Vụ án tử tù Hồ Duy Hải: Hồi hộp chờ kết quả giám đốc thẩm

Theo cáo trạng của VKSND tỉnh Long An, khoảng 20 giờ ngày 13/1/2008, Hồ Duy Hải đến Bưu điện Cầu Voi (thuộc khu vực ấp 7, xã Nhị Thành, huyện Thủ Thừa) bằng xe máy để gặp 2 chị N.T.T.V và N.T.A.H nói chuyện.

Tại đây, Hồ Duy Hải đưa tiền cho chị V đi mua trái cây về ăn. Khi đó, Hải nảy sinh ý định quan hệ với chị H nên đã nắm tay, kéo chị H vào buồng. Lúc này chị H phản ứng, dùng chân đạp vào bụng Hải, rồi chạy ra phía sau cầu thang. Khi đuổi kịp chị H, Hải kéo tay nạn nhân, xô vào góc tường gần chân cầu thang và đẩy chị H ngã xuống sàn gạch rồi lấy thớt tròn đập vào vùng mặt và đầu, làm chị H bị ngất.

Hiện trường vụ án mạng. Ảnh Văn Minh

Sau đó, Hải dùng dao inox cắt cổ chị H khiến nạn nhân tử vong. Tiếp đến Hải đi vòng ra khu vực phía sau phòng vệ sinh rửa dao và tay cho sạch máu rồi dắt dao vào lưng quần phía trước bụng, khi đi vào nhà thì thấy chị V đi mua trái cây về.

Khi nhìn thấy chị H chết, do sợ hãi nên chị V chạy ngược trở lại phòng khách thì Hải cầm ghế xếp inox đánh vào đầu ngã xuống nền gạch. Hải kéo chị V đến chỗ xác chị H, lấy dao đã thủ sẵn trong người cắt cổ chị V.

Do máu bắn vào tay và áo nên Hải ra phòng vệ sinh rửa tay, rửa dao và đi lên nhà bỏ dao vào tấm bảng lớn để sát vách tường gần cầu thang. Sau đó, Hải trở lên phòng giao dịch mở tủ lấy tiền, tài sản gồm sim thẻ điện thoại, nữ trang bằng vàng,...mục đích là để bán lấy tiền tiêu xài cá nhân.

Sau khi gây án, Hải leo qua hàng rào ngăn giữa sân sau và sân trước, lấy xe rồi chạy về hướng nhà dì ruột. Sau đó, Hải tắm giặt quần áo, lấy số nữ trang rửa sạch rồi cất đi. Ngày 18/1/2008, Hải lấy số nữ trang, sim điện thoại lên TPHCM bán. Khoảng 1 tuần sau, sợ bị phát hiện nên Hải lấy quần áo đã mặc hôm gây án và dây thắt lưng ra đốt ở sau vườn nhà dì ruột…

Hồ Duy Hải bị tuyên phạt tử hình trong hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm. Ảnh Văn Minh

Ngày 1/12/2008, TAND tỉnh Long An đưa vụ án ra xét xử và tuyên phạt Hồ Duy Hải tử hình về tội “Giết người” và 05 năm tù về tội ‘Cướp tài sản”, tổng hợp hình phạt hai tội là tử hình. Tại bản án sơ thẩm nhận định hành vi của Hồ Duy Hải gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, chỉ vì cá cược bóng đá thua hết tiền đã giết chết cùng một lúc hai mạng người để chiếm đoạt tài sản. Sau phiên tòa sơ thẩm, Hồ Duy Hải và gia đình có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.

Đến ngày 28/4/2009, Tòa phúc thẩm TANDTC tại TPHCM mở phiên tòa phúc thẩm và tuyên không chấp nhận kháng cáo của Hồ Duy Hải, giữ nguyên các quyết định của Bản án hình sự sơ thẩm, tuyên phạt Hồ Duy Hải mức án tử hình.

