Ông Tân cho biết, để điều chỉnh mức sinh, Bộ Y tế đã đề xuất 3 phương án để T.Ư bàn thảo. Cụ thể, phương án 1: Duy trì mức sinh như hiện nay càng lâu càng tốt. Theo đó sẽ vận động mỗi cặp vợ chồng sinh 2 con mà không quy định thành luật với chính sách linh hoạt. Những địa phương đang sinh nhiều con (hơn 3 con) thì vận động sinh ít đi để có điều kiện nuôi dạy tốt hơn.
Ngược lại những nơi tỷ lệ sinh thấp thì phải vận động nâng mức sinh lên như khu vực Đông Nam bộ có tổng tỷ suất sinh chỉ đạt 1,7 con- đây là số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Phương án 2: Tiếp tục chính sách sinh ít hơn 2 con, khẩu hiệu mỗi cặp vợ chồng sinh 1-2 con, nhằm tiếp tục giảm mức sinh, giảm tốc độ gia tăng dân số. Phương án 3: Cho đẻ thoải mái, không vận động, không cấp phương tiện tránh thai miễn phí (hiện một nửa cấp miễn phí).
Ông Tân cho hay, với phương án 2 khi sinh ít con hơn, các gia đình có điều kiện nuôi dạy trẻ tốt hơn, giảm bớt chi an sinh cho xã hội cho trẻ sinh ra, mật độ dân số tăng chậm hơn. Tuy nhiên mặt trái của phương án này là việc sinh ít con cộng thêm sự phát triển kinh tế xã hội của những năm tiếp theo sẽ tiếp tục đưa mức sinh giảm xuống. Ông Tân cảnh báo, kinh nghiệm cho thấy mức sinh giảm xuống đến ngưỡng nào đó, đưa nó quay trở lại tăng lên là rất khó khăn giống như nhiều nước đang phải đối mặt hiện nay.
Lãnh đạo Tổng cục Dân số đưa ra ví dụ, Hàn Quốc đạt mức sinh thay thế là 2,1 con vào năm 1983, nhưng lo ngại mức sinh tăng trở lại nên tiếp tục vận động chính sách sinh ít con. Đến năm 1996 con số này xuống dưới 1,6 con, do đó Hàn Quốc bắt đầu nới lỏng chính sách, nhưng mức sinh tiếp tục giảm sâu. Đến năm 2005 xuống còn 1,08 con. Để khuyến khích người dân sinh con, Hàn Quốc thành lập ủy ban của Tổng thống để ứng phó với mức sinh thấp, già hóa dân số, mỗi năm đầu tư hàng chục tỷ đô la Mỹ với rất nhiều chính sách khác nhau như sinh con được trợ cấp; mẹ được nghỉ 2 năm để nuôi con mà không mất việc; chồng được nghỉ 2 tuần khi vợ sinh…
Tuy nhiên, mức sinh ở quốc gia này vẫn không nhích lên được. Thêm một ví dụ nữa là Singapore cũng đạt mức sinh thay thế vào năm 1975, nhưng 7-8 năm sau con số này xuống 1,7 con. Từ năm 1982 Singapore có chính sách khuyến sinh chọn lọc, từ năm 1989 thực hiện chính sách khuyến sinh toàn diện nhưng vẫn không mang lại kết quả.
Với phương án 3, nhiều chuyên gia lo ngại dân số tăng trở lại. Vì thế, Bộ Y tế mong muốn thực hiện phương án 1. Tiếp tục duy trì mức sinh thay thế, kiểm soát những vùng có mức sinh cao và nâng cao mức sinh ở những vùng thấp.
