> Doanh nghiệp cạn tài sản thế chấp?
 |
| PGS, TS Đào Văn Hùng . |
Trước tiên, cần yêu cầu các ngân hàng thương mại (NHTM) Nhà nước hạ lãi suất (LS) cho vay, bên cạnh đó phải kiểm soát gắt gao chi phí của các ngân hàng. Chỉ có như vậy mới hạ được LS cho vay, cứu được doanh nghiệp, ông Hùng nói.
Kinh nghiệm cho thấy, phần lớn các nước khủng khoảng tài chính đều bắt đầu từ sự đóng băng của thị trường bất động sản (BĐS). Thái Lan khủng hoảng năm 1997, rồi Mỹ năm 2007-2008 cũng từ BĐS...
Và các nước đó đều phải cứu BĐS. Nhiều người nghĩ, cứ để thị trường tự điều chỉnh, nhưng ngồi chờ như vậy rất nguy hiểm. Vì ngành BĐS chết, kéo theo ít nhất hơn 50 ngành khác (vật liệu xây dựng, gỗ, nội thất...) bị ảnh hưởng theo.
Trong khi một nền kinh tế như Việt Nam, GDP tăng trưởng dựa nhiều vào sự phát triển của ngành xây dựng.
Vì vậy, việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) “mở van” tín dụng cho vay đầu tư BĐS là quyết định đúng đắn.
Đây cũng là biện pháp cấp bách nhằm tăng cung tín dụng trở lại, vì quý 1 tăng trưởng tín dụng âm tới 2%, đây là biểu hiện nền kinh tế đang có dấu hiệu rơi vào tình trạng bị đình đốn, ảnh hưởng công ăn việc làm của nhiều người trong xã hội.
Kiểm soát chặt chi phí ngân hàng
Nhưng các DN vẫn kêu không thể tiếp cận LS thấp, vì điều kiện cho vay của các ngân hàng rất ngặt nghèo?
| “Trong bối cảnh các DN khó khăn như hiện nay, tôi cho rằng cần ấn định cả trần lãi suất đầu ra, trong một thời gian nhất định. LS đầu vào hiện là 12%, thì đầu ra 16% là hợp lý, vì NHTM có 4% chênh lệch. Nếu NHTM nào cho vay quá 16%, sẽ bị NHNN thổi còi. Như vậy, sẽ có cơ hội hạ LS nhanh hơn” - PGS-TS Đào Văn Hùng |
Phải kiểm soát chặt chẽ chi phí ngân hàng. LS cho vay hiện nay quá cao so với khả năng tiếp cận của doanh nghiệp. Vì theo tính toán, nếu LS tiền gửi hiện nay là 12%, chỉ cộng thêm khoảng 3,5% - 4% gồm tất cả các chi phí thì ngân hàng đã có lãi.
Như vậy, LS cho vay chỉ 15,5% đến 16%, cùng lắm là 17%. Nhưng thực tế, các DN, nhất là DN bất động sản đang phải vay LS khá cao. Cơ hội mang lại lợi nhuận cho ngân hàng trong lĩnh vực cho vay này là khá lớn.
Nếu xét trên LS đầu vào và đầu ra hiện nay thì chi phí của các ngân hàng đang quá cao. Từ năm 2008, chúng tôi đã đề nghị phải có giải pháp kiểm soát chặt chẽ chi phí của ngân hàng, vì chính chi phí ngân hàng đang đội LS cho vay lên rất cao.
Khi chi phí NHTM được kiểm soát một cách chặt chẽ thì LS mới có cơ hội giảm và chúng ta mới vượt qua được khó khăn hiện nay.
Mục tiêu của Chính phủ thành lập các NHTM nhà nước không phải chỉ để thu thuế, mà là phải dẫn dắt nền kinh tế. Khi nền kinh tế tăng trưởng dựa chủ yếu vào vốn thì vai trò của 5 NHTM nhà nước là cực kỳ quan trọng.
Vậy làm thế nào để giảm được LS?
Hiện nay, 5 NHTM nhà nước chiếm khoảng 50% thị trường tín dụng, nếu NHNN yêu cầu 5 ông lớn này phải cho vay LS 15%-16% thì chỉ vài tháng sau, các NHTM nhỏ khác cũng phải cho vay với LS theo các ngân hàng lớn, nếu không các ngân hàng nhỏ sẽ mất khách hàng.
Nếu thực sự chúng ta xác định các DN nhà nước, tập đoàn, Tổng Cty, NHTM nhà nước là chủ đạo dẫn dắt nền kinh tế, thì tại sao không thực hiện được việc đó?
Đương nhiên không nên dùng biện pháp hành chính điều hành thị trường, nhưng trong bối cảnh hiện nay, NHNN đã dùng biện pháp hành chính khống chế LS đầu vào, cũng cần có giải pháp kiểm soát LS đầu ra.
Tôi cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, cần phải có chỉ đạo mạnh mẽ hơn nữa từ Chính phủ, NHNN đối với NHTM của Nhà nước.
Các ngân hàng này bây giờ phải tập trung vào tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế của đất nước và trong một số trường hợp phải hy sinh mục tiêu lợi nhuận.
Tại sao với giá điện, giá xăng dầu chúng ta đều kiểm soát chặt chẽ, thì LS cho vay (bản chất cũng là một loại giá) lại không kiểm soát?
