Đẩy mạnh giải pháp thu nợ BHXH ngay từ đầu năm

Dùng phần mềm tự động cảnh báo

Ông Mai Đức Thắng, Phó trưởng Ban thu (BHXH Việt Nam) cho biết, tính hết tháng 2/2019, tổng số nợ BHXH phải tính lãi trên toàn quốc là 6.654 tỷ đồng, bằng 2,7% số thu trong năm. So với cuối năm 2018, số nợ tăng 1.300 tỷ đồng. Đơn vị nợ BHXH có ở  tất cả các tỉnh thành và đều tăng, thuộc tất cả thành phần kinh tế, trong đó tập trung chủ yếu vào doanh nghiệp ngoài quốc doanh.

Về nguyên nhân nợ BHXH, theo ông Thắng, do tình hình sản xuất của các đơn vị đang gặp khó khăn; Một số đơn vị chấp hành chưa tốt quy định về đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), trong khi mức xử phạt còn thấp; Số lượng đơn vị phá sản, giải thể, mất tích và chủ bỏ trốn còn cao; Một số đơn vị còn tìm cách đối phó, trốn tránh, chiếm dụng tiền đóng của người lao động sử dụng vào mục đích khác. Ngoài ra, Quý 1 là thời điểm các đơn vị phải tập trung chăm lo lương, thưởng tết cho người lao động, dẫn tới nợ BHXH. Trong khi đó, vai trò của công đoàn cơ sở trong việc đảm bảo quyền lợi BHXH cho người lao động còn hạn chế, khi chủ tịch công đoàn vẫn ăn lương của doanh nghiệp.

Để thu hồi nợ BHXH, theo đại diện BHXH Việt Nam, cơ quan này đang tập trong thực hiện một số giải pháp, như: Chỉ đạo BHXH các tỉnh thành xác định nguyên nhân nợ đối với từng đơn vị để có giải pháp phù hợp; Yêu cầu cán bộ bám sát đơn vị đôn đốc đóng nộp đầy đủ; Thực hiện việc thanh tra đột xuất tất cả các đơn vị nợ BHXH, BHYT từ 3 tháng trở lên. Các đợt thanh tra phải có quyết định xử lý và gửi kết quả xử lý đến cơ quan chức năng để điều tra, khởi tố. Đồng thời, BHXH Việt Nam giao chỉ tiêu giảm nợ đến từng cán bộ chuyên quản, hàng tháng, quý đánh giá tỷ lệ giảm nợ để làm căn cứ bình xét hiệu quả công việc; hàng quý sơ kết đánh giá rút kinh nghiệm và chia sẻ kinh nghiệm trong việc giảm nợ.

“Đặc biệt, hệ thống phần mềm dữ liệu tập trung của ngành BHXH sẽ tự động cảnh báo các đơn vị nợ BHXH, BHYT từ 3 tháng. Từ dữ liệu này, ngành BHXH sẽ thành lập các đoàn thanh, kiểm tra để đôn đốc thu hồi nợ”, ông Thắng nói. Ngoài ra, BHXH Việt Nam cũng công khai danh sách các đơn vị nợ BHXH trên cá phương tiện thông tin đại chúng, để cảnh báo các doanh nghiệp cố tình chây ỳ nợ BHXH. 

Khởi tố nợ BHXH là giải pháp cuối cùng

Ngoài ra, trong Quý I/2019, BHXH các địa phương đã chuyển hồ sơ của 162 doanh nghiệp nợ BHXH kéo dài sang cơ quan điều tra để khởi tố tội trốn đóng, chếm dụng BHXH, BHYT, BHTN. Điển hình, các tháng đầu năm BHXH Hà Nội đã chuyển 9 hồ sơ sang cơ quan công an, BHXH TPHCM chuyển 1 hồ sơ.

Tuy nhiên, theo Phó Ban thu Mai Đức Thắng, tới nay vẫn chưa doanh nghiệp nào bị khởi tố vì nợ BHXH. Điều này, do các hướng dẫn Bộ Luật Hình sự năm 2015 về tội trốn đóng, chiếm dụng tiền BHXH, BHYT, BHTN  còn thiếu. Dẫn tới quá trình xử lý hình sự với các đơn vị nọ BHXH gặp vướng mắc, thành phần hồ sơ chưa thống nhất, nên khó xử lý hình sự. “BHXH Việt Nam đang làm việc với cơ quan toà án và viện kiểm sát để ban hành văn bản hướng dẫn quy trình, thủ tục hồ sơ khởi tố hình sự với đơn vị nợ BHXH”, ông Thắng nói. 

Phó TGĐ BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh cho biết, năm 2019, toàn ngành phấn đấu giảm số nợ BHXH so với năm 2018. Các giải pháp thu hồi nợ được thực hiện quyết liệt ngay từ đầu năm, đảm bảo số nợ giảm ở tất cả các quý, thay vì như các năm trước các quý đầu năm số nợ cao, và nợ thấp vào các quý cuối năm.

Về chuyển hồ sơ đơn vị nợ BHXH sang cơ quan điều tra, theo ông Ánh, năm 2018, ngành BHXH đã chuyển khoảng 38 hồ sơ sang công an. Thực tế, sau khi BHXH có động thái chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra, đã có 1/3 đơn vị thực hiện khắc phục trả nợ. Về lý do chưa doanh nghiệp nợ BHXH nào bị khởi tố, theo ông Ánh, ngoài một số doanh nghiệp khắc phục, có thức tế một số đơn vị phía cơ quan điều tra đã khởi tố tội khác. Ngoài ra, các vướng mắc về thủ tục, hồ sơ, hướng dẫn xử lý tội trốn đóng BHXH cũng đang được BHXH Việt Nam phối hợp với toà án, viện kiểm sát để ban hành hướng dẫn.

“Xử lý hình sự tội trốn đóng, nợ BHXH là giải pháp cuối cùng được dùng tới, chúng tôi luôn mong các đơn vị đóng BHXH cho người lao động đầy đủ, để đảm bảo quyền lợi cho người lao động”, ông Ánh nói.