Trang web giới thiệu sản phẩm viên uống nhau thai người (ảnh chụp màn hình).
Quảng cáo "ngút trời"
Chiều 25/11, qua số điện thoại 0938xxx225 được ghi trên một website giới thiệu sản phẩm viên uống nhau thai người, chúng tôi đã liên hệ trực tiếp với anh B.Đ – người xưng là đại lý bán hàng của một công ty chuyên kinh doanh thực phẩm bổ sung tại Việt Nam, phân phối ở TPHCM. Anh B.Đ cho biết, hiện công ty anh đang nhập khẩu và phân phối 2 loại sản phẩm nhau thai người dưới dạng uống và tiêm do một công ty của Nhật Bản sản xuất. Trong đó, dạng uống chỉ còn loại 100 viên, không còn loại 50 viên như trước kia. Anh B.Đ cho biết, viên uống được chiết xuất 100% từ nhau thai người, không phụ gia, không chất bảo quản, nguồn nhau thai sạch bệnh, nhập khẩu nguyên hộp từ Nhật Bản.
Theo những lời giới thiệu sản phẩm trên website của công ty, đây là viên uống chiết xuất từ nhau thai người duy nhất trên thế giới, được đóng dưới dạng viên nang và có chất lượng tương đương với sản phẩm dạng tiêm. Sản phẩm giúp tăng cường tái tạo gan, giảm chỉ số men gan, chống suy nhược cơ thể, điều trị dị ứng… giảm các triệu chứng thời kỳ tiền mãn kinh mà không làm thay đổi nội tiết tố trong máu; giải quyết triệt để hầu hết các vấn đề của phụ nữ trung niên mà không gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng do thừa hormone như ung thư, buồn nôn, tăng cân…; điều chỉnh hoạt động của hệ thần kinh thực vật, tạo giấc ngủ sinh lý, hỗ trợ điều trị trầm cảm, mất ngủ. Tuy nhiên, chính bài viết giới thiệu cũng thừa nhận: “Mặc dù được sử dụng từ lâu nhưng nhiều thành phần và cơ chế tác dụng của nhau thai người vẫn còn chưa được nghiên cứu đầy đủ”.
Nhằm củng cố niềm tin của chúng tôi, anh B.Đ cho hay, sản phẩm đang bán rất chạy, hiện đang được phân phối tại một cửa hàng ở phố Quan Hoa (Hà Nội).“Với viên uống, nếu mua qua em thì được chiết khấu 5% trên sản phẩm, còn khoảng hơn 5,9 triệu đồng thôi. Còn nếu tới thẳng cửa hàng ở Hà Nội thì không được chiết khấu, giá tầm hơn 6,2 triệu đồng. Với sản phẩm dạng tiêm, giá khoảng 500 USD (khoảng 12 triệu đồng)”, anh B.Đ nói. Sản phẩm này cũng được giới thiệu trên một số diễn đàn, tuy nhiên với giá thấp hơn, khoảng 5,2 triệu đồng.
Cấm kinh doanh sản phẩm có chứa nhau thai, tế bào gốc làm từ con người
Từ tháng 3/2015, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã ban hành công văn quy định nghiêm cấm quảng cáo, kinh doanh mỹ phẩm sử dụng chất chiết xuất từ nhau thai người. Theo đó, Cục yêu cầu các tỉnh, thành tăng cường kiểm tra việc kinh doanh mỹ phẩm trên mạng, xử lý nghiêm trường hợp kinh doanh sản phẩm có chứa nhau thai và tế bào gốc có nguồn gốc từ con người. Cục cũng đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành tăng cường thanh kiểm tra các tổ chức, cá nhân kinh doanh mỹ phẩm qua mạng Internet, qua đó xử lý kịp thời các hoạt động kinh doanh mỹ phẩm trái phép, mỹ phẩm giả, mỹ phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. Các đơn vị cũng cần kiểm tra trường hợp quảng cáo có chứa chất chiết xuất từ nhau thai, sản phẩm được sản xuất bằng công nghệ tế bào gốc. Cục yêu cầu xử lý nghiêm các trường hợp kinh doanh sản phẩm thành phần có nguồn gốc từ con người và các thành phần khác không được phép sử dụng trong mỹ phẩm.
