Sẽ khuyến khích tố cáo gian lận hợp pháp

> Chấm thanh tra toàn bộ bài thi nghi tiêu cực

Ông Đinh Thế Cường, Phó Chánh Thanh tra Sở GD&ĐT Bắc Giang hướng dẫn anh Nguyễn Danh Ngọc ký tên lên bìa đĩa dữ liệu trước khi giao nộp cho cơ quan thanh tra Sở GD&ĐT.

Ông Bằng nói: Bắc Giang đã xử lý vụ việc rất tốt. Đến giờ phút này tôi chưa thấy có dấu hiệu họ sẽ làm xuê xoa. Đồng thời với hoạt động chấm bài một cách nghiêm túc, họ tiến hành kiểm điểm các cá nhân liên quan cũng rất nghiêm túc.

Đến thời điểm này ông có thông tin gì về tiến độ chấm thi của Sở GD&ĐT Bắc Giang?

Về các bài thi trắc nghiệm thì tôi chưa có thông tin. Còn các bài thi tự luận thì về cơ bản họ đã chấm xong. Sau khi chấm xong bài tự luận, họ đã tổ chức chấm thanh tra tất cả các bài ở hội đồng thi THPT Dân lập Đồi Ngô để thông qua đó phát hiện những hiện tượng bất thường.

Bắc Giang chưa có báo cáo bằng văn bản về việc này nhưng qua trao đổi với chúng tôi, họ cho biết có dấu hiệu một vài đoạn trong bài làm của các thí sinh giống nhau.

Với các bài thi có dấu hiệu vi phạm quy chế thì kết quả làm bài thi đó của thí sinh có bị huỷ không, thưa ông?

Điều này còn tuỳ thuộc nội dung cụ thể. Ví dụ theo quy chế, những bài thi giống nhau mà có dấu hiệu bất thường chỗ nào thì không chấm chỗ đó. Cụ thể nữa thì phải căn cứ vào bài làm của thí sinh. Nhưng về nguyên tắc xử lý thì phải đảm bảo quyền lợi tối đa cho người học.

Theo quy định, ngày 18-6 phải công bố kết quả thi cho thí sinh. Giả sử đến lúc đó Sở GD&ĐT Bắc Giang vẫn chưa có kết luận thanh tra thì những thí sinh ở trường Đồi Ngô có được công bố kết quả thi?

Theo quy định, thời gian tối đa để thanh tra vụ việc là 30 ngày. Trên thực tế, có thể chỉ cần 5 – 10 ngày người ta đã có kết quả.

Trong trường hợp đến ngày phải công bố kết quả thi mà cơ quan thanh tra vẫn chưa tìm được chứng cứ để kết luận thì hội đồng chấm không được suy diễn, phải căn cứ vào những cái đã có để xử lý. Như vậy dù thế nào đi chăng nữa thì 18-6 tất cả mọi thí sinh đều được biết kết quả thi tốt nghiệp.

Bộ GD&ĐT không chỉ đạo quan liêu

Dù có sự kiện gian lận lớn như ở Bắc Giang nhưng Bộ vẫn khẳng định kỳ thi an toàn, nghiêm túc. Ông lý giải gì cho kết luận này?

Tôi chưa lý giải được ngay bây giờ, nhưng tôi rất buồn, vì nhiều lẽ. Nhiều giám đốc Sở gọi điện cho tôi với tư cách bạn bè tâm sự rằng họ cũng rất buồn khi mà chỉ vì một sự kiện ở trường THPT Dân lập Đồi Ngô, mọi cái đều lộn tùng phèo.

Trong hướng nhìn của một số cơ quan truyền thông, dường như giáo dục hiện nay chỉ có cái sai, cái xấu, không có một cái gì là hay, là tốt cả. Tôi rất chia sẻ cảm xúc này. Sự nghiêm túc trong kỳ thi năm nay là xu thế chung. Thực tế cho thấy có nhiều địa phương, nhiều nơi làm tốt.

