Chàng trai Hà Giang - Công dân toàn cầu tuổi 30

> Công dân toàn cầu đâu cứ phải 'hoành tráng'
> Công dân toàn cầu học kỹ năng sinh tồn

Hoá ra chàng trai Việt 100% này (sinh ra lớn lên ở tỉnh vùng cao Hà Giang nghèo khó), đã ghi tên mình vào danh sách những chuyên gia hàng đầu thế giới về công nghệ điều khiển hệ thống điện thông minh lúc mới chỉ tròn 30 tuổi - đó là tiến sĩ Nguyễn Phúc Cường.

Tam thập nhi lập

Ngày 31/1/2011, khi vừa 30 tuổi 17 ngày, Nguyễn Phúc Cường đã bảo vệ thành công xuất sắc luận án tiến sĩ về tự động hoá trong điều khiển mạng lưới điện thông minh với số điểm tuy ệt đối (4.0) tại Viện Công nghệ Illinois (Chicago, Mỹ).

Chuyên ngành hẹp về tự động hoá điều khiển hệ thống điện thông minh là lĩnh vực công nghệ còn khá mới mẻ với ngay cả nước Mỹ, có lẽ v ì thế mà thành tích nghiên cứu khoa học này của tiến sĩ Phúc Cường được đích thân ông Ali Cinar, Viện trưởng Viện Công nghệ Illinois gửi thư chúc mừng kèm bằng chứng nhận danh dự về thành tích mà ông gọi là “phi thường” và gọi nỗ lực cá nhân trong nghiên cứu khoa học của Phúc Cường là “định mệnh”.

Mốc thời gian này đã chính thức hóa chứng chỉ “công dân toàn cầu” đối với tiến sĩ Nguyễn Phúc Cường. Hơn 4 tháng sau, tiến sĩ Nguyễn Phúc Cường gia nhập Nhóm lập trình phần mềm điều khiển hệ thống điện-nhóm chuyên gia tinh hoa của Hãng thiết bị điện hàng đầu thế giới General Electric.

Trước đó, từ tháng 1/2008 đến tháng 5/2011, Phúc Cường là nghiên cứu sinh và sau đó là nghiên cứu viên sau tiến sĩ ở Viện Công nghệ Illinois về tự động hóa điều khiển mạng lưới điện thông minh (trong khuôn khổ dự án nghiên cứu trị giá 12 triệu USD do Viện này tài trợ). Phúc Cường cũng là thành viên của Tổ chức kỹ sư điện- điện tử Mỹ (IEEE) chuyên ngành Điện và Năng lượng thân thiện từ năm 2004.

Hơn nửa năm trước, sau khi được giới thiệu và qua một cuộc sát hạch khắc nghiệt ở cấp đỉnh cao về nghề nghiệp, tiến sĩ Nguyễn Phúc Cường về đầu quân cho Hãng điện lực thông minh New York (New York Smart Grid Consortium) với vị trí Tổng điều độ hệ thống, nhận mức lương 140.000 USD/năm. Một lần nữa “chứng chỉ công dân toàn cầu” lại được xác lập với tiến sĩ Nguyễn Phúc Cường.

Hổ phụ sinh hổ tử

Là trưởng nam của kỹ sư điện Nguyễn Phú Vinh, nguyên Giám đốc Công ty Điện lực Hà Giang (nay là Chủ tịch kiêm tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực miền Bắc), Nguyễn Phúc Cường dường như thừa hưởng tính kiên trì và cương cường của người cha.

Ông Phúc Vinh sinh ra lớn lên tại huyện Vị Xuyên, Hà Giang, cũng là trưởng nam của một cựu chiến sĩ người Phú Xuyên (Hà Tây, nay là Hà Nội) tham gia tiễu phỉ ở vùng cao nguyên đá Đồng Văn-Mèo Vạc những năm 1950.

Năm học lớp 9, mới hơn 14 tuổi, Nguyễn Phúc Cường được cha cho xuống Hà Nội học và ôn thi với một thầy giáo dạy toán giỏi của khối phổ thông chuyên Toán, trường Đại học Sư phạm 1.

Thuê trọ trong một gian nhà cấp 4 gần trường, bà nội Cường-một người phụ nữ Tày đất Vị Xuyên, thương con thương cháu- đã theo xuống để giúp cháu lo cơm nước để Cường có thể dành nhiều thời gian nhất tập trung cho việc thu nạp và bổ sung kiến thức bị thiếu bị hổng so với các bạn đồng lứa Hà Nội đang học chuyên toán từ cấp II.

Ông Phúc Vinh tiết lộ với tôi rằng, do công việc của một kỹ sư điện tại tỉnh vùng cao biên giới hồi ấy, ông không có nhiều thời gian dành cho con, nhưng bù lại ông đã cố và học được cách nói chuyện với con trai mình như hai người bạn, ở giai đoạn Phúc Cường khoảng 12-13 tuổi.

Những lúc ấy, ông nắm bắt được những ước mơ của Cường và bằng trực giác ông nhìn ra được những tố chất và những khả năng tiềm ẩn của con. Và bằng nhiều cách ông khơi gợi, khuyến khích và định hướng cho cậu bé tuổi Canh Thân (Phúc Cường sinh ngày 13/1/1981) mà theo ông là có chút tố chất của Tôn Ngộ Không-Tề Thiên đại thánh, vừa nghịch ngợm nhưng lại sẵn sàng kiên trì và rất thông minh. Ông mong con trai trưởng của mình sống cho giống được như cái tên “Phúc Cường” mà cha ông đã đặt cho cháu đích tôn!

