> Tây Thiên chuẩn bị mùa lễ hội
> Độc đáo lễ hội kén rể cho nữ tướng Lê Hoa
Hội chùa Nành vào 4-5&6 tháng Hai âm lịch hằng năm. Mồng 4 dựng cờ phướn giỗ sư tổ, làng đãi khách thập phương như lệ cũ bằng vài trăm mâm cỗ trong chùa. Mùng 5 giữa hội từ 6 giờ sáng lần lượt sẽ có 9 đám rước thành hoàng từng thôn lên chùa.
Buổi chiều bắt đầu có vui chơi, quan họ ở thủy đình trước chùa; hát chúc, cờ bỏi trong sân chùa, đánh vật làng có treo giải ngoài sới trước ủy ban xã. Hội thơ các cụ tại Thạch Sàng. Trước gian chính, nhà chùa đã cho dựng rạp để đón đội tuồng tiến bên Tấn Bào. Đây là đội khách thường niên của làng.
Năm nay đội diễn Phụng Nghi Đình, vẫn vở cũ. Chú tôi bảo, anh lên xem có Lã Bố hí Điêu Thuyền đấy. Chuyện quái gì cũng dính tí tích Tàu. Nhưng nhà quê chẳng nghĩ gì về Tàu cả: Tuồng Bắc đấy, bên Tấn Bào người ta còn giữ được, vẫn được mời đi diễn đều vào các hội chùa.
Trong chùa, các vãi già áo cánh nâu, ngoài chằng thêm chiếc áo len màu tối, trải chiếu dưới bệ thờ La hán, cặm cụi têm trầu chẳng biết để ai ăn. Cứ như mấy con mối cần mẫn cả ngày. Các bà các cô tuổi năm mươi áo dài lối cổ màu gụ tươi, sẵn sàng biến thành cô đồng xanh đỏ khi vào tế hoặc ghé vai rước kiệu.
Cơ nào đội ấy. Đầu đoàn rước thành hoàng các thôn lên chùa vào chính hội, bao giờ mở đường cũng là hai hàng tiên đồng gái chưa tròn chục tuổi áo mão cô tiên, tay giữ trống bỏi, múa dẻo mặt tươi. Các nam đồng áo đỏ, đầu buộc khăn đỏ thắt múi, dẻo tay chũm chọe, mắt chớp như khỉ, nhảy lượn hai bên để dẹp đường cho kiệu thánh.
Hậu chùa năm nay vắng bóng vãi già thập phương. Mọi năm từ các tỉnh lân cận, các vãi khăn gói quả mướp về nườm nượp với lòng thành kính Phật, tối đến nhà chùa đem cho chiếu nằm ngả ngốn trò chuyện rí rách suốt đêm. Chẳng ai kêu khổ vì cái vất vả cái khổ đã bày ra trên áo quần, trên từng bước đi, ai chả biết.
Tôi sà vào đám hát chúc. Ba diễn viên dân gian không biết ở đâu về, năm nào cũng đóng đô ở tả mạc, lôi theo ba nhạc công già mắt hấp háy, nhưng trống phách nghiêm chỉnh. Đàn nguyệt tưng tưng, đàn bầu thì ỉ oi nhưng đâu ra đấy. Trông bác nào cũng quá lục tuần, người đã chẳng còn thẳng thớm, vậy mà máu mê đàn địch trộ ra đến tận các đầu ngón tay.
Ba cô diễn viên tuổi ngoại tứ tuần, mắt lúng liếng, mặt trát phấn dày. Cô nào cô nấy miệng cười chống tăm. Biết trước các cô sẽ hát gì, thuộc cả lời hát mà vẫn háo hức nghe. Các cô càng được khích lệ khi đám điện thoại di động, máy ảnh số du lịch chĩa vào, đèn flash chớp mắt liên tục làm họ tưởng đang ở Nhà hát Lớn trên sàn chính qui.
Đặc biệt khi nhiếp ảnh Nguyễn Hữu Tuấn râu xồm báo Nhân Dân có quả ống kính pờ-rồ to như cục gạch, chân xuống tấn dí máy gần sát mặt các cô, nổ đôm đốp thì các cô thấy mình biến thành tiên cả!
