Viện Nghiên cứu cao cấp về toán sẽ như trại sáng tác văn

Giới toán học Việt Nam sẽ có điều kiện tiếp xúc với các nhà toán học hàng đầu thế giới.

GS Ngô Bảo Châu tại buổi thuyết trình ở Viện Toán học mới đây.

GS có thể phác thảo về mô hình hoạt động của Viện này?

Mô hình của Viện chính là nơi anh Châu công tác từ năm 2007 đến nay, trước khi đến làm việc tại ĐH Chicago – Viện nghiên cứu cao cấp IAS ở Princeton, Mỹ. Tuy nhiên, trong đề án chúng tôi không nhắc đến Viện này vì nó quá cao xa.

Mô hình chúng tôi nói tới là viện KIAS của Hàn Quốc bởi nó gần gũi với thực tiễn nghiên cứu toán học của Việt Nam hơn. Viện này được thành lập từ năm 1996. Ngày đầu thành lập, viện KIAS chỉ có 1 giáo sư đặc biệt và vị giáo sư này cũng được giải thưởng Fields năm 1994. Mỗi năm giáo sư đặc biệt chỉ đến Viện làm việc 1 – 2 tháng; còn chủ yếu là làm cố vấn định hướng nghiên cứu khoa học.

Về phương thức hoạt động, Viện tương tự như một trại sáng tác văn học, nghĩa là bộ máy điều hành hoạt động của viện rất ít thành viên. Số lượng nhà toán học đến làm việc tại Viện luôn thay đổi, thời gian làm việc không cố định.

Mỗi người có thể đến Viện làm việc từ vài tháng đến vài năm. Viện sẽ được tạo cơ chế để huy động tốt nhất sự đóng góp của các nhà toán học quốc tế. Nếu có sự tham gia của anh Châu, tôi tin các nhà toán học của chúng ta sẽ có cơ hội tiếp xúc, trao đổi, học hỏi với những nhà toán học lớn nhất thế giới.

Thù lao cho các nhà khoa học làm việc tại Viện sẽ được tính như thế nào, thưa giáo sư?

Chúng tôi dự kiến sẽ trả thù lao cho các nhà khoa học trong nước khoảng 15 triệu đồng/ tháng, các nhà khoa học quốc tế là 1.500 USD – 2.000 USD/ tháng. Viện sẽ có nhà khách, tuy không sang trọng tiện nghi như các khách sạn cao cấp nhưng đáp ứng được yêu cầu sinh hoạt tốt cho các nhà khoa học khi họ đến làm việc ở Viện. Thậm chí, chúng tôi còn tạo điều kiện để các nhà khoa học có thể mang theo gia đình cùng đi.

Điều quan trọng mà chúng tôi muốn tạo ra khi thành lập viện là một môi trường trao đổi, giao lưu học thuật tiên tiến. Tại đây, các nhà toán học trong nước sẽ được cập nhật những kiến thức cao siêu nhất của nhân loại về toán học.

Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam, GS-TSKH Lê Tuấn Hoa.

Vậy Viện sẽ có đóng góp cụ thể thế nào cho nền toán học nước nhà, thưa giáo sư?

Phải tỉnh táo để nhận thấy việc thành lập Viện nghiên cứu cấp cao toán học không phải là đôi đũa thần cho dù có tâm huyết của GS Ngô Bảo Châu dồn vào đó. Thành công chỉ đến khi có sự nỗ lực từ nhiều phía và yếu tố thời gian đóng vai trò quan trọng.

10 năm, chúng ta lên được 10 bậc cũng đã là thành công lớn. Thời điểm này không thể nói rằng mơ ước 10, 20 hay 30 năm nữa ta có một Ngô Bảo Châu thứ hai. Sự kiện Ngô Bảo Châu là bất thường. Nền toán học của chúng ta chưa đủ tầm để có thể đoán định bao giờ thì lặp lại sự kiện bất thường ấy.

Quý Hiên
Thực hiện