Số phận đặc biệt của tử tù Hồ Duy Hải. Ảnh Văn Minh

Sau khi Tòa phúc thẩm TANDTC tại TPHCM xét xử, tuyên y án sơ thẩm, ngày 4/5/2009, Hồ Duy Hải và gia đình có đơn xin ân giảm án tử hình gửi Chủ tịch nước. Song song với đó, bà Nguyễn Thị Loan (mẹ Hồ Duy Hải) gửi đơn kiến nghị đến các cơ quan chức năng kêu oan. Từ đây, hành trình kêu oan cho con trai của bà Loan kéo dài hơn 1 thập kỉ với hàng nghìn lá đơn gửi đi và hành trình ngược xuôi ra TP.Hà Nội để kêu oan gần như kiệt quệ.

Ngày 14/12/2009, TANDTC đã trả lời đơn bà Nguyễn Thị Loan với nội dung tòa án 2 cấp sơ thẩm và phúc thẩm tuyên phạt tử hình Hồ Duy Hải là có căn cứ, đúng pháp luật. Sau đó TANDTC thông báo dến Văn phòng Chủ tịch nước về kết quả giải quyết đơn của bà Loan. Sau đó, Chánh án TANDTC đã có quyết định không kháng nghị bản án và Viện trưởng VKSNDTC cũng có quyết định không kháng nghị và có tờ trình gửi Chủ tịch nước đề nghị bác đơn xin ân giảm tử hình của Hồ Duy Hải. Sau khi xem xét, ngày 17/5/2012, Chủ tịch nước có quyết định bác đơn xin ân giảm án tử hình đối với Hồ Duy Hải.

Lúc này người mẹ Hồ Duy Hải vẫn không bỏ cuộc, bà Nguyễn Thị Loan tiếp tục gửi đơn đến các cơ quan chức năng với hi vọng xem xét lại vụ án của con trai bà. Hành trình kêu oan tiếp tục đối với bà kéo dài đến cuối năm 2014 thì có kết quả tạm hoãn thi hành án tử hình Hồ Duy Hải vào phút chót. Cụ thể ngày 4/12/2014, Văn phòng Chủ tịch nước có thông báo tạm hoãn thi hành án tử hình đối với Hồ Duy Hải. Truyền đạt ý kiến của Chủ tịch nước yêu cầu Chánh án TANDTC và Viện trưởng VKSNDTC chỉ đạo xem xét, làm rõ vụ án Hồ Duy Hải có bị kết án oan hay không.

Ngày 5/12/2014, tại TAND tỉnh Long An diễn ra buổi cung cấp thông tin cho báo chí về việc tạm hoãn thi hành án tử đối với Hồ Duy Hải. Ảnh Văn Minh

Tiếp theo đó, ngày 5/12, ông Lê Quang Hùng (lúc này làm Phó Chánh án TAND tỉnh Long An) tổ chức họp báo thông báo chính thức về vụ hoãn thi hành ánh tử hình Hồ Duy Hải từ ngày 5/12/2014. Buổi họp báo cung cấp thông tin về việc tạm hoãn thi hành án tử đối với Hồ Duy Hải. “Còn thẩm quyền giải quyết tiếp theo của vụ án này là do TAND Tối cao và Viện KSND Tối cao”, Ông Lê Quang Hùng nói.

Ngay sau khi có quyết định tạm hoãn thi hành án tử Hồ Duy Hải, bà Nguyễn Thị Loan (mẹ Hồ Duy Hải) đã khóc hết nước mắt bởi cuối cùng, suốt bao năm ròng rã đi kêu oan cho con đã có kết quả ban đầu. Người nhà bà Loan kể rằng mỗi năm mẹ Hải lại đi ra TP.Hà Nội 2 lần để kêu oan. Không chỉ đi trực tiếp ra TP.Hà Nội kêu oan cho con, bà còn gửi hàng nghìn hồ sơ, đơn từ đến các cơ quan chức năng. Hầu như tháng nào cũng gửi, nhìn số biên nhận tiếp nhận hồ sơ từ các cơ quan giờ không đếm hết.

