...Cuối năm đó, khi lên thủ đô của nước Nga Xô viết, đồng chí Nguyễn Ái Quốc được bạn bố trí sống tại ký túc xá của Quốc tế cộng sản tại Moskva. Trước đó, nó là khách sạn Luxe, rồi sau khi trở thành ký túc xá, lại trở thành khách sạn, có tên là “Trung tâm”.
 |
Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Liên Xô, 1955 |
Trong những ngày lưu lại đây, ngoài các chiến sĩ cộng sản quốc tế, Nguyễn Ái Quốc còn có nhiều người bạn Liên Xô. Nhà Việt Nam học Evgheny Kobelev đã viết trong cuốn “Đồng chí Hồ Chí Minh”: “Ngay từ những ngày đầu tiên sống ở Moskva, Nguyễn đã có rất nhiều bạn bè và người quen, đặc biệt là các nhân viên Liên Xô và người nước ngoài của Ban chấp hành Quốc tế cộng sản. Anh được nhắc đến như một người đàn ông có sức hấp dẫn cá nhân tuyệt vời và văn hóa cao, người có khả năng nhanh chóng thu phục những người xung quanh”
 |
Pechia Kozlov (trái) và người bạn được nhận tặng thưởng của sư trưởng Hồng quân Vasili Chapaev |
Một trong số những người thường lui đến thăm Nguyễn Ái Quốc tại khách sạn “Trung tâm” là chàng thanh niên Pechia Kozlov, khi đó mới 21 tuổi.
Trong phóng sự “Người bạn của chúng ta - Hồ Chí Minh. Những trang sử của cuộc đời anh hùng” của tác giả G.Grammatchikov, in trên tạp chí Krugozor số 8 (161)/1977 đã có những chi tiết khá thú vị, hoàn toàn mới về Bác. Trong đó có thông tin về Pechia Kozlov, người bạn vong niên đã gắn bó với Nguyễn Ái Quốc trong những ngày tại Moskva.
 |
Bài báo của tạp chí Krugozor, số 8/1977 |
Theo tác giả bài báo, Pechia Kozlov, một thanh niên hay bận chiếc áo khoác dài bạc màu thường ghé chơi phòng Nguyễn Ái Quốc. Pechia hứng thú khi nghe Nguyễn kể về quê hương xa xăm của anh, nơi có bốn mùa hoa trái và những người dân hiền lành, yêu ca hát. Pechia thì kể cho Nguyễn nghe về cuộc nội chiến chống lại quân Bạch vệ, về sư trưởng Chapaev lừng danh (Vasili Chapaev (1887-1919), là sư đoàn trưởng Sư đoàn 25 của Hồng quân Xô viết - NV). Lần nọ, Pechia hỏi Nguyễn: “Khi nào thì những kẻ áp bức mới bị lật đổ?”. Nguyễn trầm tư đáp: “Chưa biết lúc nào. Nhưng nhất định ngày đó sẽ đến”....
...Tháng 7/1955, đoàn đại biểu nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà do Chủ tịch Hồ Chí Minh lần đầu sang thăm chính thức Liên Xô theo lời mời của bạn. Phố Gorky - một trong những đường phố lớn của thủ đô Moskva trang hoàng lộng lẫy cờ hoa đón các vị khách quý. Khi chiếc xe mui trần chạy qua khách sạn “Trung tâm”, bỗng Chủ tịch Hồ Chí Minh thốt lên thành tiếng: “Pechia, chúng tôi đã làm được điều đó”.
-Đồng chí nói gì, thưa đồng chí Chủ tịch- Người phiên dịch ngồi bên hỏi.
-Không có gì, đơn giản là tôi nhớ lại người bạn cũ thôi.
Đã hơn 30 năm, nhưng Bác vẫn nhớ đến người bạn trẻ tuổi năm xưa và nội dung cuộc trò chuyện giữa hai người. Bác như nói với Pechia, khi đi ngang qua nơi đã từng ở trong gần một năm tại thủ đô nước Nga Xô viết.
Vậy Pechia Kozlov, anh là ai?
 |
Khách sạn Trung tâm, nơi đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã sống tại Moskva |
Qua quá trình tìm hiểu các nguồn tư liệu từ phía Nga, chúng tôi đã xác định Pechia Kozlov có họ tên đầy đủ là Pyotr Fedorovich Kozlov, sinh năm 1903. Kozlov cùng cậu bạn bằng tuổi Vanhia Ratanov đã lập được chiến công đặc biệt, được đích thân sư trưởng Chapaev tặng quà (năm 1918). Bức ảnh đăng kèm chụp tại buổi tặng quà đó: Pechia Kozlov (bên trái) được sư trưởng tặng đôi ủng, còn Vanhia Ratanov được tặng chiếc áo khoác sĩ quan. Cả hai đã cùng nhau lập chiến công trong trận Balashi. Trong ảnh, hai chú nhóc cố làm ra vẻ nghiêm trang, như những chiến sĩ trinh sát thực thụ của trung đoàn Nikolaevsky (Pugachevsky) của sư đoàn Chapaev.
Đêm đó, quân Bạch vệ bất ngờ đánh úp một đơn vị của trung đoàn đóng trong làng Balashi. Tuy nhiên, các chiến sĩ Hồng quân đã mau chóng đánh trả, khiến quân địch bị tổn thất nặng nề. Đội kỵ binh Bạch vệ tháo chạy băng qua cánh đồng, theo hướng trang trại Mikhailovsky. Chúng không biết rằng ở đây đã có một tiểu đoàn Hồng quân dưới sự chỉ huy của Baulin. Đêm đó, đến lượt Pechia Kozlov và Vanhia Ratanov tuần tra.
Nghe thấy tiếng súng đì đùng từ xa vọng tới và nhìn thấy đoàn kỵ binh giặc đang băng qua đồng, hai cậu liền báo động và nhanh trí lôi đống bừa trong kho rải trên con đường độc đạo, răng bừa hướng lên trên. Đoàn kỵ binh địch lao vào “trận địa răng bừa”, ngã chổng vó, nhanh chóng bị tiêu diệt và bị bắt sống...
Đó là chiến công của hai chú bé thiếu sinh quân và đã được sư trưởng Chapaev tưởng thưởng xứng đáng.
Vanhia Ratanov hy sinh năm 1920, khi chiến đấu tại mặt trận Turkestan. Pechia Kozlov bị thương và được giải ngũ sớm. Trong cuộc Chiến tranh vệ quốc vĩ đại, Kozlov tiếp tục cầm súng, chiến đấu tại vùng Viễn Đông, tham gia cuộc chiến tranh Xô-Nhật. Sau chiến tranh, ông làm trưởng ban biên tập tin các nước châu Á của hãng tin APN, rồi làm biên tập viên của các NXB Tiến Bộ, Văn học nước ngoài. Ông là tác giả của nhiều cuốn sách về sư trưởng Chapaev và mất năm 1978 tại Moskva.
Theo như bài báo đã đăng trên Krugozor, Pechia Kozlov thường đến thăm Nguyễn Ái Quốc năm 1924. Khi đó chàng trai này 21 tuổi. Đó cũng là thời gian mà người cán bộ Đoàn của Samara lên Moskva nhập học tại Viện Đông phương học mang tên N.N.Narimanov. Anh học ở đây từ 1924-1929.
Người bạn vong niên của Bác là một người như thế đó!