Đám cờ người bên hữu mạc thưa hơn. Mấy cụ râu dài móm sều đang là vai chính, đĩnh đạc tay cắp đằng sau, đi đi rồi bỗng dừng đột ngột rút một quân ném oạch, oai phong như vị tướng vừa trảm xong một thủ cấp, xong vê râu nhìn đối phương khiêu khích.
Một năm âm thầm nghĩ nước để hôm nay ra sới một lần cho đối thủ biết tay. Đám trung niên nếu không bám sát sân thì lại chúi đầu vào các bàn cờ nhỏ bày lả rả quanh sới. Cờ ngoài bài trong, chí chóe như đang có chiến tranh.
Sân chùa rộng, người nhiều, quanh quẩn giữa các đám trò chơi. Những đứa trẻ chưa tròn năm ngẩn ngơ trên xe nôi, người đẩy xe trông cũng ngẩn ngơ nốt. Đi hội mà như chẳng biết đi đâu, cứ loanh quanh vào ra như lạc lối. Phía giáp mép tường chùa, cánh bán hoa quả ngồi thiền với mấy thứ tầm tầm cầu âu, như ra không phải để bán mà chỉ cốt góp mặt cho hội đông vui.
Thủy đình trước chùa, quan họ chống thuyền gỗ, lướt trên mặt nước lều bều rác, còn nước thì xanh ngầu tanh tưởi mà lời hát lại như đang say như bên suối hoa đào, cứ lúng liếng là lúng liếng ơi. Chẳng ai thấy kinh mặt nước bẩn, mặt cứ ngây, chân mọc rễ miên man trong cơn say.
Phía đầu làng là sới vật, trống thúc liên kì như đê vỡ. Đô chính chưa thấy mặt. Họ chỉ đến vào ngày kết, đánh một trận giật giải cao. Hôm nay mới chỉ những đôi vật lèo dọn bãi, vờn nhau như đám mèo con. Nhưng cũng se đài, bá tay tư thử gân, khoe miếng tắt đèn, trộ miếng bốc, miếng vói, miếng quét mới chõm được của bậc đàn anh để thử sức trai hoi.
Bí thư Sơn sờ túi treo giải năm trăm ngàn khiến sới vật sôi động. Chỉ hôm nay tại hội chùa Nành mới thấy cái phong bì sạch và đáng yêu của khách thập phương tặng cho sới vật. Năm chục, một trăm thôi nhưng là tấm lòng và sự khích lệ tinh thần thượng võ lành mạnh.
Cũng giống hội ở mọi nơi, đám hàng rong hàng quà, hàng lưu niệm ở đâu tràn về. Góc này một thanh niên bit-git cả cây bò, bày những tờ phô-tô rút ra từ tranh truyện Nhật Bản, cảnh các yêng hùng nhí đang quắc mắt ra oại, những tiểu thư xịn có đôi mắt long lanh, để dụ mấy đứa thò lò ít ra khỏi làng.
Rồi chỗ kia bán chong chóng chỗ kia nữa là cái chậu nhôm để mấy con rùa sống mai vàng bé tí hin, bán để ai thích nuôi chơi. Hàng lưu niệm vòng cổ xuyến tay, rặt đồ Tàu rẻ tiền la liệt. Sách thì trải lộn xộn trên tấm bạt bày dễ dãi bên đường.
Trong chợ vải, các cô chủ hàng vẫn nằm ườn bên sạp, như ngày hội là của ai đó. Đặc biệt là hàng ăn, miếng chín có đủ từ bột sang béo. Chỗ nào cũng đông, nơi nào cũng chật, ai người nấy thả sức với cái thú vui riêng của mình.
Trong chiếu rượu của một nho sinh làng tiễn lão ngoan đồng Cung Khắc Lược về phố có đủ nem chạo món quê. T
rò chuyện việc làng việc nước, tôi chợt nhận ra rằng, giữ gìn bản sắc văn hóa thì ra không phải ở lời kêu gọi, ở nghị quyết, ở những định hướng rườm rà tốn mực, mà chính là những việc người dân quê vẫn tự sống tự làm hằng ngày.
Họ cứ sống vui như thế với di sản lớp trước để lại hồn nhiên và đằm thắm. Bất chợt một ý nghĩ nảy ra trong đầu, tôi đề nghị ông Lược để lại mấy chữ lưu bút tạ lại tấm thịnh tình của người làng trong ngày vui này.
Một hội nhỏ trong ngày hội lớn. Đức Phật vẫn luôn ở bên ta!