Theo Sở GD&ĐT Bắc Giang, năm nay Bộ có quan điểm phân cấp trách nhiệm triệt để trong việc tổ chức kỳ thi tốt nghiệp nên từ khi xảy ra vụ việc, Thanh tra cũng như lãnh đạo Bộ chưa về làm việc cụ thể với Bắc Giang mà chỉ chỉ đạo bằng văn bản. Việc này có hay không, thưa ông?

Chỉ đạo của Bộ hay các cơ quan nhà nước với nhau có nhiều cách, không cứ phải Bộ trưởng ngồi ở đấy mới là chỉ đạo.

Nhưng đây cũng là vụ tiêu cực chấn động dư luận, nếu lãnh đạo Bộ quyết tâm chống tiêu cực trong thi cử thì nên chăng cần có những động thái thể hiện với địa phương ý chí giám sát mạnh mẽ chứ không chỉ bằng các phương pháp văn bản quan liêu hành chính?

Sự việc được phản ánh buổi sáng, ngay chiều hôm đó Bộ có văn bản, thế là mạnh mẽ rồi. Sự chỉ đạo của nhà nước qua văn bản không phải là quan liêu. Văn bản có sức mạnh của văn bản. Về nguyên tắc quản lý nhà nước thì công chức nhà nước làm những gì pháp luật cho phép, và làm đúng vai trò, vị trí. Nghĩa là anh tác động, thúc đẩy sự việc bằng chính nhiệm vụ quyền hạn mà pháp luật cho phép anh làm.

Cần sửa đổi quy chế

Với những gì thể hiện trên các clip đã được công bố, mọi việc dường như đã rõ, ông có băn khoăn là tại sao đến bây giờ Sở GD&ĐT Bắc Giang vẫn chưa có quyết định?

Một hành vi tham gia các hoạt động tiêu cực được đánh giá từ nhiều góc độ khác nhau, dựa trên mối quan hệ khác nhau của những người liên quan. Động cơ, mục đích và các yếu tố liên quan đều phải được phân tích kỹ lưỡng nên không thể quyết định vội vàng.

Không thể hỏi tại sao đến hôm nay vẫn chưa quyết định gì? Muốn quyết định đâu có dễ! Không thể chỉ bằng một thông tin là có thể quyết định ngay. Đấy là sinh mệnh chính trị của một con người, đâu phải đơn giản.

Về học sinh cũng vậy, không thể dễ dàng bảo phải huỷ bài thi hay phải xử lý thế nào với các em.

Được biết, việc xử lý thí sinh quay clip thế nào đang là một vấn đề khó khăn vì quy chế chưa lường hết mọi khả năng có thể diễn ra trong thực tế. Theo ông quy chế thi tốt nghiệp có nên bổ sung, điều chỉnh theo cái hướng khuyến khích thí sinh tham gia tố cáo gian lận trong thi cử không?

Khuyến khích tố cáo gian lận thi cử một cách hợp pháp. Đúng là hiện tại quy chế đang thiếu những nội dung này, do đó quy chế vẫn thường được điều chỉnh, sửa đổi thông qua các kinh nghiệm xử lý trong thực tiễn.

Thưa ông, thế nào là tố cáo gian lận thi cử một cách hợp pháp?

Việc anh mang cái không được phép vào là trái quy chế. Động tác sử dụng cái không được phép để tố cáo gian lận ấy là không hợp pháp. Nhưng mình không chỉ căn cứ quy định đó để lạnh lùng huỷ kết quả thi của thí sinh.

Cần phải có những quy định khác để làm căn cứ quyết định. Trên các báo, người ta nói em thí sinh đó công nhiều hơn tội.

Theo tôi đã bàn việc xử lý theo pháp luật thì không có công tội gì cả. Phải có những quy định về các tình tiết tăng nặng hay tình tiết giảm nhẹ.

Cảm ơn ông.

Quý Hiên