Việc tự khám vòng 1 tại nhà theo định kỳ đã cho thấy rất quan trọng, nhất là phụ nữ trung niên. Có tài liệu cho thấy, khoảng 90% mảng cứng vòng 1chẳng phải do bác sĩ, nhân viên y tế hoặc thông qua chụp X-quang kiểm tra vòng 1 được phát hiện, mà là do người phụ nữ tự khám vòng 1 định kỳ hàng tháng phát hiện ra.
Tự khám “vòng 1” nên lúc nào?
Với phụ nữ đã có gia đình, từ 7 - 10 ngày sau khi bắt đầu hành kinh vòng 1 mềm nhão nhất, tổ chức vòng 1 hơi mỏng, các diễn biến bệnh dễ được phát hiện ra, cho nên phụ nữ trước khi hết kinh tốt nhất hàng tháng sau khi hành kinh 1 tuần thì tự khám vòng 1. Với phụ nữ sau khi mãn kinh hoặc do phẫu thuật, dùng thuốc tạo ra hết kinh, có thể hàng tháng chọn một ngày nào đó cố định để tự khám vòng 1.
Ngoài việc tự kiểm tra định kỳ hàng tháng ra, bình thường cũng cần chú ý quan sát hình dáng, màu sắc “núi đôi” của mình, thường 2 - 3 ngày quan sát một lần, trước khi ngủ hoặc lúc tắm tiến hành tự khám vòng 1.
Phương pháp là dùng lòng bàn tay trái đặt lên ngực phải, sau đó dùng động tác xoay ổn định, lần lượt từ xung quanh bầu ngực, vùng nách, vùng trên dưới xương đòn bằng động tác vòng tròn, không được dùng tay bóp bầu ngực, để tránh ngộ nhận những tuyến thể thành mảng cứng. Khi kiểm tra ngực trái thì dùng tay phải, có vậy mới phát hiện bệnh sớm mà trị lành.
Tự khám “vòng 1” như thế nào?
Những bước tự kiểm tra:
Bước 1: cởi bỏ áo, đứng thẳng trước gương, hai tay xuôi xuống tự nhiên, so sánh hai bên bầu ngực lớn nhỏ phải chăng tương đồng, hình dáng phải chăng khác thường, đầu vú hai bên phải chăng “cùng nằm trên một đường thẳng”, đầu vú phải chăng đổi hướng, khi bóp nhẹ núm vú có dịch tiết hay không, biểu bì núm vú; quầng vú có cải thiện chăng.
Bước 2: hai tay giơ cao qua đầu hoặc đôi tay đan chéo đặt sau ót, kiểm tra xem da bầu ngực có chăng bị teo, lõm.
Bước 3: nằm thẳng, kê một gối vào vai trái, tay trái đặt dưới cổ, năm ngón của tay phải khép lại, theo hình vòng tròn, từ bên trong bầu ngực trái hướng lên đầu vú trái, sờ tỉ mĩ xem bầu ngực phải chăng có mảng cứng. Rồi kiểm tra bầu ngực bên còn lại cũng theo phương pháp này.
Những mẹo tự kiểm tra:
Khi kiểm tra thoa lên xà phòng hoặc dầu nhờn, giúp tăng độ nhạy cảm của ngón tay.
Bóp bầu ngực với lực vừa phải, mới khám phá được mảng cứng ở chỗ sâu hơn.
Điều quan trọng là “tay nghề điêu luyện”.
Khi vòng 1 mắc bệnh, đầu vú sẽ xuất hiện teo; lồi; lõm; bóp bầu ngực, đầu vú sẽ có dịch máu hoặc dịch tiết màu đỏ sậm; nâu; vàng nhạt; biểu bì của núm vú, quầng vú ửng đỏ; tróc da; lở loét, bầu ngực hai bên lớn nhỏ cũng sẽ khác nhau.
Sau cùng nên dùng các ngón tay của bên đối xứng để kiểm tra hạch lympho ở nách và xương đòn, kiểm tra xem phải chăng có nổi hạch lympho… Nếu phát hiện khác thường, nên đến bệnh viện kiểm tra và điều trị kịp thời, không nên lơ là, để tránh nguy cơ tiềm ẩn của sự phát sinh, phát triển ung thư vú.
Làm thế nào để chẩn đoán khối u ở “vòng 1” là lành tính?
Nếu như, bạn đã có một chẩn đoán là khối u lành tính rồi. Thế mà, khi tự khám vòng 1 định kỳ vào tháng rồi, bạn phát hiện thêm một khối u nữa, bạn vẫn cho đó là lành tính ư?
Cách làm đúng: mỗi khi phát hiện một khối u mới, nên nhờ bác sĩ chẩn đoán, tuyệt không tự chẩn đoán. Bác sĩ sẽ dùng phương pháp sinh thiết hoặc dùng kim chọc dịch làm xét nghiệm, để kiểm tra xem đây phải chăng là khối u lành tính.
Thời điểm nào tốt nhất để chẩn đoán bệnh của “vòng 1”?
Trong chu kỳ kinh nguyệt, do chịu ảnh hưởng của các nội tiết tố có liên quan, vòng 1 sẽ xảy ra một số tăng sinh và biến hóa mang tính sinh lý, làm cho mô vú bị phù nề, sung huyết ở những mức độ khác nhau, những thay đổi này có thể “gây nhiễu” cho bác sĩ khi thăm khám về vị trí, kích cỡ, hình dạng… của khối u, theo đó ảnh hưởng chẩn đoán chính xác đối với những khối u.
Vậy, thời điểm nào thích hợp nhất cho chẩn đoán? Thường khoảng 10 ngày trước khi có kinh là thời điểm tốt nhất để kiểm tra vòng 1, thời điểm này ảnh hưởng của estrogen với vòng 1 ít nhất, vòng 1 đang trong trạng thái tương đối yên tĩnh, những diễn biến bệnh hoặc bất thường của vòng 1 dễ được phát hiện hơn.
Phụ nữ lớn tuổi sau khi mãn kinh, estrogen trong cơ thể giảm xuống, chịu ảnh hưởng của nội tiết tố cũng ít hơn, do vậy có thể chọn thời điểm thăm khám tùy ý. Điều cần nhắc nhở bạn rằng, ung thư vú hay bộc phát vào giai đoạn độ tuổi 45 - 55, nếu như tự khám hoặc trong định kỳ khám sức khỏe đã phát hiện diễn biến bệnh ở vòng 1, nên sớm điều trị kịp thời, cũng như tái khám theo lời dặn của bác sĩ.
Một số người bệnh với bệnh vòng 1 lành tính sau khi hóa giải, trong thời gian dài không tái khám theo định kỳ, chờ đến khi bệnh lành tính vốn có diễn biến thành ác tính, muốn trị lành bệnh đã quá khó rồi.
Vì vậy, cố gắng chẩn đoán sớm đã trở thành một nguyên tắc quan trọng, hơn nữa chọn thời điểm chẩn đoán tốt nhất là khâu quan trọng để nâng cao hiệu suất “chẩn đoán chính xác”.
