Cuộc sống ngày càng sung túc, đa số người dân từ đủ ăn đến dư ăn. Đặc biệt những người sống ở các đô thị lớn, ăn uống dư thừa nhưng ít vận động, lại thêm dự tiệc tùng thường xuyên là những yếu tố góp phần làm cho vòng bụng ngày càng to.
Xét về khía cạnh thẩm mỹ, vòng eo nhỏ luôn được đánh giá cao. Xét về khía cạnh sức khỏe, bụng to thường thấy ở những người dư cân, béo phì, là biểu hiện của tình trạng rối loạn chuyển hóa mỡ, dẫn đến các bệnh lý cao huyết áp, bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não, sỏi mật…
Những bệnh này là bệnh mãn tính diễn tiến âm thầm nhưng đôi khi gây bệnh cảnh cấp tính nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Vì vậy có thể nói vòng bụng càng to thì vòng đời càng ngắn.
Do đó, những người phát phì đặc biệt phát phì ở bụng nhiều hơn ở nơi khác cần đi kiểm tra sức khỏe, xét nghiệm máu để phát hiện sớm rối loạn mỡ máu và có chế độ điều trị thích hợp.
Trường hợp rối loạn mỡ máu nhẹ chỉ cần điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động thể lực. Và nếu phải dùng thuốc để điều trị thì việc kết hợp với một chế độ dinh dưỡng và luyện tập thích hợp luôn đem lại hiệu quả điều trị cao.
Nguyên tắc dinh dưỡng
- Hạn chế thức ăn nhiều chất béo, nhiều cholesterol. Cholesterol có nhiều trong nội tạng động vật như tim, não, cật, gan, lòng đỏ trứng, bơ, mỡ, sữa nguyên kem...
- Hạn chế chất bột, chất đường.
- Hạn chế uống bia.
- Tăng cường rau quả, trái cây tươi.
- Hạn chế ăn các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu, thịt chó, thịt heo... vì có hàm lượng cholesterol cao hơn các loại thịt trắng như gà, vịt...
- Tăng cường ăn cá, đậu phụ thay cho thịt đỏ tối thiểu 3 lần trong tuần để bổ sung nguồn chất béo giàu omega 3 có lợi cho tim mạch. Các thực phẩm giàu Omega 3 là cá mỡ (cá basa, cá ngừ, cá trích, cá bông lau, cá mè. . .), các loại rau có lá xanh đậm (họ cải, bông cải, cải bó xôi..), đậu nành, dầu hạt cải...
- Tùy theo trường hợp có thể bổ sung 2-6 g dầu cá Omega 3 mỗi ngày giúp giảm cholesterol- LDL, triglycerides trong máu.
- Chọn những loại sữa tách béo, phô mai ít béo sẽ có lợi hơn sữa nguyên kem.
- Chọn những loại bánh trên bao bì ghi rõ lượng chất béo
- Hạn chế những thực phẩm chế biến ở nhiệt độ cao như chiên, xào, nướng mà nên thay bằng các món luộc, hấp, kho.
- Hạn chế dùng những loại thực phẩm công nghiệp có chất béo trans hoặc trên bao bì không đề cập đến lượng chất béo trans là bao nhiêu như mì gói, bánh quy.
Kiểm soát cân nặng hợp lý
- Cân nặng được tính theo chiều cao.
- Chỉ số BMI được tính bằng cân nặng (kg) chia cho bình phương chiều cao (m) hoặc đo chu vi vòng eo.
- Người bình thường sẽ có BMI là 18,5-23. Lý tưởng là 20-22.
- Đối với những người thừa cân hoặc béo phì, chỉ số BMI > 23, hoặc vòng eo ở nam > 90 cm, ở nữ > 80 cm và chỉ số eo/mông ở nam > 0.9 và nữ > 0.85. Những người này cần thực hiện chế độ giảm cân. Nên ăn những loại thực phẩm ít đường, ít béo, giàu chất xơ phối hợp với tập thể dục đều đặn.
- Đối với những người có cân nặng chuẩn (BMI từ 20 đến 22) cũng nên theo dõi cân nặng thường xuyên ít nhất mỗi tháng 1 lần để giúp điều chỉnh cân nặng kịp thời, không để tăng cân.
Vận động thể lực
Một chế độ ăn ít béo, ít đường phối hợp với hoạt động thể lực hợp lý giúp giảm cân và phòng ngừa thừa cân, béo phì, giảm huyết áp, giảm LDL và tăng HDL trong máu, đồng thời giảm 30% nguy cơ bệnh mạch vành.
Nên tập thể dục 30-45 phút mỗi ngày. Người lớn tuổi nên chọn hình thức đi bộ, đạp xe đạp.
Hạn chế rượu bia
- Nam giới có thể uống tối đa 2 lon bia/ngày, nữ thì 1 lon. Chú ý 1 lon bia cung cấp khoảng 150 calo. Vì vậy nếu dùng nhiều bia thì ngoài yếu tố kích thích thần kinh còn gây ra béo bụng do năng lượng dư thừa sẽ chuyển hóa thành mỡ dự trữ ở bụng.
- Các loại rượu chát (rượu nho đỏ) có lợi cho bệnh tim mạch nhưng cũng không nên uống quá 60 ml/ngày (tương đương một cốc nhỏ).
Theo Bác sĩ Lê Thị Ngọc Vân
Trưởng Khoa Dinh dưỡng, BV Nhân dân 115
