Cháu bé may mắn được các bác sĩ phẫu thuật đảo gốc động mạch thành công là Bùi Nguyễn Hải Anh (26 ngày tuổi) – con chị Nguyễn Thị Huyền (31 tuổi, ở Liên Chiểu, Đà Nẵng. Đến giờ mẹ cháu bé vẫn không giấu nổi cảm xúc, cho hay, đây là lần mang thai thứ 2, khi đến 21 tuần tuổi, đi khám thai, siêu âm định kỳ, các bác sĩ ở Đà Nẵng phát hiện thai nhi mắc bệnh tim bẩm sinh. Tuy nhiên, các bác sĩ ở đó chưa xác định được dị tật tim bẩm sinh mà thai nhi mắc phải.
Nghe bác sĩ chẩn đoán như vậy, mẹ cháu bé rất sốc vì gia đình không ai mắc căn bệnh tim, đứa con đầu lòng của chị cũng vậy. Nhưng sau khi nghe bác sĩ giải thích, bệnh không có yếu tố di truyền mà thường gặp do lỗi trong quá trình người mẹ mang thai (như mẹ bị sốt virus, mang thai khi tuổi đã cao...).
Thêm nữa, trẻ có cơ hội sống cao nếu được can thiệp phẫu thuật kịp thời ngay sau sinh. Gia đình sản phụ Huyền đã được các bác sĩ ở BV sản nhi Đà Nẵng giới thiệu đến Bệnh viện E – nơi hội tụ và đáp ứng được cả 2 yếu tố sản khoa và tim mạch rất tốt nhằm hỗ trợ cho sản phụ sinh mẹ tròn con vuông và trẻ mắc tim bẩm sinh được theo dõi và can thiệp phẫu thuật kịp thời, nhất là khi trẻ mắc tim bẩm sinh khó nhất là đảo gốc động mạch như con chị.
Vì thế, khi thai kỳ được 37 tuần tuổi, thay vì lựa chọn các bệnh viện tại Huế hoặc TP HCM, sản phụ Huyền đã ra Hà Nội, nhập viện Bệnh viện E để khám và theo dõi thai sản. Ngày 29/9/2017, khi thai kỳ được 39 tuần tuổi, sản phụ Huyền đã hạ sinh được bé trai nặng 3kg. Ca mổ đặc biệt này, bên cạnh kíp bác sĩ sản khoa do PGS.TS Trần Quốc Tuấn – Trưởng khoa Sản phụ - Bệnh viện E là người trực tiếp thực hiện ca mổ đẻ thì có thêm một kíp bác sĩ tim mạch do ThS.BS Trần Đắc Đại - – Trưởng khoa Tim trẻ em, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E trực cấp cứu ngay bên cạnh. Do cháu bé mắc tim bẩm sinh nặng nên vừa mới chào đời đã rơi vào tình trạng toàn thân tím tái, chân tay trắng bệch, hơi thở khó khăn…
Ths.BS Đại đã ngay lập tức cấp cứu và truyền loại thuốc đặc trị cho cháu bé ngay khi vừa chào đời. Cháu bé dần hồng hào trở lại. ThS.BS Trần Đắc Đại – Trưởng khoa Tim trẻ em, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E cho biết, đảo gốc động mạch là bệnh nặng nhất trong các loại dị tật tim bẩm sinh, chiếm khoảng 5-7% số trẻ bị dị tật tim và khoảng 20-30/100.000 trẻ sinh ra. Dị tật này có thể gây ra tử vong ngay sau khi sinh, nếu không có sự cấp cứu kịp thời. Do vậy việc phát hiện trước khi sinh và sinh tại Bệnh viện E – một cơ sở y tế có đủ khả năng cấp cứu và can thiệp cũng như phẫu thuật tim mạch là yếu tố quan trọng quyết định của trẻ mắc tim bẩm sinh ngay trong bào thai.
Ngày 13/10/2017, khi cháu bé được 14 ngày tuổi, sức khỏe dần ổn định, TS.BS Đỗ Anh Tiến – Phó khoa Phẫu thuật tim mạch và lồng ngực đã tiến hành chuyển gốc động mạch. Ca mổ diễn ra gần 5 giờ, các bác sĩ phải đồng thời chuyển hai động mạch vành và vá lại lỗ thông giữa hai tâm nhĩ. Theo TS Tiến kỹ thuật này đặc biệt khó, do đường kính của động mạch vành ở trẻ nhỏ chỉ khoảng 1-1,5mm.