Trước ngày thi hành án 5/12/2014, TAND tỉnh Long An mời gia đình lên thông báo về việc làm đơn xin nhận lại xác Hồ Duy Hải đem về chôn cất sau khi thi hành án tử. Bà Nguyễn Thị Loan vẫn không từ bỏ hi vọng, quyết định đi ra TP.Hà Nội để kêu oan tiếp với hi vọng “còn nước còn tát”. Khi trên đường đi lên TPHCM để ra TP.Hà Nội, bà Loan nhận được tin tạm hoãn thi hành án tử Hồ Duy Hải mà vỡ òa niềm vui trong nước mắt.

Bà Nguyễn Thị Loan mừng rơi nước mắt trong ngày Hồ Duy Hải được tạm hoãn thi hành án tử. Ảnh Văn Minh

Chia sẻ với Tiền Phong thời khắc đó, bà Nguyễn Thị Loan nói: “Suốt bao năm nay, tôi không biết mệt mỏi là thế nào khi chạy khắp nơi, hết cơ quan này đến cơ quan nọ, từ người này đến người kia để mong kêu oan cho con trai của mình. Ngày hôm nay, dù án tử của con trai vẫn còn treo lơ lửng trên đầu nhưng nó vẫn còn sống, vẫn còn hi vọng và còn thời gian để gia đình tiếp tục kêu oan, mong sớm tìm ra sự thật vụ án”.

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình làm chủ tọa phiên tòa giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải. Đồ họa Văn Minh

Ngày 23/12/2014, liên ngành Tư pháp Trung ương đã họp và thành lập Tổ chuyên viên thẩm định vụ án Hồ Duy Hải gồm các thành viên thuộc các cơ quan Ban Nội chính Trung ương, Bộ Công an, TANDTC, VKSNDTC nghiên cứu toàn bộ hồ sơ vụ án; làm việc với các cơ quan tố tụng tỉnh Long An, lấy lời khai của Hồ Duy Hải tại trại giam; trực tiếp đến quan sát hiện trường vụ án…Sau đó, đoàn liên ngành Tư pháp Trung ương đã có báo cáo có một số vi phạm, thiếu sót trong quá trình điều tra ban đầu như đã nêu; tuy nhiên cơ quan điều tra đã cố gắng khắc phục, thu thập các chứng cứ để chứng minh các tình tiết xác định sự thật của vụ án.

Ngày 12/2/2018, Ủy ban Tư pháp Quốc hội có công văn gửi Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC nêu, quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án có nhiều sai lầm, vi phạm nghiêm trọng và có đầy đủ căn cứ để kháng nghị giám đốc thẩm. Đồng thời, đây là vụ án đặc biệt nghiêm trọng và phức tạp, được dư luận quan tâm…Vì vậy để đảm bảo thận trọng, Ủy ban Tư pháp đề nghị Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC xem xét, kháng nghị giám đốc thẩm Bản án hình sự phúc thẩm vụ án Hồ Duy Hải.

Sau đó, Văn phòng Chủ tịch nước cũng có văn bản thông báo ý kiến của Chủ tịch nước, đề nghị Viện trưởng VKSNDTC xem xét, quyết định theo thẩm quyền, bảo đảm đúng quy định của pháp luật đối với vụ án. Đến ngày 22/11/2019, Viện KSNDTC đã kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Bản án hình sự sơ thẩm, phúc thẩm của vụ án Hồ Duy Hải.

Đến ngày 6/5/2020, Hội đồng thẩm phán TANDTC đã mở phiên xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải do ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án TANDTC làm chủ tọa. Tại phiên tòa giám đốc thẩm, kháng nghị của Viện KSND Tối cao cho rằng bản án trên của Hồ Duy Hải có nhiều mâu thuẫn như Hải khai rửa tay, dao cho sạch máu, đập đầu chị Hồng vào chậu rửa nhưng khám nghiệm không có dấu vết này. Hải cũng trèo cổng sau khi gây án - lúc trên người dính nhiều máu nhưng biên bản khám nghiệm hiện trường thể hiện cánh cổng không có vết máu. Điều tra thể hiện Hải giết người nhanh gọn nhưng bản ảnh hiện trường thể hiện nạn nhân chống cự quyết liệt và chịu nhiều thương tích.

