Đó là những câu nói thanh minh hay động viên nhau của mọi người khi có chuyện rắc rối xảy ra.
Nhiều cơ quan đoàn thể khi được giao chỉ tiêu cần đạt trong năm, hay trong một khoảng thời gian nhất định nào đó một khi không hoàn thành thế nào cũng tìm ra lí do này lí do nọ. Do thiên tai, do thời tiết, do thiếu cái này, thiếu cái nọ. Cũng có thể trên thực tế những tác động đó là không thể tránh khỏi nhưng phải tìm cách khắc phục chứ. Nhìn đi nhìn lại lỗi phần nhiều vẫn là ở con người.
Một công trình xây dựng nếu không hoàn thành thường nghe thanh minh kiểu: Do mưa nhiều hay nắng nhiều, do thiếu vốn, thiếu nguyên liệu, thiếu nhân lực… Rồi những công trình mới hoàn thành đưa vào sử dụng một thời gian đã có sự cố do lỗi khi thi công. Nhưng những chủ dự án thì luôn tìm được lí do khách quan.
Một nhà máy hay xí nghiệp hoạt động không hiệu quả, năng suất không cao thì lúc nào cũng kêu ca là do trang thiết bị lạc hậu, tay nghề công nhân không cao. Vậy sao không tìm cách khắc phục. Sao các nhà máy khác cũng công nghệ như vậy mà họ lại làm được điều mình không làm được.
Một vụ mùa thất bại thì là do sâu bệnh, do thời tiết nhưng sâu bệnh, thời tiết xấu là điều mà người làm nông thường xuyên phải đối đầu. Nếu khắc phục tốt thì vẫn cho năng suất cao còn không thì ngược lại. Rồi ở các cơ quan, nhân viên đi muộn thường đổ tại tắc đường, kẹt xe.
Khi ta nhờ cậy ai đó giúp đỡ nếu họ không muốn giúp thì thế nào cũng nghe được những lí do hết sức khách quan. Bố mẹ để con hư hỏng thật ra là vì không quan tâm giáo dục đúng cách vậy mà nhiều người vẫn cứ đổ lỗi: Không có thời gian, bận quá. Nếu vậy những người bận rộn con cái đều hỏng cả? Người nghèo khổ hay bất hạnh thì đổ tại số phận…
Dẫu biết những điều kiện khách quan có ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của con người, nhưng chúng không thể mang tính chất quyết định. Đổ lỗi cho khách quan chính là thái độ trốn tránh trách nhiệm.
Phan Thị Tâm
Xóm 13, Xuân Lâm,
Nam Đàn, Nghệ An
