Hàng ngày, đa số chúng ta đều sử dụng các sản phẩm làm sạch như sữa rửa mặt, sữa tắm, kem đánh răng... chứa những hạt siêu nhỏ với tác dụng có thể thấm sâu loại bỏ bụi bẩn và chất nhờn.
Những hạt nhỏ li ti trông rất đẹp mắt này được gọi là microbeads hay là những hạt vi nhựa.
Với kích thước nhỏ hơn 5 mm (đa số là nhỏ hơn 1mm), tỷ lệ hạt này trong các sản phẩm là khác nhau, có thể từ dưới 1% cho đến hơn 90% trọng lượng sản phẩm.
Những hạt vi nhựa chính là sản phẩm của sự phân hủy nhựa, về cơ bản nó được làm từ polyethylene nhưng có thể là nhựa hóa dầu khác như polypropylene và polystyrene.
Khi mua các sản phẩm có chứa các hạt vi nhựa, chúng ta chỉ nghĩ đơn giản là chúng có tác dụng làm sạch rất tốt mà không ngờ rằng chúng lại là một tác nhân "giết người" âm thầm.
Con người hấp thụ chất độc hạt vi nhựa qua đường ăn
Sau khi hoàn thành vai trò "chất làm sạch sâu", các hạt nhựa nhỏ này lọt sàng qua hệ thống xử lý nước thải ra sông hồ, ao và đại dương, từ đó nó gây ảnh hưởng lớn đến môi trường cũng như ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn.
Ước tính mỗi năm có hàng trăm nghìn tỷ tấn hạt nhỏ này được đổ ra môi trường.
Theo Tổ chức Môi trường Liên hiệp quốc (UNEP), năm 2012, các nước thuộc Liên minh châu Âu EU đã sử dụng hơn 4.300 tấn hạt vi nhựa. 1 năm sau đó, con số đã lên hơn 299 triệu tấn.
Khi hạt vi nhựa hòa vào nguồn nước, chúng sẽ hấp thụ chất độc trong nước và trở nên cực kỳ độc.
Một ấu trùng cá trinh nữ chứa rất nhiều hạt vi nhựa.
Cá, chim và nhiều loài thủy sinh khác nhầm lẫn là thực phẩm và ăn vào. Vì đặc tính không tan và khó phân hủy nên có hàng nghìn phân tử hạt vi nhựa bị tích lại trong cơ thể thực vật, động vật
Sau đó đến lượt chúng bị ăn theo chuỗi thức ăn, và con người là "bến đỗ" cuối cùng trong chuyến hành trình "du ngoạn" của các hạt vi nhựa.
Nghiên cứu gần đây cho thấy khoảng 90% các loài chim được tìm thấy có các hạt vi nhựa trong dạ dày và ăn 6 con hàu là tiêu thụ 50 hạt vi nhựa vào cơ thể.
Theo các nhà khoa học, cứ mỗi khi một hạt vi nhựa vỡ ra, nó sẽ sản sinh ra rất nhiều chất độc có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe con người.
Khi đó, chúng ta có thể bị mất cân bằng hoóc-môn, mắc các căn bệnh về thần kinh, các bệnh hô hấp, ảnh hưởng đến cấu trúc não bộ, gây tăng động, suy yếu và biến đổi hệ miễn dịch cùng hàng loạt những nguy cơ khác.
Con người hấp thụ chất độc hạt vi nhựa qua đường hít thở
Một vài năm gần đây, nhiều chuyên gia đã lớn tiếng cảnh báo thảm họa trong môi trường nước biển và nhiều người cũng đã biết đến.
Nhưng mới đây, ngày 24/5, Trường Đại học Hoàng gia Anh đã trình một báo cáo lên Ủy ban Bảo vệ Môi trường thuộc Hạ viện Anh, nói rằng nhựa còn có thể đang làm ô nhiễm cả bầu không khí mà chúng ta đang hít thở.
"Chúng tôi không loại trừ khả năng những hạt vi nhựa sẽ bị cuốn vào không khí và lượn lờ quanh chúng ta. Rồi chúng ta lại hít vào người", giáo sư Frank Kelly, chuyên ngành sức khỏe môi trường, tham gia vào nghiên cứu cho biết.
Có thể con người có thể chứa những hạt nhỏ này qua đường hít không khí.
Các hạt này có thể gây ra nguy hại đáng kể với hệ hô hấp của con người, ông Kelly cho biết thêm.
"Hít phải chúng có thể khiến các hóa chất độc hại sẽ được vận chuyển khắp cơ thể, qua đường máu, xuống phổi cũng như hệ tuần hoàn... hậu quả tương tự như khói thải từ động cơ xe mà chúng ta vẫn lo sợ hàng ngày".
Độc hại là thế, tại sao các nhà sản xuất vẫn sử dụng hạt vi nhựa?
Câu trả lời vô cùng đơn giản với những hạt siêu nhỏ có thể thấm sâu loại bỏ bụi bẩn và chất nhờn này.
Thứ nhất là vì chi phí sản xuất hạt vi nhựa rẻ, cộng thêm nguyên liệu luôn có sẵn và dễ tìm thấy.
Hơn nữa chúng lại mềm mại cho da hơn các sản phẩm từ thiên nhiên như tinh thể muối, tinh thể đường, hoặc vỏ nghiền của các loại hạt cứng.
Đó cũng là lí do hiện nay hầu hết người tiêu dùng đều chỉ chọn các sản phẩm này thay cho các sản phẩm thiên nhiên.
Giá thành rẻ và dễ tìm thấy khiến nhiều hãng mỹ phẩm vẫn sử dụng hạt vi nhựa.
Các quốc gia cùng hành động để loại bỏ hạt vi nhựa
Đứng trước mối hiểm họa này, Mỹ và một số nước châu Âu đã yêu cầu các công ty hóa mỹ phẩm ngừng ngay việc sử dụng các loại hạt vi nhựa trong sản xuất mỹ phẩm.
Năm 2015, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã ký ban hành dự luật ngăn cấm việc sử dụng các hạt nhựa trong ngành công nghiệp mỹ phẩm.
Illinois đã trở thành bang đầu tiên ban hành luật cấm sản xuất và bán các sản phẩm có chứa vi hạt nhựa. Tập đoàn Unilever đã không còn sử dụng hạt vi nhựa trong các sản phẩm từ cuối năm 2015.
Còn Hãng mỹ phẩm L’Oreal (Pháp) cũng cam kết loại bỏ các hạt nhựa li ti này ở các sản phẩm thương hiệu của mình vào năm 2017.
Kết quả một cuộc thăm dò ở Anh được tiến hành vào tháng 4 vừa qua cũng cho thấy có đến 2/3 người dân Anh bày tỏ mong muốn ban hành một đạo luật tương tự để ngăn cấm việc sử dụng các hạt nhựa.
Tất nhiên, UNEP vẫn đang tiếp tục kêu gọi các quốc gia cấm sử dụng vi hạt nhựa trong các sản phẩm chăm sóc cá nhân và mỹ phẩm.