Theo quy định của Bộ Y tế, nhau thai người cần phải được xử lý như chất thải trong nhóm chất thải y tế lây nhiễm cần đưa đi tiêu hủy. Cục Quản lý dược khẳng định, các thành phần có nguồn gốc từ con người thuộc danh mục chất không được phép sử dụng trong mỹ phẩm. Đến nay, Cục không cấp số tiếp nhận Phiếu công bố cho bất kỳ sản phẩm mỹ phẩm nào có chứa nhau thai và tế bào gốc có nguồn gốc từ con người.
Nguy hiểm rập rình
Theo PGS.TS.BS Phùng Hòa Bình – Giảng viên Trường ĐH Dược Hà Nội, thực chất nhau thai khô là vị thuốc có tên “tử hà sa”. Các tài liệu y học cổ truyền đều ghi ứng dụng lâm sàng của nhau thai là để trị cơ thể suy nhược, khí huyết hư tổn như các bệnh lao, thiếu máu, suy nhược thần kinh, viêm phế quản mãn ở người già, hen suyễn kéo dài. Ở nước ta, trước đây cũng có loại thuốc bổ tên là Filatop, dạng thuốc nước được chiết xuất từ nhau thai sản phụ dùng cho bà mẹ ít sữa uống để tăng tiết sữa, hoặc dùng thúc đẩy phát triển cho trẻ em chậm lớn, còi xương. Tuy nhiên, hiện nay hầu như không xuất hiện loại thuốc này trên thị trường. Vì đây là loại thuốc chiết xuất từ nhau thai sản phụ nên nhiều người lo sợ nhau thai của sản phụ bị nhiễm HIV, viêm gan siêu vi C, B, giang mai… có thể lây truyền những bệnh này cho người sử dụng.
PGS.TS Phùng Hòa Bình cũng nhấn mạnh, theo quy định hiện nay, nhau thai không được coi là dược liệu, chỉ là bệnh phẩm, thậm chí rác thải y tế, phải xử lý theo đúng quy trình của Bộ Y tế đề ra là khi chưa tiêu hủy được phải lưu giữ trong nhiệt độ thấp, phân thành loại có bệnh lý và loại không có bệnh lý, để riêng biệt, không cho môi trường lưu giữ chung bị lây lan virus.
Nhau thai người (tử hà sa) được nhiều người đồn thổi sản phẩm này có tác dụng bổ thận, tráng dương, tăng cường hoạt động tình dục, rất tốt cho nam giới (?!). Tuy nhiên, theo BS Nguyễn Thế Lương, Phó Giám đốc Bệnh viện Thận Hà Nội, không có bằng chứng khoa học nào chứng minh điều này, còn thực tế thì chưa thấy có trường hợp nào khỏe “chuyện ấy” lên nhờ uống hay sử dụng nhau thai khô. Bản thân BS Nguyễn Thế Lương cũng khuyến cáo bệnh nhân không sử dụng sản phẩm này để tỏ rõ “bản lĩnh đàn ông”. Còn theo các thầy thuốc Đông y, việc tìm mua nhau thai để cải thiện tình trạng này là hoàn toàn sai lầm. Để bổ thận, tráng dương, tăng cường “sinh lý”, người bệnh cần được bắt mạch và chuyên gia sẽ kê những vị thuốc phù hợp.
PGS.TS Dược sĩ Nguyễn Hữu Đức (ĐH Y Dược TPHCM) chia sẻ thông tin về nhau thai khô bán trên thị trường tại các cửa hàng dược liệu: “Tử hà sa bán trên thị trường không có nguồn gốc rõ ràng, có nguy cơ rất lớn mang mầm bệnh. Nhau thai nằm trong một cơ thể sống, mà bất cứ cơ thể sống nào cũng có thể nhiễm các bệnh truyền nhiễm do siêu vi, vi khuẩn, ký sinh trùng. Điều này rất nguy hiểm vì có thể bị lây nhiễm các bệnh như HIV, viêm gan B và C...”.
Vào tháng 6/2015, một nghiên cứu về tác dụng của nhau thai người và nhau thai của các loài động vật có vú khác do các nhà khoa học tại ĐH Northwestern (bang Illinois, Mỹ) thực hiện chỉ ra rằng: Không có bất kỳ bằng chứng khoa học nào chứng minh ăn nhau thai sau khi sinh sẽ tốt cho sức khỏe. Nhau thai không hề giúp cho phụ nữ giảm đau sau khi sinh hay là tăng tiết sữa, đẹp da, bổ sung chất sắt cho cơ thể hay tăng cường sự gắn kết giữa mẹ và con. Thậm chí, ăn nhau thai còn có thể gây ra những rủi ro tiềm ẩn.
