Hôm nay CAN Cup 2021, giải đấu được tổ chức tại Camerron sẽ chính thức khởi tranh. Không giống như Euro, Copa America hay Asian Cup, giải vô địch châu Phi là nơi mà các đội bóng lớn không thể áp đặt sự thống trị. Sau 65 năm với 33 lần được tổ chức, có tới 20 đội khác nhau từng vào chung kết và 14 đội từng trở thành nhà vô địch. Kỷ lục đăng quang nhiều nhất thuộc về Ai Cập (7 lần), quốc gia mới chỉ 3 lần dự World Cup, ít hơn 6 quốc gia khác.
Không khó để lý giải điều này. Châu Phi có 54 quốc gia với hơn 1,3 tỷ người nói hơn 2.000 ngôn ngữ khác nhau. Cộng thêm khó khăn về tài chính, vấn nạn tham nhũng cùng bất ổn về mặt chính trị với quá nhiều cuộc nội chiến, ổn định là cái gì đó xa xỉ. Việc tổ chức vào mùa đông, khi các ngôi sao mệt mỏi với mùa giải ở châu Âu, cũng góp phần làm suy giảm sức mạnh của những đội bóng lớn. Tất cả khiến CAN Cup trở thành giải đấu chứa đựng đầy tính bất ngờ và tạo nên các câu chuyện phi thường (bên cạnh yếu tố kỳ bí khi nhiều đội sử dụng pháp thuật với hy vọng giành chiến thắng).
Cho đến nay, việc Zambia lên ngôi năm 2012 vẫn là bất ngờ lớn nhất lịch sử CAN Cup. Và câu chuyện của họ bắt đầu từ 19 năm trước (1993), khi chiếc máy bay chở toàn bộ đội tuyển quốc gia, thay vì đến Senegal, đã lao xuống ngoài khơi bờ biển Gabon khiến tất cả thiệt mạng.
 |
Các cầu thủ Zambia quỳ xuống và cầu nguyện trước khi đăng quang CAN Cup 2012. (Ảnh: Getty Images) |
Kalusha Bwalya, thành viên duy nhất còn sống của đội năm 1993 (vì anh bay thẳng đến Senegal từ Hà Lan) đã thề sẽ xây dựng lại bóng đá Zambia từ con số 0. Một thế hệ tài năng mới ra đời nhờ nỗ lực của Bwalya, người sau này trở thành Chủ tịch Liên đoàn bóng đá Zambia. Và họ tới CAN Cup 2012.
Thật trùng hợp, giải đấu này được tổ chức ở Gabon. Bằng ý chí, sự quả cảm, Zambia đi một mạch tới chung kết. 2 ngày trước trận cuối cùng diễn ra tại SVĐ Libreville, nơi cách không xa địa điểm xảy ra tai nạn trong quá khứ, Bwalya đã dẫn các cầu thủ Zambia tới bờ biển để tưởng niệm các nạn nhân xấu số. Họ quyết sẽ giành Cup, như một món quà gửi đến những người đã nằm xuống. Và Zambia đã làm được bất chấp đối thủ là Bờ Biển Ngà.
Bờ Biển Ngà khi ấy là đội bóng mạnh nhất châu Phi bởi có sự hiện diện của Didier Drogba cùng một loạt ngôi sao khác chơi ở châu Âu. Họ vào chung kết với thành tích không một lần thủng lưới. Thế nhưng Zambia kiên cường đã đứng vững trước áp lực kinh người. Cũng phải nói rằng, dường như họ được sự ủng hộ từ đấng tối cao khi thoát thua trước quả phạt đền trong hiệp hai. Bằng cách nào đó, Drogba lại sút vọt xà.
 |
Đoàn diễu hành quảng bá cho CAN Cup 2021 của nước chủ nhà Cameroon. (Ảnh: Getty Images) |
Đến loạt sút luân lưu, hai đội thành công trong 7 lượt sút đầu. Đến lượt thứ 8, Kalaba của Zambia sút hỏng nhưng Kolo Toure cũng không thành công. Lượt 9, Sunzu sút vào trong khi Gervinho lại đưa bóng lên trời. Sau đó là cảnh tượng đầy bi tráng, khi những nhà vô địch Zambia đồng loạt quỳ gối và cầu nguyện, còn Bwalya cầm chiếc Cúp mà nước mắt rưng rưng.
Zambia không bao giờ tái hiện chiến tích huy hoàng ấy một lần nữa. CAN Cup 2021 là lần thứ 3 liên tiếp họ không vượt qua nổi vòng loại. Tuy nhiên với họ, vinh quang 2012 là đủ rồi, và nó sẽ còn sống mãi. Với CAN Cup, những câu chuyện hấp dẫn khác lại được viết ra, như việc Burkina Faso vào đến bán kết năm 2017 hay Algeria đăng quang năm 2019.
CAN Cup 2021 lần này, Senegal, Algeria, Ai Cập và Bờ Biển Ngà là những ứng viên vô địch sáng giá nhất. Nhưng với lịch sử đầy rẫy bất ngờ, không loại trừ khả năng đăng quang sẽ là đội nào đó trong số Tunisia, Mali, Guinea hay Burkina Faso.
