Hãy trả thơ về cho Bàng Bá Lân!

Hãy trả thơ về cho Bàng Bá Lân!
TP - Hai câu thơ của nhà thơ Bắc Giang: Bàng Bá Lân; và nguyên văn của nó chắc chắn là: “Sao cô lại múc trăng vàng đổ đi” chứ không phải “Múc ánh trăng vàng đổ đi”.

Năm 1972, một anh bạn rủ tôi đến thăm nhà thơ Bàng Bá Lân ở một cái hẻm lớn trên đường Công Lý, Sài Gòn. Hôm ấy là Chủ nhật, ông không phải lên lớp (ông dạy ở Đại học Văn khoa Sài Gòn).

Thực ra, trước khi gặp ông, tôi cũng đã biết đến ông, một nhà thơ tiền chiến quê Bắc Giang, ông nói với tôi là đồng hương. Tôi còn biết ông phụ trách một tiết mục trên đài truyền hình Sài Gòn hồi đó.

Tiết mục mà ông phụ trách là trưng ra nhiều bức hình tư liệu về đời sống, sinh hoạt của mọi tầng lớp dân chúng ở miền Bắc trước năm 1955 như: xe thồ, đi dân công, chống lụt ở vùng chiêm trũng…

Ông có vóc người trung bình, nhanh nhẹn, trang phục bình dân, giản dị. Ông nói chuyện với chúng tôi về thời sự, kinh tế, rồi văn học, văn chương truyền miệng, thơ…

Ông thuộc rất nhiều, giọng đọc thơ rất hay. Ông đọc từ thơ tiền chiến đến thơ Đường, thơ Pháp. Nghe ông đọc, như bị thôi miên. Chờ khi ông ngừng nghỉ một lát, tôi mới nói chen vào, rằng trong ca dao Việt Nam tôi rất thích hai câu:

“Hỡi cô tát nước bên đàng

Sao cô múc trăng vàng đổ đi”.

Tức thì nhà thơ ngắt lời tôi. Ông bảo hai câu thơ đó là trích trong một bài thơ lục bát gồm 12 câu của ông. Rồi ông đọc liền một mạch cả bài thơ đó. Nhưng ông sửa lại câu 8 mà tôi vừa dẫn trên là:

“Sao cô lại múc trăng vàng đổ đi”

Và ông giải thích: Người ta không thể “múc ánh trăng vàng” mà là “múc trăng vàng” ở dưới nước. Khi cái gầu của cô gái trong câu ca dao, dìm xuống nước thì mặt trăng tan vỡ ra trong nước, hòa với nước, sóng sánh cùng với nước.

Thế là cô gái múc nước tát lên ruộng cao cũng đồng thời múc luôn cả vầng trăng tan vỡ trong đó. Trường hợp này cũng tương tự trong bài thơ “Nhớ rừng” của Thế Lữ.

Bài thơ có câu: “Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan”. Ở đây con hổ không hề đứng ngửa mặt lên trời để uống ánh trăng trong không khí mà là uống trăng tan trong dòng suối sau khi đã “say mồi”.

Nghe nhà thơ giảng nghĩa như vậy, chúng tôi từ chỗ ngỡ ngàng đến khâm phục. Hai câu thơ trên là của nhà thơ Bắc Giang: Bàng Bá Lân; và nguyên văn của nó chắc chắn là: “Sao cô lại múc trăng vàng đổ đi” chứ không phải “Múc ánh trăng vàng đổ đi”.

Mãi về sau này cũng có một vài người lên tiếng công nhận hai câu ca dao trên là của Bàng Bá Lân, trong đó có Giáo sư Huyền Viêm có bài đăng trên “Kiến thức ngày nay”.

Tuy nhiên, chưa có ai chỉ rõ sự khác nhau giữa: “Múc ánh trăng vàng” và “Lại múc trăng vàng” như vừa nêu trên. Theo thiển nghĩ của chúng tôi, sở dĩ có sự lầm lẫn trên là do tam sao thất bản.

