Phim đang được chiếu tại LHP Nhật Bản tại Việt Nam từ ngày 1-28/11.
Thấm nhuần biểu tượng phong phú và những chi tiết tinh tế trong cách kể chuyện, bộ phim vượt xa những câu chuyện cảnh báo về sinh thái thông thường. Hamaguchi đặt ra câu hỏi, rằng điều gì thực sự tạo nên cái ác, và cách nó tồn tại trong lối sống ký sinh của loài người giữa thế giới tự nhiên.
Tội ác kép
Lấy bối cảnh là ngôi làng Mizubiki phủ đầy tuyết trắng, phim mở đầu với hình ảnh khắc nghiệt và im lìm: một thảm rừng tĩnh lặng phủ đầy tuyết, góc máy từ từ đưa lên để lộ ra những cành cây ngoằn ngoèo. Khu rừng hiện lên vừa là nơi trú ẩn vừa là nhân chứng âm thầm, là lời nhắc nhở liên tục về sự thống trị tĩnh lặng của thiên nhiên và sự cân bằng mong manh duy trì nó. Sự cân bằng này được nhân cách hóa qua Takumi (Hitoshi Omika) góa vợ. Anh thể hiện sự tôn trọng sâu sắc mang tính nghi lễ đối với môi trường thiên nhiên bao bọc mình. Cách Takumi truyền tải kiến thức và kinh nghiệm đi rừng với con gái Hana (Ryô Nishikawa) cũng nhắn nhủ cho ta một bài học vô hình: để chung sống với thiên nhiên là chấp nhận các quy luật, chu kỳ và sức mạnh của nó.
Tuy nhiên, lối sống này bị đe dọa bởi những vị khách không mời. Một công ty có trụ sở tại Tokyo mang tên Playmode lên kế hoạch xây dựng khu cắm trại sang trọng tại thị trấn nguyên sơ này. Họ cử hai đại diện là Takahashi (Ryuji Kosaka) và Mayuzumi (Ayaka Shibutani) đến giới thiệu dự án. Tuy nhiên, dự án đối mặt với sự chỉ trích của dân làng Mizubiki. Phân cảnh cuộc họp dân làng cũng là lúc bộ phim được đẩy lên cao trào nhất với số lượng câu thoại nhiều hơn hẳn phần còn lại của phim.
 |
Hai cha con Takumi (Hitoshi Omika) và Hana (Ryô Nishikawa) |
Trong sự đối đầu giữa bảo tồn và phát triển, Cái ác không tồn tại khám phá bản chất kép của sự tổn hại. Đạo diễn Hamaguchi phân chia hai loại “tội ác” rõ ràng. Loại thứ nhất hữu hình và dễ nhận thấy, đó là sự tham lam và sự xem thường hệ sinh thái tự nhiên. Sự phản đối ôn hòa và kiên định của dân làng minh chứng cho khả năng nhận diện và chống lại cái ác này.
Loại tội ác thứ hai, cũng là điểm khám phá sâu sắc của phim, là cái ác có từ trước khi xã hội con người xuất hiện. Đó là cái ác thầm lặng và dai dẳng của việc thay đổi thậm chí xóa sổ tự nhiên để phục vụ con người.
Thiên nhiên đứng ngoài đạo đức
Trong phim, hình ảnh loài nai đại diện cho sự đối tính của loài người: không ai hoàn toàn thiện hoặc ác, hành vi của người đó sẽ được phán xét theo tiêu chuẩn đạo đức của xã hội nơi họ sống. Lời khuyên của Takumi dành cho con gái về sự nguy hiểm tiềm tàng của loài vật vốn hiền lành nhưng sẵn sàng tấn công loài người nếu chúng bị truy sát. Việc loài nai tấn công con người để tự vệ không phải là một tội ác, bởi đó là bản năng của chúng; còn hành vi săn bắn có kiểm soát của con người đối với các loài động vật khác cũng không nhất thiết là một loại tội lỗi, vì đây là cách một hệ sinh thái vận hành - cá lớn ăn thịt cá bé. Takumi là hiện thân của sự cân bằng mong manh ấy. Khi người xem lặng lẽ theo chân Takumi làm việc trong rừng, ta cảm nhận được một nhịp điệu vừa bình yên vừa âu lo, bởi biết rằng sự yên tĩnh này sẽ sớm bị phá vỡ.
Ngay cả những cá nhân đại diện công ty dẫu cảm xúc chân thành trước vẻ đẹp tự nhiên cũng nhận về cái kết bi thảm. Họ không thể thay đổi kết cục tồi tệ được định sẵn của sự chiếm đoạt này. Hình ảnh cô bé 8 tuổi Hana lang thang trong rừng càng cho thấy sự dễ dàng tổn thương của vạn vật trước lòng tham của loài người. Như những con nai bị cuốn vào vòng xoáy câu chuyện, cô bé cũng là nạn nhân của sự đứt gãy bi thảm...
Tiêu đề Cái ác không tồn tại không chỉ là một tuyên bố mà còn là một thử thách triết học. Bộ phim đưa ra quan điểm rằng, trong thiên nhiên không tồn tại cái ác như định nghĩa của con người. Thiên nhiên chỉ phản ứng và tồn tại. Bi kịch không đến từ bản chất của tự nhiên mà từ sự ảo tưởng về quyền năng của con người.
Lòng tốt tồn tại, tình yêu tồn tại, lòng vị tha tồn tại, nhưng cái ác lại không tồn tại. Evil Does Not Exist không phải là một bộ phim tàn nhẫn, mà là sự phản chiếu đầy cảm thông về những con người đã mắc sai lầm nhưng vẫn mang một bản chất chân thành tốt bụng. Bộ phim lặng lẽ khẳng định sự tồn tại của lòng tốt và tính nhân văn, ngay cả khi phim thách thức những bản tính này của loài người bằng một câu chuyện đầy mơ hồ và đa nghĩa.
