Sở, ngành 'can' không nổi
Quá trình điều tra mở rộng vụ án Nguyễn Mạnh Thừa – Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng thương mại Lilama (Công ty Lilama) khai thác trái phép hơn 1,5 triệu tấn quặng Apatit trong quá trình thực hiện Dự án khách sạn, nhà hàng tại xã Đồng Tuyển, thành phố Lào Cai trên diện tích 3,77 ha, bước đầu CQĐT Công an tỉnh đã khởi tố vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, khởi tố, bắt tạm giam một số cựu cán bộ tại UBND tỉnh này.
Liên quan đến dự án khách sạn, nhà hàng nêu trên, theo tìm hiểu của PV Tiền Phong, mặc dù lãnh đạo UBND tỉnh Lào Cai, các sở ngành liên quan của tỉnh này đều biết rất rõ trên diện tích 3,77 ha nằm trong quy hoạch khai trường, có trữ lượng tài nguyên rất lớn, thẩm quyền cấp phép thuộc Bộ TN&MT nhưng vẫn đồng ý chủ trương, cấp phép cho Công ty Lilama thực hiện dự án và tận thu, thu gom quặng Apatit.
 |
Dự án nhà hàng, khách sạn trên khu đất 3,77ha vẫn là bãi đất trống. |
Lật lại hồ sơ cho thấy, ngày 19/6/2012, Sở KH&ĐT Lào Cai chủ trì họp với các sở ngành liên quan để giải quyết đề nghị của Công ty Lilama về xin cấp phép lại dự án. Trong đó, đại diện Sở Công thương nêu rõ, “Vị trí dự án rơi vào thân quặng, nguyên tắc quy hoạch không được cấp phép các công trình trên diện tích đất có khoáng sản, việc bố trí dự án là chưa phù hợp”. Các sở ngành khác cũng có ý kiến quan ngại nếu cho phép Công ty Lilama thực hiện dự án tại khu vực trên vì nhiều lý do khác nhau.
Ngày 22/6/2012, Sở KH&ĐT Lào Cai cũng có văn bản số 900 nêu: “Vị trí dự kiến xây dựng dự án nhà hàng, khách sạn của Công ty Lilama (khu đất 3,77 ha) hiện nằm trong phạm vi khai trường 18 đã được Bộ Công thương phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác và tuyển quặng…".
Tiếp đó, ngày 30/6/2012, Công ty Apatit Việt Nam cũng có Văn bản số 578 nêu: “Do còn quặng Apatit ở khu vực 3,77 ha, đề nghị UBND tỉnh giới thiệu cho công ty Lilama vị trí đất khác để xây dựng nhà hàng khách sạn”.
Thế nhưng ngày 2/8/2012, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, Nguyễn Văn Vịnh vẫn ký Văn bản 2160 gửi các sở ngành, đồng ý chủ trương cho Công ty Lilama do Nguyễn Mạnh Thừa làm Giám đốc đầu tư dự án nhà hàng, khách sạn tại vị trí đất trên. Công ty Apatit Việt Nam bàn giao diện tích đất 3,77 ha tại khai trường 18 cho Công ty Lilama để lập dự án. “Trong quá trình thực hiện nếu còn khoáng sản, Công ty Lilama được tận thu và thực hiện các nghĩa vụ liên quan theo quy định hiện hành” - trích nội dung văn bản 2160.
Theo cáo trạng của Viện KSND tỉnh Lào Cai, lợi dụng việc này được tận thu khoáng sản trong quá trình thực hiện dự án, Cty Lilama đã công khai đào quặng trái phép và “bán chui” cho Công ty Apatit Việt Nam. Tổng cộng, có hơn 1,5 triệu tấn quặng trị giá hơn 610 tỷ đồng được khai thác, tiêu thụ trái phép.
Công ty Apatit Việt Nam thu lời bất chính 184 tỷ đồng và Nguyễn Mạnh Thừa được hưởng hơn 177 tỷ đồng. Hiện nay, Công ty Apatit đã tự nguyện nộp lại 184 tỷ đồng để khắc phục hậu quả.
Sau đó, Công ty Apatit Việt Nam đã có Văn bản 220 gửi UBND tỉnh Lào Cai và nêu rõ, trên diện tích 3,77 ha còn 170.000 tấn quặng Apatit loại 1; 640.000 tấn quặng loại 3. Dưới quặng 1 và quặng 3 là quặng loại 2. Công ty này đề nghị UBND tỉnh Lào Cai cho phép được tiếp tục khai thác, thu hồi tài nguyên khu vực này.
Tháng 10/2012, các sở ngành của tỉnh Lào Cai họp bàn nhưng không đi đến ý kiến thống nhất về việc cho Công ty Lilama thực hiện dự án. Đến 17/12/2012, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ký cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty Lilama để thực hiện dự án đầu tư nhà hàng khách sạn trên khu đất 3,77 ha.
