghiệp xi măng Việt Nam. Trong đó, dự án Nhà máy xi măng Nam Đông là 1 trong 9 dự án hoãn triển khai (không có thời hạn cụ thể).
Đến năm 2019, UBND tỉnh TT-Huế có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về việc đề nghị tiếp tục thực hiện đầu tư dự án Nhà máy xi măng Nam Đông.
Ngày 18/6/2019, Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo Kết luận số 212/TB-VPCP tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh TT-Huế. Theo đó, văn bản yêu cầu tỉnh TT-Huế chủ động rà soát tiến độ, lựa chọn nhà đầu tư có năng lực tài chính, công nghệ, bảo vệ môi trường và đảm bảo các điều kiện cần thiết khác, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước khi tiếp tục triển khai dự án nhà máy xi măng Nam Đông trong năm 2019.
Tuy nhiên, đến nay, dự án Nhà máy xi măng Nam Đông tiếp tục án binh bất động, bỏ hoang phần công trình đã đầu tư kéo dài.
 |
 |
Công trình bỏ hoang còn trở thành nơi sản xuất phân chuồng của dân địa phương |
Theo ông Đinh Hồng Lam, Chủ tịch UBND xã Thượng Quảng, do dự án “treo” kéo dài, một phần diện tích đất trong tổng số hơn 40ha mặt bằng thu hồi triển khai xây dựng nhà máy xi măng đã được người dân tạm thời tận dụng canh tác, trồng các loại cây ngắn ngày. Khi dự án tiếp tục triển khai, dân sẽ bàn giao lại đất cho chủ đầu tư.
 |
 |
Vẫn chưa có phương án khả dĩ để "giải cứu" dự án nhà máy xi măng "mắc cạn" giữa vùng núi Nam Đông |
Còn theo Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh TT-Huế, đơn vị đang phối hợp với các sở, ngành chức năng để rà soát các nội dung liên quan theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và UBND tỉnh, nhằm tham mưu phương án xử lý phù hợp.
