Sai lầm khi cho trẻ dùng thuốc

> Mưa lạnh, người già, trẻ em đổ bệnh

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Không ít phụ huynh đã phạm phải sai lầm, dẫn đến việc trẻ không khỏi bệnh mà có khi bệnh nặng hơn, thậm chí bị tai biến nguy đến tính mạng do dùng thuốc sai.

Tự chẩn đoán

Khi con bị bệnh, thay vì đưa con đi khám để bác sĩ chẩn đoán và chỉ định thuốc, một số cha mẹ đã tự ý chẩn đoán bệnh và mua thuốc cho trẻ dùng. Đây được gọi là “tự ý dùng thuốc cho trẻ”. Trong một số ít trường hợp, việc tự ý dùng thuốc cho trẻ không dẫn đến sự nguy hại nào, bởi vì trẻ chỉ bị rối loạn nhẹ, không có những tổn thương thực thể đáng kể. Tự ý cho trẻ dùng thuốc loại “thông thường, bán không cần toa”, đặc biệt dùng đúng có thể giúp trẻ cải thiện, hết các rối loạn nhẹ đó.

Song việc tự ý dùng thuốc cho trẻ có thể trở thành “sự lạm dụng thuốc một cách tự ý” dẫn đến các tác hại không thể lường hết cho trẻ. Đã có trường hợp trẻ bị cảm sốt sơ sơ nhưng cha mẹ lại cho dùng kháng sinh Chloramphenicol (tên biệt dược nổi tiếng trước đây Tifomycine) thường xuyên, sau một thời gian trẻ bị “thiếu máu bất sản” dẫn đến tử vong.

Toa thuốc cũ

Cha mẹ cũng có thói quen sử dụng toa thuốc cũ để mua thuốc cho trẻ khi trẻ bị bệnh. Cần nên biết một toa thuốc bác sĩ ghi sau khi khám chẩn đoán bệnh chỉ dành riêng cho một cá nhân vào một thời điểm và trong điều kiện nhất định nào đó.

Dùng lại toa thuốc cũ bởi vì các bậc cha mẹ nghĩ con mình bị bệnh cũ tái phát. Nhưng nên lưu ý bệnh cũ có thể bị tái phát, tuy nhiên lần này tiến triển đến mức nặng hơn. Hoặc triệu chứng bệnh có vẻ giống bệnh cũ nhưng lần này lại là bệnh khác. Cả hai trường hợp mà dùng toa thuốc cũ đều không đúng, thậm chí nguy hiểm.

Không đúng liều

Dẫu được bác sĩ kê đơn nhưng không ít phụ huynh lại cho trẻ dùng không đúng liều. Hoặc cha mẹ cho trẻ dùng thuốc không đủ liều do tâm lý sợ thuốc gây hại cho trẻ (như thay vì cho trẻ dùng 3-4 lần trong ngày, lại chỉ dùng 1-2 lần/ngày), hay cho uống thuốc không đúng cách (như pha thuốc vào bình sữa cho trẻ bú và trẻ không bú hết bình sữa).

Hoặc cha mẹ cho trẻ dùng thuốc quá liều do tâm lý nôn nóng muốn trẻ mau hết bệnh đã dồn thuốc uống ít lần hơn trong ngày (như dồn thuốc uống hai lần trong ngày thành uống một lần duy nhất và uống như thế liều tăng lên gây hại), hay dùng dụng cụ đo lường thuốc không chính xác (như dùng muỗng ăn ở nhà lường thể tích thuốc xirô cho trẻ thay vì dùng dụng cụ được cung cấp).

Thuốc không thích hợp

Một sai lầm phổ biến nữa là dùng dạng thuốc không thích hợp cho trẻ. Dạng thuốc thích hợp cho trẻ là dạng thuốc lỏng (xirô, thuốc uống giọt, hỗn dịch, nhũ dịch). Nhưng có trường hợp cha mẹ vô tình hay cố ý dùng thuốc dành cho người lớn là thuốc viên nén, nghiền viên thuốc ra thành bột mịn và phân liều cho trẻ uống (như nghiền viên paracetamol 500mg và lấy 1/4 hay 1/5 lượng viên này hòa với nước cho trẻ uống). Làm như thế có thể lấy liều không đúng hoặc phá hỏng dạng thuốc gây hại cho trẻ (như phá hỏng dạng thuốc bao tan ở ruột gây hại dạ dày của trẻ).

Có một số thuốc viên được thông báo “chống chỉ định đối với trẻ dưới 12 tuổi” (tức không được dùng cho trẻ dưới 12 tuổi) nhưng cha mẹ thấy con mình phát triển tốt, thân hình cao to như người lớn bèn cho trẻ dùng thuốc đó mà không nghĩ đã có lý do xác đáng nên nhà sản xuất thuốc phải hạn chế đối tượng sử dụng thuốc như thế.

Ngoài những sai lầm kể trên, còn có một số sai lầm mà mức độ không nghiêm trọng lắm, cha mẹ mắc phải khi cho con dùng thuốc như hù dọa, tạo không khí căng thẳng thay vì mềm mỏng, kiên trì thuyết phục trẻ uống thuốc. Hoặc cha mẹ trộn thuốc vào bột, sữa hay thức ăn, thức uống. Trẻ kén ăn hay nhạy cảm mùi vị sẽ phản ứng, từ chối thức ăn mà trước đây trẻ ưa thích. Đối với trẻ lớn hơn, trộn thức ăn như thế trẻ sẽ cho là mình bị đánh lừa và mất lòng tin ở cha mẹ.

PGS.TS Nguyễn Hữu Đức
(Đại học Y dược TP.HCM)