Từ đó bắt đầu một chuỗi tiếp theo để Công ty Lilama khai thác trái phép số lượng quặng Apatit khủng. Cho đến nay, ngoài việc tận thu quặng trái phép thì trên khu đất 3,77 ha chưa có bất kỳ nhà hàng, khách sạn nào được hình thành.
'Phớt lờ' cảnh báo của Kiểm toán Nhà nước
Theo tài liệu từ cơ quan chức năng, tháng 4/2009, khi là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, ông Nguyễn Văn Vịnh đã ký cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty Lilama thực hiện dự án nhà hàng, khách sạn tại thôn 2, xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai. Thời điểm này, Công ty Lilama chưa có thủ tục pháp lý như thuê đất, cấp phép xây dựng… nhưng vẫn tự ý tổ chức mở đường, san gạt mặt bằng và phát hiện quặng Apatit.
Đáng chú ý, khai trường này đã được Liên đoàn địa chất 304 thăm dò từ năm 1980 cho thấy, tổng trữ lượng quặng Apatit loại 1 là trên 658 nghìn tấn, quặng loại 2 là trên 2 triệu tấn, quặng loại 3 là gần 2 triệu tấn. Trong đó, trữ lượng nằm trên mặt bằng đã cấp cho Công ty Lilama là gần 4 triệu tấn quặng Apatit các loại.
 |
Hiện trạng khu đất có trữ lượng khoáng sản được giao cho Cty Lilama làm dự án. |
Đến năm 2011, ông Nguyễn Văn Vịnh, khi đó là Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ký tiếp Văn bản số 1253 gửi Sở KH&ĐT tỉnh này yêu cầu đôn đốc, nhắc nhở Công ty Apatit Việt Nam thanh toán chi phí hợp lệ của dự án nhà hàng, khách sạn cho Công ty Lilama theo biên bản họp thống nhất trước đó.
Tháng 7/2011, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ra Quyết định 1744 giao diện tích 3,77 ha (diện tích Công ty Lilama) làm dự án cho Công ty Apatit Việt Nam quản lý, sử dụng theo quy hoạch Apatit.
Ngày 11/4/2012, ông Nguyễn Văn Vịnh, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ký Văn bản số 839, đồng ý tạm giao cho Công ty Apatit Việt Nam tổ chức bảo vệ quặng Apatit trong phạm vi 3,77 ha; Giao Công ty Apatit tiến hành cải tạo mặt bằng khu mỏ để xử lý nguy cơ gây sạt lở đất đá. “Trong quá trình cải tạo mặt bằng nếu khối lượng san gạt có kèm theo khoáng sản thì cho phép Công ty Apatit Việt Nam được thu hồi và vận chuyển để quản lý và sử dụng theo quy định”, văn bản nêu.
Căn cứ vào văn bản 839 trên của UBND tỉnh Lào Cai, chỉ sau đó 1 ngày (ngày 12/4/2012), Công ty Apatit Việt Nam và Công ty Lilama đã “bắt tay” nhau ký hợp đồng kinh tế. Nội dung hợp đồng phối hợp thu hồi quặng trong phạm vi 3,77 ha.
Kết quả, sau 2 tháng “móc quặng”, hai doanh nghiệp này đã lấy được 169.000 tấn quặng khỏi lòng đất (trong đó quặng loại 1 là 130.000 tấn, quặng loại 3 là 39.000 tấn). Việc nghiệm thu số quặng này thực hiện độc lập giữa hai đơn vị trên, không có sự tham gia, kiểm tra, xác nhận của cơ quan chức năng.
Đáng chú ý, tháng 2/2013, Kiểm toán Nhà nước đã có văn bản cảnh báo việc UBND tỉnh Lào Cai cho các đơn vị cải tạo mặt bằng chống sạt lở kết hợp tận thu quặng Apatit là trái với quy định của Luật Khoáng sản, trái thẩm quyền. Tuy nhiên, Công ty Lilama vẫn tiếp tục thực hiện khai thác, tiêu thụ tài nguyên trái phép.
Cơ quan điều tra xác định, giai đoạn 2012- 2015, Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Công ty Lilama đã thu trên 1,5 triệu tấn quặng Apatit, giá trị hơn 610 tỷ đồng; trong đó khai thác trên diện tích 3,77 ha là hơn 1,3 triệu tấn, trị giá hơn 517 tỷ đồng.
Đối với lời khai của bị can Nguyễn Mạnh Thừa về việc đã đưa tiền cho các cá nhân nguyên là lãnh đạo, cán bộ công tác tại UBND, các sở ngành của tỉnh Lào Cai, Cơ quan CSĐT quyết định bóc tách để tiếp tục điều tra làm rõ trong vụ án "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" theo quy định của pháp luật.