Đơn đề nghị giám đốc thẩm mà luật sư Trần Hồng Phong soạn gửi từ năm 2012. Ảnh Văn Minh

Tiếp đến, một nhân chứng xác nhận trong ngày xảy ra vụ án có đến Bưu điện Cầu Voi để gọi điện về Cà Mau vào 19h39 và nhìn thấy một thanh niên ngồi trong. Tuy nhiên, điều tra thể hiện trước đó Hải có mặt tại một cửa hàng cầm đồ rồi gặp gỡ một người khác nên Viện KSND Tối cao đã tính toán quãng đường và cho rằng Hải không thể có mặt tại bưu điện lúc 19h39 như kết luận. Các nhân chứng cũng khẳng định không thể nhận mặt được thanh niên trong bưu điện, không biết có phải Hải hay không.

Đáng chú ý, Viện kiểm sát cho rằng cơ quan điều tra ở Long An đã không thu thập chứng cứ như chiếc thớt hung khí; con dao gây án đã bị đốt, phải mua một con dao khác thay vào; chiếc ghế được thu giữ và kết luận là công cụ phạm tội thực chất không liên quan tới vụ án. Thậm chí, phía điều tra không xác định được địa điểm, người mua nữ trang, điện thoại Hải đã cướp của 2 nạn nhân rồi tiêu thụ. Mẫu tro thu giữ tại nhà dì ruột của Hải qua giám định thể hiện không phải là quần áo, dây lưng Hải mặc khi gây án.

Phiên tòa giám đốc thẩm diễn ra từ ngày 6-8/5/2020. Ảnh Xuân Ân

Ngoài ra, lời khai đầu tiên của Hải nội dung không nhận tội đã bị bỏ ra khỏi hồ sơ. Cảnh sát cũng không lấy lời khai của nhân chứng đầu tiên phát hiện vụ án; các dấu vân tay ở hiện trường không được xác định của ai; các đối tượng tình nghi là thủ phạm gồm Nguyễn Văn Nghị, Nguyễn Mi Sol không được làm rõ.

Viện KSND Tối cao khẳng định: “Vi phạm nêu trên đã trực tiếp ảnh hưởng tới giá trị chứng minh của chứng cứ theo quy định của pháp luật; ảnh hưởng nghiêm trọng đến căn cứ kết luận hành vi phạm tội của bị cáo. Những vấn đề nêu trên phải được khắc phục để đảm bảo giải quyết vụ án khách quan, không làm oan người vô tội và không bỏ lọt tội phạm”.

Hội đồng thẩm phán TANDTC phiên tòa giám đốc thẩm tiến hành từ ngày 6/5 - 8/5/2020 vụ án Hồ Duy Hải. Ảnh Xuân Ân

Bên ngoài trụ sở TAND Tối cao sáng 6/5, bà Nguyễn Thị Loan (mẹ Hồ Duy Hải) cho biết đã ra TP.Hà Nội từ trước dù không được vào tham dự phiên giám đốc thẩm bản án con trai mình bị tuyên. “Tôi đi với tâm trạng rất vui vì phiên tòa này tôi chờ 12 năm nay rồi.

Gia đình Hồ Duy Hải đến TP.Hà Nội chờ tin kết quả phiên tòa giám đốc thẩm. Ảnh Xuân Ân

Những ngày tháng trước, tôi đi với tâm trạng nặng nề, trên vai lúc nào cũng một giỏ đơn nhưng không biết con mình bao giờ được kháng nghị giám đốc thẩm. Nước mắt tôi chan cơm suốt đoạn đường từ Nam ra Bắc rồi từ Bắc vào Nam. Nỗi ngậm ngùi của người mẹ đi tìm công lý cho con đã kéo quá dài”, bà Loan nói.

