Nếu trẻ bị tăng huyết áp kéo dài mà không được phát hiện sớm và điều trị sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng với các biến chứng.
Biểu hiện tăng huyết áp ở trẻ em
Trẻ em cũng bị tăng huyết áp (THA) nhưng nhiều trường hợp không được phát hiện, BS. Phạm Thái Anh (bệnh viện Bắc Thăng Long) cho biết. Khác với việc xác định THA ở người lớn, không có một định nghĩa cụ thể nào về mức huyết áp bình thường ở trẻ em dựa trên việc chỉ đọc huyết áp tâm thu trên huyết áp tâm trương. Ở trẻ em, những chỉ số huyết áp được coi là bình thường phụ thuộc vào tuổi, giới tính và chiều cao của trẻ. Dĩ nhiên, các bác sĩ nhi khoa sẽ cần đầy đủ thông tin về tiền sử sức khỏe của trẻ bao gồm chế độ ăn, mức độ hoạt động thể chất, các hoạt động ở gia đình, ở trường và những tác nhân có thể gây căng thẳng cho trẻ.
 |
Nếu trẻ bị tăng huyết áp kéo dài mà không được phát hiện sớm và điều trị sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng với các biến chứng. |
Thông thường, huyết áp của trẻ em thấp hơn mức huyết áp bình thường của người trưởng thành. Nếu huyết áp của trẻ ở mức cao trong cả 3 lần khám liên tiếp thì cần thiết phải tiến hành thêm xét nghiệm để kiểm tra chính xác trẻ bị tăng huyết áp hay do bệnh lý khác. Việc làm các xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu và siêu âm thận có thể cần thiết để giúp xác định nguyên nhân gây THA ở trẻ. Hơn nữa, một vấn đề quan trọng trong chẩn đoán THA ở trẻ em là đo huyết áp chính xác. Huyết áp trẻ em phụ thuộc rất nhiều vào dụng cụ và cách đo HA, nên dụng cụ đo phải thích hợp theo từng lứa tuổi và cách đo huyết áp phải được thực hiện đúng.
Giống như ở người lớn, tình trạng THA ở trẻ, ban đầu thường không có bất kì triệu chứng gì. Cho nên việc đi kiểm tra sức khỏe định kì cho trẻ rất quan trọng để được theo dõi huyết áp ít nhất một năm một lần kể từ khi trẻ được 3 tuổi. Việc phát hiện sớm bệnh sẽ giúp bác sĩ dễ dàng hơn trong điều trị, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm theo thời gian. Trẻ bị tăng huyết áp thường có các biểu hiện nhức đầu, chóng mặt, nôn ói, đỏ bừng mặt, hồi hộp, vã mồ hôi, đánh trống ngực, co giật, giảm thị lực, mệt mỏi, phù... Giống như ở người trưởng thành, tăng huyết áp ở trẻ em cũng là căn bệnh giết người thầm lặng, bởi nó hiếm khi biểu hiện triệu chứng rõ ràng, biến chứng đến bất ngờ và nguy hiểm. Nếu trẻ bị tăng huyết áp kéo dài mà không được phát hiện sớm và điều trị sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.
Vì sao trẻ em bị tăng huyết áp?
Nguyên nhân gây ra THA ở trẻ có nhiều. Từ những nguyên nhân gây THA cấp tính như các vấn đề liên quan đến thận, mạch máu, thuốc và thức ăn đến các nguyên nhân gây THA kéo dài hoặc mạn tính như hẹp eo động mạch chủ, suy thận mạn, bệnh lý chủ mô thận, bệnh lý mạch máu thận, u thận... Những yếu tố nguy cơ dẫn đến THA nguyên phát ở trẻ em gồm THA bẩm sinh do di truyền hoặc do tiền sử gia đình, bị thừa cân, béo phì, tiểu đường typ 2, tăng cholesterol…
Những trẻ cần được đặc biệt theo dõi huyết áp là: Trẻ có tiền sử sinh non, rất nhẹ cân, hoặc biến chứng trong thời kỳ sơ sinh cần được hồi sức tích cực; Trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh đã phẫu thuật hoặc chưa phẫu thuật; Nhiễm khuẩn tiểu tái phát, tiểu máu hoặc tiểu đạm tái phát; Bệnh thận hoặc các dị dạng đường niệu; Có tiền sử gia đình bị bệnh thận bẩm sinh; Trẻ ghép tạng đặc ( gan, thận…); bệnh ác tính hoặc được ghép tủy; Trẻ dùng các loại thuốc có nguy cơ làm THA; trẻ mắc các bệnh hệ thống khác có liên quan đến THA (như đa u sợi thần kinh); có bằng chứng tăng áp lực nội sọ.
Những biến chứng khi trẻ bị tăng huyết áp
Nhiều nghiên cứu cho biết: trẻ em và trẻ vị thành niên bị THA có thể vẫn tiếp tục bị THA khi trưởng thành nếu không được điều trị. Những biến chứng tim mạch liên quan đến THA trẻ em bao gồm: Phì đại tim (phì đại thất trái) có thể tiến triển thành suy tim, tổn thương mạch máu, tổn thương võng mạc mắt, biến chứng thần kinh. Trường hợp trẻ em vẫn bị THA dai dẳng không được điều trị can thiệp thích hợp, ở tuổi trưởng thành có thể gia tăng nguy cơ mắc các bệnh như đột quỵ, cơn đau tim, suy tim và bệnh thận.
Có thể phòng ngừa THA ở trẻ hay không?
Tin vui là THA ở trẻ em có thể phòng ngừa, hạn chế bằng lối sống, ăn uống lành mạnh, khoa học cùng tập thể dục đều đặn. Cha mẹ cần thực hiện 4 điều dưới đây để phòng ngừa bệnh THA ở trẻ em:
Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý: Trọng lượng cơ thể được tính bằng BMI theo công thức sau:
BMI = trọng lượng (tính bằng kg) chia cho bình phương chiều cao (tính bằng mét)
Nếu: BMI = 18.5- 24.9 là bình thường. BMI = 25- 30 là thừa cân. BMI > 30 là béo phì. Trẻ bị béo phì có nguy cơ rất cao dẫn đến tăng huyết áp cũng như các bệnh tim mạch khác.
Đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng, khoa học: Khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ cần được tính toán lượng dinh dưỡng phù hợp, khoa học, cân bằng. Nên hạn chế cho trẻ ăn thực phẩm có nhiều đường, dầu mỡ, muối, những thức ăn nhanh, đồ uống có đường. Cùng với đó là tăng cường chế độ ăn nhiều chất xơ, trái cây, rau xanh...
 |
| Tăng cường chế độ ăn nhiều chất xơ, trái cây, rau xanh... để phòng ngừa bệnh THA ở trẻ. |
Tăng cường hoạt động thể chất: Nên hướng trẻ tham gia vui chơi, hoạt động ngoài trời, tập thể dục, khuyến khích trẻ năng động và yêu thích, đam mê, luyện tập môn thể thao nào đó. Thời gian hoạt động thể chất của trẻ khoảng 60 phút mỗi ngày. Hạn chế việc trẻ ngồi quá lâu trước màn hình vi tính, xem tivi, chơi game,...
Giảm áp lực học tập cho trẻ: Trẻ cũng có thể bị stress khi áp lực học hành quá lớn, tâm lý căng thẳng mệt mỏi từ cha mẹ, bạn bè, gia đình... Mà đây cũng là nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ mắc THA, ở cả người lớn lẫn trẻ nhỏ.