GS Ngô Bảo Châu thăm nhà TS Phúc Cường (trên tay GS Châu là cháu Phúc Anh, con trai Phúc Cường) (Ảnh tư liệu gia đình).

Tiến sĩ Nguyễn Đức Hoàng (đương kim Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Đại học Sư phạm Hà Nội), người thầy dạy toán cho Phúc Cường hồi ấy, rồi sau đó lại là chủ nhiệm lớp chuyên toán-tin mà Cường theo học suốt 3 năm cấp III nhớ lại:

“Với tôi, Nguyễn Phúc Cường là cậu học trò có nghị lực phi thường. Hơn 14 tuổi, là một học sinh lớp 9 bình thường ở tỉnh vùng cao Hà Giang xuống Hà Nội ôn thi vào lớp chuyên toán, phải nói là Cường rất lạ lẫm bởi mặt bằng kiến thức so với các học sinh lớp 9 của Hà Nội đang học chuyên toán từ cấp II có sự chênh lệch rất lớn.

Vậy mà với xuất phát điểm như thế, chỉ một thời gian ngắn Cường đã vươn lên sớm theo kịp được các bạn học sinh khá, giỏi về toán ở khối chuyên toán-tin ở Hà Nội, thi đỗ vào lớp 10 chuyên toán - tin của Đại học Sư phạm Hà Nội- đó là một sự phấn đấu xuất sắc.

Không những thế, Cường là một học sinh rất ngoan, có hiếu với cha mẹ và bà. Tôi từng đến gian nhà cấp 4 ẩm thấp mà Cường và bà nội cậu thuê trọ và tôi cảm nhận được rất rõ tình cảm bà cháu ở đó”.

Cha của Cường sau 6 tháng có hỏi thầy Hoàng về con mình thì nhận được câu trả lời khiến ông rất vui sướng là “Năng lực tiếp thu và tự rèn luyện về toán của Cường giống như là mảnh ruộng nứt nẻ vì hạn hán bỗng gặp mưa rào”! Sự kiện quan trọng này ở thời niên thiếu chính là một ngã rẽ rất quan trọng cho cuộc đời của tiến sĩ Nguyễn Phúc Cường-một người Việt trở thành công dân toàn cầu ở tuổi 30.

Phúc đức tại mẫu...

Năm 2005, Phúc Cường bảo vệ thành công xuất sắc luận văn thạc sĩ tại Đại học Nam Illinois về điều khiển điện và máy tính. Sau đó học chuyển tiếp lên tiến sĩ tại Viện Công nghệ Illinois. Kết quả học tập xuất sắc đến kinh ngạc của Cường tại đây giúp Cường giành danh hiệu Sinh viên đại học cao đẳng xuất sắc nhất toàn nước Mỹ (Who’s Who Among Students in American Universities & Colleges) năm 2007.

Trích ngang của TS Phúc Cường trong báo cáo nghiên cứu trình bày tại Hội nghị thường niên của IEEE năm 2011.

Ông Phúc Vinh từng nói với tôi, “đằng sau sự thành công của người đàn ông bao giờ cũng có bóng dáng người phụ nữ”. Bà Lan, mẹ đẻ của Cường là một người phụ nữ phúc hậu, từng có thời được coi là hoa khôi của thị xã Hà Giang, nói rằng, con bé Tâm (vợ Phúc Cường) cũng ngoan hiền và hỗ trợ được Phúc Cường nhiều lắm (Tâm là cựu sinh viên Đại học Ngoại thương Hà Nội, làm tiến sĩ kinh tế ở Anh và nay sang Mỹ làm việc; Phúc Cường và Tâm có một cậu con trai gần 2 tuổi kháu khỉnh tên là Phúc Anh, tên Mỹ là Harry).

Bà Lan là con áp út trong 7 anh chị em của một bà cụ từng làm con nuôi ở Hà Đông rồi đi ở cho một gia đình ở Hà Giang, rồi định cư tại vùng cao này. Bà cụ đã cùng chồng mình một tay khai hoang ở một khu đất đai heo hút cuối thị xã Hà Giang suốt nhiều chục năm để nuôi được cả 7 người con phương trưởng và khá thành đạt, đến nay cụ đã 94 tuổi mà vẫn còn minh mẫn và chưa lúc nào ngơi tay.

Có lẽ tấm gương của bà nội, bà ngoại đã phần nào giúp Phúc Cường phần nghị lực như “định mệnh” ấy. Nhưng có lẽ cũng phải nói rằng, phúc đức tại mẫu-ông bà mình đã dạy thế rồi- nên Phúc Cường luôn có cơ duyên được gặp, được học tập,được hướng dẫn và cùng nghiên cứu với những người thầy xuất sắc.

Phổ thông là thầy Nguyễn Đức Hoàng; đại học là GS Trần Đình Long hướng dẫn luận văn tốt nghiệp (nhiều khóa là Phó chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam, một chuyên gia đầu ngành về hệ thống điện ở Việt Nam); làm thạc sĩ là tiến sĩ Morteza Daneshdoost hướng dẫn; làm tiến sĩ được tiến sĩ Alexander Flueck hướng dẫn.

Những người thầy giỏi xuất sắc này đã góp phần giúp Phúc Cường bước chân vào giới tinh hoa của thế giới về điều khiển tự động hóa hệ thống điện thông minh như hiện nay, khi Cường mới ở độ tuổi 30.

Người Việt đã bước vào được giới tinh hoa của thế giới thường “liên tài”, và Phúc Cường đã trở thành thân thiết với những người Việt giỏi giang khác đang sống và làm việc ở Mỹ như GS Ngô Bảo Châu, GS Đàm Thanh Sơn, GS Vũ Hà Văn...

Tháng 4/2013