Trump tin rằng ông đắc cử một phần vì quan điểm sẽ giảm bớt tham gia những cuộc chiến như vậy, và trong năm qua ông đã làm thế ở cả Afghanistan và Syria.
Thế rồi xảy ra vụ không kích hôm 3/1, do đích thân ông Trump hạ lệnh, để giết vị tướng có vai trò quan trọng nhất ở Trung Đông của Iran, ông Qasem Soleimani.
Nhà phân tích các vấn đề toàn cầu Max Boot nói trên đài CNN rằng Mỹ chưa từng giết lãnh đạo quân đội cấp cao nào của một nước khác kể từ năm 1943, năm họ bắn rơi một máy bay chở Đô đốc Isoroku Yamamoto, người đạo diễn vụ tấn công Trân Châu cảng.
Sự kiện lần này đánh dấu bước leo thang nguy hiểm trong cuộc đối đầu từ lâu giữa Mỹ và Iran, vì ông Soleimani thực sự là lãnh đạo của lực lượng vũ trang Iran.
Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei thề sẽ báo thù cho cái chết của ông Soleimani.
Và trong bối cảnh Iran có lực lượng đại diện trên khắp Trung Đông – từ Li-băng đến Iraq, từ Syria đến Yemen, cùng với năng lực quân sự và tên lửa đạn đạo đáng kể, đây sẽ là mối đe doạ mà Mỹ không thể coi thường.
Ngay sau cuộc không kích, Mỹ thúc giục sơ tán tất cả công dân Mỹ khỏi Iraq ngay lập tức.
Giờ ông Trump đối mặt với cuộc khủng hoảng ngoại giao đáng kể nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, mà bản thân ông góp phần tạo nên nó.
Nhà lý luận cách mạng Leon Trotsky từng nói: Bạn có thể không hứng thú với chiến tranh ở Trung Đông, nhưng những cuộc chiến ở đó quan tâm đến bạn.
Nhưng ông Trump không phải tổng thống Mỹ đầu tiên nhận thấy việc rút Mỹ hoàn toàn khỏi khu vực này khó như thế nào.
Tổng thống Jimmy Carter đối diện với cuộc khủng hoảng con tin tại Đại sứ quán Mỹ ở Tehran, góp phần dẫn đến việc ông chỉ được làm tổng thống một nhiệm kỳ.
Tổng thống Ronald Reagan rút quân khỏi Li-băng sau khi 241 quân nhân Mỹ bị giết hại ở Beirut trong một vụ đánh bom xe tải năm 1983 do lực lượng dân quân Hezbollah được Iran hậu thuẫn gây ra.
Và nhiệm kỳ tổng thống của ông Reagan gần như trật bánh vì vụ bê bối Iran-Contra nhằm trao đổi vũ khí với Iran để đổi lấy các con tin người Mỹ và châu Âu bị Hezbollah giữ ở Li-băng.
Tổng thống George H.W. Bush đáp trả cuộc tấn công của ông Saddam Hussein vào Kuwait năm 1990 nhưng cũng đe doạ cả nước láng giềng của Iraq là Ả-rập Xê-út khi cử hàng trăm ngàn bính Mỹ đến để đẩy ông Hussein khỏi Kuwait.
Nhiệm kỳ tổng thống của ông Bill Clinton chứng kiến sự trỗi dậy của al Qaeda. Thời đó, nhóm khủng bố này đã đánh bom 2 đại sứ quán của Mỹ ở châu Phi, khiến hơn 200 người thiệt mạng năm 1998.
Hai năm sau đó, al Qaeda tấn công tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Cole của Mỹ ở Yemen, khiến 17 thuỷ thủ Mỹ thiệt mạng.
Cuộc tấn công ngày 11/9 là sự kiện bản lề trong lịch sử Mỹ. Kết quả, Tổng thống George W. Bush mở cuộc tấn công vào Afghanistan để tiêu diệt al Qaeda và Taliban, rồi 2 năm sau đó là cuộc chiến ở Iraq.
Tổng thống Barack Obama tăng đáng kể chiến dịch sử dụng máy bay không người lái bí mật của CIA nhằm vào al Qaeda ở Pakistan và Yemen.
Ông Obama cũng cho rút quân Mỹ khỏi Iraq vào năm 2011. Ba năm sau đó, khi IS gần như đứng ở ngưỡng cửa Baghdad, ông Obama đưa hàng ngàn quân Mỹ quay lại Iraq để dẹp tổ chức khủng bố này.
Ông Trump thiên về lựa chọn ra khỏi Trung Đông, nhưng cũng giống tất cả các đời tổng thống Mỹ trong 4 thập kỷ qua, giờ ông Trump lại bị kéo trở lại. Thực sự là ông Trump đã góp phần gây ra cuộc khủng hoảng này khi rút khỏi thoả thuận hạt nhân Iran.
Ngày 3/10/2017, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ hồi đó là ông Jim Mattis điều trần trước Uỷ ban quân vụ Thượng viện Mỹ rằng Iran đang tuân thủ thoả thuận hạt nhân. Khi Thượng nghị sĩ Angus King hỏi ông Mattis rằng ông có tin thoả thuận này phù hợp với các lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ, ông Mattis đáp: “Vâng, tôi có nghĩ vậy”.
Nhưng ông Trump khẳng định suốt 2 năm qua rằng thoả thuận Iran là “thoả thuận tồi nhất từ trước đến giờ”, và vì thế năm 2018 ông rút khỏi thoả thuận này. Ông cũng bổ sung các biện pháp trừng phạt nhằm tàn phá nền kinh tế của Iran và góp phần dẫn đến các cuộc biểu tình chống chính phủ trên đường phố Tehran.
Iran thông báo vào tháng 7 năm ngoái rằng họ đang phá vỡ cam kết trong thoả thuận hạt nhân bằng cách làm giàu urani lên quá ngưỡng tinh khiết 3,67%. Ngưỡng này còn cách xa độ tinh khiết 90% cần để chế tạo bom hạt nhân, nhưng cũng là một bước tiến trên con đường tái khởi động chương trình hạt nhân của Iran, chương trình mà ông Trump nhiều lần nói sẽ không bao giờ cho phép.
Từ tháng 6 năm ngoái, Iran nhiều lần “đấm” lại Mỹ, bằng việc bắn hạ một máy bay giám sát không người lái của Mỹ và bị cáo buộc đứng sau vụ tấn công một số cơ sở dầu quan trọng của Ả-rập Xê-út, trong khi các lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn tấn công các căn cứ của Mỹ ở Iraq.
Giờ đây, Mỹ và Iran đứng bên bờ cuộc chiến mà không bên nào muốn, nhưng Iran có thể đang cảm thấy rằng họ phải đáp trả theo một cách ý nghĩa vụ Mỹ giết tướng Soleimani. Hai bên có thể đang leo lên chiếc thang dẫn tới một cuộc xung đột lớn hơn.