Bà Loan cũng mong muốn phiên xử giám đốc thẩm sẽ đem lại tự do cho Hồ Duy Hải. Người mẹ chia sẻ: “Tôi rất tự tin với phiên giám đốc thẩm và tin bác Chánh án Nguyễn Hòa Bình sẽ có cái nhìn khách quan, toàn diện, đầy đủ công tâm để trả lại công bằng, công lý cho con trai tôi. Tôi muốn chính bác chủ tọa sẽ làm việc này, không kéo dài nữa được vì nỗi đau của người mẹ như tôi đã quá sức chịu đựng”.

Người mẹ cho biết, bà đã kêu oan cho con trong hơn 10 năm qua, không thể nhớ đã gõ cửa bao nhiêu cơ quan nhưng chỉ biết đã bỏ cả công việc, tiêu tốn hết tài sản và chính bà hiện sức khỏe cũng rất yếu. “Tôi không thể sống thiếu con. Dù Hải bị y án chúng tôi cũng không bao giờ bỏ cuộc, sẽ kêu oan đến cùng”, người mẹ nói.

Chị Hồ Thị Thu Thủy (em gái Hồ Duy Hải) cho biết, chị được gặp anh trai trong trại giam hôm 14/2. Thủy nói: “Ảnh không ngừng dặn mẹ con tôi đi kêu oan cho mình nhưng vẫn luôn nhắc mẹ giữ gìn sức khỏe và kêu tôi đi lấy chồng để ổn định cuộc sống”. Cô gái 29 tuổi khẳng định, gia đình rất vui khi phiên giám đốc thẩm được mở. Dì ruột của cô cũng cố công kêu oan cho cháu mình suốt nhiều năm tới mức bị bệnh. Chị Thủy đề nghị phóng viên dừng nói chuyện với mẹ vì bà Loan đã quá căng thẳng, hồi hộp trong khi sức khỏe vốn rất yếu.

Bà Nguyễn Thị Loan mong con mình được trả tự do. Ảnh Xuân Ân

Đồng hành với gia đình Hồ Duy Hải, luật sư Trần Hồng Phong được mời đến phiên giám đốc thẩm. Vị luật sư cho biết ông đã nêu quan điểm và nộp các chứng cứ, tài liệu thu thập được cho Hội đồng thẩm phán xem xét. “Chủ tọa thông báo luật sư chỉ cần có mặt ở buổi đầu, còn lại không cần thiết phải tham gia. Tôi làm đơn đề nghị tiếp tục tham dự nhưng không được chấp nhận. Tôi rất hy vọng trong phiên làm việc nội bộ, Hội đồng thẩm phán sẽ có những quyết định hợp tình, hợp lý nhất”, ông Trần Hồng Phong nói.

Theo luật sư Lê Quang Vũ (Giám đốc Cty Luật Công Bình), về phạm vi giám đốc thẩm, Điều 387 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015 quy định, Hội đồng giám đốc thẩm phải xem xét toàn bộ vụ án mà không chỉ hạn chế trong nội dung của kháng nghị.

Căn cứ vào Điều 388 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, luật sư Lê Quang Vũ nhận định có 5 khả năng có thể xảy ra trong phiên tòa giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải lần này, trong đó tình huống số 1 và 2 là có khả năng xảy ra cao nhất.

Luật sư Lê Quang Vũ cho biết thêm, theo Điều 395 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015, quyết định của Hội đồng giám đốc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày ra quyết định. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày ra quyết định, Hội đồng giám đốc thẩm phải gửi quyết định giám đốc thẩm cho người bị kết án, người đã kháng nghị; Viện kiểm sát cùng cấp; Viện kiểm sát, Tòa án nơi đã xét xử sơ thẩm, phúc thẩm; cơ quan thi hành án hình sự, cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc kháng nghị hoặc người đại diện của họ; thông báo bằng văn bản cho chính quyền xã, phường, thị trấn nơi người bị kết án cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người bị kết án làm việc, học tập.

Ngoài ra, theo quy định tại Khoản 4 Điều 22 Luật Tổ chức TAND năm 2014, quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm của Hội đồng Thẩm phán TANDTC là quyết định cao nhất, không bị kháng nghị.