Công ty CP Tổng Cty Giống cây trồng Thái Bình (TSC) được thành lập năm 1972. Sau 41 năm xây dựng và trưởng thành TSC đã trở thành một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong ngành giống cây trồng Việt Nam và là doanh nghiệp khoa học công nghệ.
TSC đã có nhiều đóng góp quan trọng trong phát triển nông nghiệp Việt Nam nói chung và ngành giống cây trồng Việt Nam nói riêng. Trong 10 năm qua, TSC đã được công nhận 8 giống cây trồng Quốc gia. Các giống cây trồng của TSC đã góp phần thay đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ, tăng giá trị sản xuất và thu nhập cho nông dân trong cả nước, trong đó có giống lúa BC15.
1. Quá trình phát triển của giống lúa BC15.
Giống lúa BC15 là giống lúa thuần đã được Bộ NN&PTNT công nhận giống Quốc gia tháng 12/2008. Đây là giống lúa tốt cho năng suất cao, chất lượng gạo ngon, được nhiều địa phương tiếp thu, mở rộng vào sản xuất.
Hiện nay BC15 là một trong những giống có tỷ trọng cao trong cơ cấu giống lúa ở Việt Nam, góp phần tăng thu nhập cho nông dân và xóa đói giảm nghèo. Tháng 11/2012, giống lúa BC15 đã được Bộ NN&PTNT tặng giải thưởng “Bông lúa vàng Việt Nam”.
Tuy nhiên giống lúa BC15 cũng có một số nhược điểm là dễ nhiễm bệnh đạo ôn và mẫn cảm với nhiệt độ thấp. Các nhược điểm này đã được TSC đặc biệt khuyến cáo trong hướng dẫn sử dụng giống và được in trên bao bì sản phẩm.
2. Cung cấp giống cho sản xuất vụ xuân 2013.
Vụ Xuân 2013, TSC cung ứng ra sản xuất đại trà hơn 3.000 tấn giống BC15, chủ yếu cho Thái Bình và các tỉnh Nam ĐBSH, một số cho các tỉnh Bắc Trung bộ, Trung du miền núi phía Bắc, Nam Trung bộ và Nam bộ. Đến nay tại các tỉnh Nam Trung bộ và Nam bộ đã thu hoạch xong, giống lúa BC15 vẫn là giống lúa cho năng suất rất cao.
Theo thống kê sơ bộ, năng suất BC15 ở các tỉnh Đồng Tháp, Quảng Nam, Bình Định,… đạt 7– 7,5 tấn/ha. Ở miền Bắc, lúa sinh trưởng phát triển tốt, đẻ nhánh khỏe, độ thuần cao. Đến thời điểm này, giống BC15 ở các tỉnh Thái Bình, Nam Định, Hà Nam, Bắc Giang, Ninh Bình… đã trỗ xong, dàn lúa khá đồng đều, số bông/khóm cao, bông to, vào chắc nhanh và không có hiện tượng thoái hóa đầu bông hay lép hạt.
Các địa phương có diện tích BC15 lớn như Thái Bình gần 30%,… bà con nông dân rất phấn khởi và đánh giá vụ xuân 2013 lại tiếp tục được mùa lớn.
Tuy nhiên, theo phản ánh của một số địa phương ở miền Bắc, trà lúa BC15 trỗ giai đoạn từ ngày 23 đến ngày 28/4/2013, mặc dù có bông to, số hạt/bông vẫn cao song tỷ lệ kết hạt thấp.
Sau khi nhận được thông tin, Tổng công ty Giống cây trồng Thái Bình đã cử lãnh đạo Tổng Cty, các chi nhánh và cán bộ kỹ thuật đến ngay các địa phương trên, phối hợp với cơ quan chuyên môn tiến hành kiểm tra thực tế đồng ruộng, xác định nguyên nhân và mức độ thiệt hại. Chúng tôi xin báo cáo tóm lược một số vấn đề sau:
2.1 Tình hình sinh trưởng của giống lúa BC15 vụ Xuân 2013:
Giống lúa BC15 vụ Xuân 2013 ở hầu hết các địa phương nói trên có chất lượng giống tốt, tỷ lệ nảy mầm cao, độ thuần đồng ruộng tốt, sinh trưởng phát triển bình thường, sạch sâu bệnh và cho năng suất cao.
Song, một số diện tích sau trỗ có tỷ lệ kết hạt thấp, đúng như phản ánh của một số địa phương: Thanh Hóa, Nghệ An, Vĩnh Phúc... Qua điều tra, diện tích gieo cấy giống BC15 ở một số địa phương cao hơn diện tích mà TSC cung cấp hạt giống rất nhiều (do nông dân sử dụng thóc sản xuất từ vụ Mùa 2012, rồi làm giống cho vụ Xuân 2013).
2.2. Về thời vụ gieo cấy của các trà lúa BC15 ở miền bắc VX2013: qua điều tra của chúng tôi thì thấy như sau:
Trà lúa BC15 sau trỗ kết hạt kém đều gieo cấy chủ yếu từ ngày 1-10/1/2013 và trỗ từ 22-28/4/2013.
Trà lúa BC15 gieo cấy từ 25/1 đến 5/2/2013 trỗ tập trung từ 1-10/5/2013 không bị thiệt hại và cho năng suất cao.
2.3. Về điều kiện thời tiết, khí hậu:
Vụ Xuân 2013 được xem là vụ xuân ấm, giai đoạn cấy, đẻ nhánh thời tiết thuận lợi cho lúa sinh trưởng phát triển, thời gian sinh trưởng của hầu hết các giống rút ngắn 5-7 ngày so với vụ xuân 2012.