Các bác sĩ phải phẫu thuật trong điều kiện khó khăn, với độ di lệch cho phép từ 0,2-0,5mm. Phần lớn các trẻ bị bệnh chuyển gốc động mạch đơn thuần sẽ phải được tiến hành phẫu thuật trong giai đoạn sơ sinh (khoảng 1 tháng đầu sau khi sinh). TS Tiến giải thích, dị tật đảo gốc động mạch ở trẻ sơ sinh là do bất thường trong quá trình tạo hình trái tim lúc phôi thai dẫn đến việc động mạch phổi và động mạch chủ “đổi chỗ” cho nhau. Bình thường, động mạch chủ lấy máu giàu oxy từ tâm thất trái, động mạch phổi đưa máu nghèo ôxy từ tâm thất phải về phổi. Ở phổi, máu được cung cấp đủ ôxy trở về thất trái từ đó qua động mạch chủ nuôi cơ thể.
Trong quá trình phẫu thuật, nhất là đối với bệnh nhi trong quá trình sơ sinh như cháu bé thì việc gây mê và chạy tim phổi nhân tạo là vô cùng khó khăn, thời gian mổ thường kéo dài 4 giờ, chỉ cần một chỉ số tuần hoàn thay đổi cũng có thể gây ra tử vong ngay trên bàn mổ. Do đó đòi hỏi phải có thiết bị gây mê hồi sức chuyên dụng cho phẫu thuật này.
Sau phẫu thuật, vấn đề hậu phẫu phải được theo dõi từng phút, phải đảm bảo tốt chức năng hô hấp cho bệnh nhi. Đến nay, Trung tâm tim mạch – Bệnh viện E không chỉ làm chủ được kỹ thuật tim bẩm sinh khó nhất này mà còn tiến hành mổ thường quy, nhằm mang lại cơ hội sống cho nhiều trẻ sơ sinh mắc căn bệnh hiểm nghèo này. Ca phẫu thuật được tiến hành thành công, cháu bé sẽ có khả năng sống và phát triển giống như người bình thường.
GS.TS Lê Ngọc Thành – Giám đốc Bệnh viện E khẳng định, gia đình lựa chọn nơi sinh con phải “hội tụ” đủ 2 yếu tố sản khoa và tim mạch trong cùng một bệnh viện là “bí quyết” cứu sống bé thành công. Đây là một bước tiến của ngành y tế Việt Nam. GS Thành khuyến cáo, với các tật về tim bẩm sinh hoàn toàn có thể được phát hiện bằng siêu âm chẩn đoán trước sinh và sau sinh. Do vậy khi đi khám thai định kỳ, cần phải chú ý đến tim thai xem có gì bất thường (nếu cần thiết phải có một đợt kiểm tra tim thai bởi các bác sĩ tim mạch nhi khi thai được 18-22 tuần tuổi). Nếu được phát hiện và can thiệp sớm, 98% bệnh nhân tim bẩm sinh có thể chữa được và trở về cuộc sống như người bình thường.
Trong quá trình mang thai, các bà mẹ nên kiểm tra sức khỏe thai nhi định kỳ để phát hiện dị tật trước sinh. Qua đó giúp các bé sớm tiếp cận với chăm sóc y tế ngay sau sinh và ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra. Với những dị tật tim thai được bác sĩ sản khoa phát hiện cần phải có sự phối kết hợp với bác sĩ tim bẩm sinh và theo dõi chặt chẽ tại những cơ sở y tế có hội đủ 2 yếu tố sản khoa và tim mạch nhằm điều trị, cấp cứu kịp thời các dị tật tim bẩm sinh ngay sau khi chào đời.
Nhờ sự phối hợp này, hàng trăm sản phụ đã được chẩn đoán, sàng lọc tim bẩm sinh ngay trong bào thai từ khi còn rất sớm, từ 16-20 tuần tuổi. Có hàng chục trẻ mắc dị tật tim bẩm sinh đã được sinh tại Bệnh viện E và được cấp cứu, can thiệp, phẫu thuật thành công ngay từ những giờ đầu sau sinh tại Trung tâm tim mạch, Bệnh viện E.
GS Thành nhấn mạnh, việc Bệnh viện E là một trong số ít cơ sở y tế hoàn thiện được quy trình hội tụ đủ 2 yếu tố sản khoa và tim mạch: từ khám, siêu âm, chẩn đoán trước sinh về tim bẩm sinh và đủ cơ sở để theo dõi ngày khi trẻ chào đời dưới sự kết hợp giữa sản và tim ngay trong phòng mổ sẽ tạo cơ hội sống cho trẻ mắc tim bẩm sinh, trong đó có nhiều thể tim bẩm sinh nặng như đảo gốc động mạch như cháu bé kể trên.