Rằng, quyển “Ca dao tục ngữ Việt Nam” của tác giả Vũ Ngọc Phan có in hai câu ca dao trên được xuất bản sau năm 1955 ở miền Bắc, còn tác giả của nó tức là nhà thơ Bàng Bá Lân lại di cư vào Nam từ năm 1954. Vì thế nhà thơ không được đọc quyển sách biên khảo của Vũ Ngọc Phan, không thấy sự nhầm lẫn đáng tiếc kể trên để lên tiếng cải chính.

Từ đó đến khi ông mất (1988), tôi chưa hề được gặp lại nhà thơ Bàng Bá Lân. Thỉnh thoảng gặp vài người bạn cố tri có lòng yêu mến văn chương, tôi lại đem tâm sự trên kể cho họ nghe. Suốt thời gian dài ấy, tôi cứ lòng dặn lòng bất cứ khi nào có dịp tôi sẽ đưa niềm tâm sự đó lên mặt báo. Rằng, nếu chưa làm được điều này thì tôi còn day dứt chưa yên. Rằng, món nợ tinh thần với nhà thơ đồng hương vẫn chưa trả được.

Bắc Giang, tháng 6/2007

Hoàng Chí Quang
06 Lê Lợi, T.T Chũ Lục Ngạn, Bắc Giang

MỚI - NÓNG
Bình luận

Có thể bạn quan tâm

Không kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 sẽ tạo nhiều tác động tích cực

Không kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 sẽ tạo nhiều tác động tích cực

TPO - Bà Bùi Thị Thanh - nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam - cho rằng, việc Bộ Chính trị có ý kiến “không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ 3 trở lên” sẽ tạo ra nhiều tác động, góp phần giúp tăng tỷ lệ sinh, thúc đẩy việc cân bằng tỷ lệ giới tính và hướng tới bổ sung nguồn nhân lực phục vụ phát triển đất nước trong tương lai. 
Công bố quyết định kiểm tra với Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM, Tỉnh ủy Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu

Công bố quyết định kiểm tra với Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM, Tỉnh ủy Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu

TPO - Chiều 23/2, tại TPHCM, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng đoàn Kiểm tra số 1908 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đã chủ trì Hội nghị công bố quyết định kiểm tra năm 2025 đối với các Ban Thường vụ Thành ủy, Tỉnh ủy các địa phương: TPHCM, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu.
Thủ tướng nhấn mạnh 3 'tiên phong xuất sắc' với Đại học Quốc gia TPHCM

Thủ tướng nhấn mạnh 3 'tiên phong xuất sắc' với Đại học Quốc gia TPHCM

TPO - Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, Đại học Quốc gia TPHCM có đủ tự tin, bản lĩnh, điều kiện để phát triển, tiến nhanh, bền vững. Đại học này cần tiếp tục phát huy mạnh mẽ tinh thần tự lực, tự cường, không trông chờ, ỷ lại, chủ động, tích cực đề xuất các cơ chế, chính sách, đóng góp cao nhất, hiệu quả nhất cho sự nghiệp giáo dục đào tạo, nghiên cứu khoa học, bảo vệ, xây dựng đất nước và hội nhập quốc tế.
Cảnh báo sóng cao, gió lớn vùng biển Cửa Đại - Cù Lao Chàm, sạt lở bờ biển

Cảnh báo sóng cao, gió lớn vùng biển Cửa Đại - Cù Lao Chàm, sạt lở bờ biển

TPO - Ngành chức năng tỉnh Quảng Nam yêu cầu tàu thuyền hoạt động trên biển cần có biện pháp phòng tránh gió mạnh, sóng lớn. Các khu du lịch ven biển, vùng biển Cửa Đại - Cù Lao Chàm đề phòng gió mạnh, sóng biển cao, cảnh báo nạn sạt lở bờ biển nhất là vùng biển Cửa Đại (TP. Hội An), Cửa Lở (huyện Núi Thành).