Tuy nhiên, từ ngày 7 – 15/4, xuất hiện nhiều đợt không khí lạnh, có những ngày nhiệt độ xuống dưới 180C. Điển hình như tại Vĩnh Phúc, nhiệt độ thấp nhất 17,60C, thấp hơn so với cùng kỳ năm trước 5 0C. Tại các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa nhiệt độ thấp nhất phổ biến 170C - 180C, có nơi nhiệt độ xuống thấp 16,60C (ngày 12/4/2013) như tại huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa), Quỳnh Lưu (Nghệ An). Đây là thời điểm trùng với giai đoạn phân hóa đòng bước 5 - 6 của giống lúa BC15 bị thiệt hại. Vì đối với cây lúa, giai đoạn phân hóa bước 5 - 6 gặp nhiệt độ thấp dưới 200C thì tỷ lệ lép sẽ rất cao.
Đặc biệt, ngày 24 – 25/4, trùng với thời điểm trổ bông và thụ phấn của giống BC15, nhiều nơi gặp mưa to, gió lớn (tại Trạm khí tượng thủy văn Quỳnh Lưu, số liệu mưa là 93,9 mm, tốc độ gió là 13m/s và nhiệt độ 21,3 0C). Giai đoạn trỗ bông gặp mưa to gió lớn sẽ làm giảm khả năng thụ phấn, dẫn đến tỷ lệ kết hạt thấp.
Như vậy nguyên nhân chính làm cho trà lúa BC15 trỗ từ 23-28/4/2013 kết hạt kém là do thời tiết không thuận lợi ở giai đoạn phân hoá đòng và khi trổ gặp mưa chứ không phải do chất lượng hạt giống.
3. Về việc gieo cấy BC15 trong vụ Hè Thu và vụ Mùa 2013.
Giống lúa BC15 là một giống lúa tốt, năng suất cao và rất phù hợp với vụ Hè Thu và vụ Mùa, ít nhiễm bệnh bạc lá, tuy có nhược điểm là nhiễm bệnh đạo ôn và mẫn cảm với nhiệt độ thấp, nhưng ở vụ Hè Thu và vụ Mùa không bị ảnh hưởng bởi hai yếu tố trên. Vì vậy bà con nông dân hoàn toàn yên tâm khi gieo cấy giống lúa BC15 ở vụ Hè Thu và vụ Mùa 2013.
Để BC15 đạt năng suất cao ở vụ Mùa và Hè Thu, bà con nông dân cần thực hiện đúng lịch thời vụ gieo cấy, kỹ thuật canh tác đã ghi trên bao bì; mua đúng giống do TSC sản xuất, tránh mua phải hàng giả, không nên sử dụng thóc thịt làm giống.
4. Hỗ trợ nông dân vùng bị thiên tai.
Thông qua các cơ quan thông tin đại chúng, chúng tôi xin chân thành chia sẻ với bà con nông dân vùng bị thiên tai, âu cũng là rủi ro cho bà con nông dân, và Cty chúng tôi trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là ảnh hưởng của biến đổi khí hậu hiện nay.
Chúng tôi nhận thức rằng việc chia sẻ rủi ro với nông dân là lương tâm và trách nhiệm của chúng tôi. Vì vậy Hội đồng quản trị TSC đã quyết định hỗ trợ khẩn cấp nông dân vùng bị thiên tai. Do điều kiện thực tế của TSC và thời vụ gieo cấy, nên việc hỗ trợ được thực hiện bằng thóc giống trong hai vụ là vụ Mùa năm 2013 và vụ Xuân 2014. Để giúp nông dân kịp thời khôi phục sản xuất cho vùng Bắc Trung bộ, chúng tôi quyết định hỗ trợ hai tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa 500 tấn giống BC15. Hiện nay chúng tôi đang cử cán bộ đến các địa phương khác để triển khai việc hỗ trợ cho nông dân. Sau khi hoàn thành chương trình hỗ trợ cho nông dân chúng tôi sẽ báo cáo số lượng cụ thể.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo ngành nông nghiệp và bà con nông dân các địa phương đã giúp đỡ chúng tôi trong những năm qua và trong giai đoạn khó khăn này đã cùng chúng tôi xác định nguyên nhân và thiệt hại do thiên tai gây ra. Cảm ơn Cục Trồng trọt - Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo kịp thời để TSC cùng các địa phương xác định nguyên nhân và tìm biện pháp khắc phục thiên tai.
5. Một số kiến nghị:
Đề nghị nhà nước có chính sách hỗ trợ nông dân các vùng bị thiên tai theo những quy định hiện hành.
Đề nghị Cục Trồng trọt sớm có kết luận và chỉ đạo để giống lúa BC15 tiếp tục được gieo cấy theo nguyện vọng của bà con nông dân, góp phần tăng thu nhập cho nông dân vùng bị thiên tai.
Đề nghị các địa phương giúp TSC thực hiện chương trình hỗ trợ nông dân kịp thời gieo cấy vụ mùa và giải thích để bà con nông dân yên tâm sử dụng BC15 ở vụ Mùa 2013.
Đề nghị các cơ quan nhà nước, cơ quan thông tin đại chúng giúp đỡ để bảo vệ một giống lúa tốt, tiếp tục đóng góp phát triển sản xuất nông nghiệp.
Đề nghị các cơ quan thông tin, truyền thông khuyến cáo để bà con nông dân thực hiện đúng quy trình hướng dẫn sử dụng sản phẩm và gieo cấy BC15 đúng thời vụ để tránh rủi ro.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn và kính mong nhận được sự giúp đỡ của Cục Trồng trọt và các cơ quan thông tin để chúng tôi phục vụ nông dân được tốt hơn.
Xin chân thành cảm ơn.
Tổng Giám đốc
Trần Mạnh Báo