Điều rất phi lý là một số NHTM lớn của Nhà nước lại nói rằng các NHTM nhỏ, do cạnh tranh không lành mạnh, đẩy LS lên, do vậy, các ông lớn phải theo.
Lý thuyết kinh tế không bao giờ có chuyện đó, mà chỉ có ông lớn nuốt ông bé, chứ ông bé không thể điều khiển ông lớn. Thế nhưng điều phi lý này lại xảy ra ở Việt Nam.
Chủ trương tái cơ cấu các NHTM của NHNN đang được triển khai và sẽ dần khắc phục phi lý này. Thế nhưng cũng cần phải có thời gian.
Chẳng ai vác đá ghè chân mình, trừ khi có sự chỉ đạo mạnh mẽ vì lợi ích quốc gia. Nếu chúng ta làm mạnh tay từ đầu thì sẽ không có câu chuyện như hiện nay.
Làm sao để vay không cần tài sản thế chấp?
 |
| Các dự án vay nên được đánh giá trên tính khả thi và rủi ro, không nhất thiết cần tài sản thế chấp. Ảnh: Hồng Vĩnh. |
Hiện nay, dù NHNN mở cửa cho đầu tư BĐS vay, nhưng điều kiện vay của các NHTM đưa ra rất ngặt nghèo, đặc biệt là yêu cầu phải có tài sản thế chấp. Trong khi các DN đã cạn tài sản thế chấp, bài toán này phải giải quyết thế nào, theo ông?
Đây là hạn chế lớn nhất của hệ thống NHTM ở Việt Nam. Các DN nói đúng, LS có giảm nữa thì với các điều kiện cho vay như hiện nay cũng khó tiếp cận vốn vay.
NH thừa tiền ngồi chơi, còn các DN đói vốn chạy loanh quanh bên ngoài. Ở các nước, các dự án vay chủ yếu được đánh giá trên tính khả thi và tính rủi ro, chứ không cần tài sản thế chấp.
Ví dụ như DN mới thành lập thì làm sao có tài sản mà thế chấp. Do vậy, NH phải đánh giá, kiểm soát được rủi ro, tính khả thi của dự án, để quyết định cho vay. Nguyên tắc rủi ro càng cao thì LS cho vay càng lớn.
Còn ở ta, phần lớn vay là phải có tài sản thế chấp. Trên thực tế, ngay cả khi có tài sản thế chấp, nếu DN không trả được thì khi phải phát mại tài sản cũng tốn kém cho cả hai phía.
Theo tôi, các NH phải xem xét lại toàn bộ các điều kiện, tiêu chuẩn về cho vay với DN. NHNN phải vào cuộc về vấn đề này. Vấn đề hiện nay là cần đưa ra các chuẩn mực về tín dụng, điều kiện cho vay, các quy trình này phải được luật hoá.
Và phải nhìn nhận nó là những vấn đề mang tính kinh tế, dân sự, chứ không phải hình sự.
Chẳng hạn, NH cho vay, khi có rủi ro xảy ra, nhưng đó là trách nhiệm dân sự, người có trách nhiệm liên quan chỉ phải bồi thường, chứ không chịu trách nhiệm hình sự như hiện nay.
Phải sửa một cách đồng bộ, khi đó tín dụng mới khởi sắc. Chứ để như hiện nay, LS có giảm nữa, thì cho vay cũng không được nhiều.
Thị trường BĐS sẽ ấm lên
Có ý kiến cho rằng, việc NHNN mở van cho vay đầu tư BĐS chỉ giải quyết vấn đề tâm lý thị trường, vì NH vẫn phải giữ mức tăng trưởng tín dụng cao nhất 17%?
Với mức tăng trưởng tín dụng quý 1 âm khoảng 2%, tôi cho rằng với mức tăng trưởng tín dụng đó từ nay tới cuối năm cũng khó mà đạt được, nên không cần điều chỉnh.
Hiện chỉ còn 9 tháng, mà tăng trưởng tín dụng còn tới 19%. Như vậy, mỗi tháng phải tăng trưởng hơn 2% thì mới xài hết tiêu chuẩn.
Với tình hình kinh tế hiện nay, hàng tồn kho cao, sức mua giảm mạnh, thể hiện sự đình đốn trong sản xuất và tiêu dùng. Nên tăng trưởng kinh tế ở quý 2 còn gặp nhiều khó khăn.
Đặc biệt là nền kinh tế từ nay đến tháng 6 là cực kỳ khó khăn, thì việc mỗi tháng tăng trưởng tín dụng hơn 2% là khó đạt được.
Cũng cần phải lưu ý rằng, không phải cứ ép tăng trưởng tín dụng đến 17% mà còn phụ thuộc nhiều mục tiêu kiềm chế lạm phát. Kiềm chế lạm phát vẫn phải là mục tiêu ưu tiên của những tháng còn lại.
Ông dự báo thị trường BĐS sắp tới ra sao?
Tôi nghĩ nó sẽ ấm trở lại và có giao dịch. Quyết định cho vay đầu tư BĐS vừa rồi của NHNN thực ra vừa cứu doanh nghiệp nhưng cũng là để cứu ngân hàng, đặc biệt một số NHTM nhỏ.
Vì anh phải làm cho thị trường lưu thông được, thì người ta mới trả được nợ. Tôi tin rằng thị trường BĐS sẽ ấm lên, nhưng sẽ không có sự sốt lên như các năm trước.
Cảm ơn ông.
Bá Kiên - Phạm Anh
