Anh Ngọc, nông dân ở huyện Thuận Thành (Bắc Ninh) cho biết, dụng cụ bắt đỉa là một vợt nhỏ, gói vôi bột hoặc lọ nước vôi pha nồng độ vừa phải và hộp nhựa để đựng. Hằng ngày, anh xuống đồng dùng vợt bắt đỉa lên, rắc vôi bột hoặc đổ nước vôi lên mình đỉa cho chúng co tròn lại rồi gắp bỏ vào hộp nhựa. “Ngoài ra, mình mua của người khác để bán lại cho vài người trên thành phố xuống tận nhà thu mua”, anh nói. Anh Ngọc kể rằng, hơn chục năm trước, ngoài đồng rất nhiều đỉa, lần nào xuống ruộng cũng bị đỉa cắn. Vài năm nay, nông dân hiếm khi bị đỉa cắn do thuốc trừ sâu được phun nhiều khiến chúng không sống nổi.
Chị Lụa ở huyện Kinh Môn (Hải Dương) nói rằng, thương lái về tận nơi mua với giá 10.000 đồng/con. “Tôi nghe nói họ bán đỉa sang Trung Quốc để làm thuốc. Mỗi ngày lội đồng cũng bắt được hơn chục con, kiếm thêm chút ít cho các cháu ăn học”, chị nói. Trên trang web Agriviet.com, nơi rao bán nông sản, người có nickname nhanonghp nói là ở Hải Phòng, nhận thu gom đỉa khô, “càng nhiều càng ít, giá 1,3 - 1,5 triệu đồng/kg”. Qua điện thoại, nhanonghp cho hay, chị mua rồi bán lại cho người khác mang qua cửa khẩu sang Trung Quốc. “Nghe đâu là làm thuốc, tôi cũng chẳng rõ”, chị nói.
Theo Đông y, đỉa (thanh điệt) có tác dụng thông máu, tan vết bầm, sưng, giải máu ứ đọng. Tuy nhiên, một số website Đông y cũng cảnh báo không lạm dụng đỉa khi chưa có hướng dẫn của thầy thuốc. “Dùng bừa bãi sẽ gây tác hại khôn lường. Nếu khi đốt, tán đỉa không đúng cách sẽ khiến một số tế bào đỉa còn sống. Khi người bệnh uống, tế bào còn sót lại sẽ sinh trưởng và lớn lên thành con đỉa ở trong người bệnh”, lương y Trần Văn Quảng (Hiệp hội Đông y Việt Nam) nói. Chủ tịch Hội Động vật học Việt Nam, GS Đặng Huy Huỳnh, cho biết, đỉa có tác dụng nhất định với môi trường, nhưng nếu có hiện tượng thu mua trên diện rộng thì nên tìm hiểu, phòng cảnh thi nhau nuôi đỉa để bán nhưng rồi thương lái không thu mua nữa. “Đỉa dễ sinh sôi trong mọi điều kiện, nhất là những vùng đồng ruộng chiêm trũng. Nếu đốt đỉa không cháy hết, vài tế bào sót lại gặp điều kiện thuận lợi cũng có thể phát triển thành con đỉa bình thường”, GS Huỳnh nói.
Thông tin trên một số trang web của Trung Quốc cho rằng, đỉa được dùng làm thuốc lần đầu tiên tại nước này từ năm 200 trước Công nguyên. Giá bán được rao ở nhiều trang mua bán trực tuyến Trung Quốc hiện ở mức 500 - 700 nhân dân tệ (1,5 - 2,1 triệu đồng/kg).
