Những lối đi nhỏ ngập giữa cỏ dại, những ngôi nhà cũ kỹ ẩn mình trong vườn cây không người chăm sóc, tổ 14 Bãi Tiên (phường Vĩnh Hòa, TP Nha Trang), tổ dân phố của thành phố loại 2 giống một xóm hẻo lánh của đồng bào vùng núi Khánh Sơn, Khánh Vĩnh.
Gần 12 giờ trưa, hai chị em Trúc Linh 8 tuổi và Kim Thơ 7 tuổi đang ngồi trên thềm một ngôi nhà nền đúc bê tông nhưng vách đất thấp lè tè, thẫn thờ ngóng ra ngõ. Cha mẹ hai bé đi làm thuê nơi khác, về muộn…
Ông Phạm Văn Trúc - tổ phó tổ 14 - cho biết, ở tổ có 77 hộ thường trú, 27 hộ tạm trú. Năm 2001,Chính phủ có quyết định thu hồi 45,5 ha đất tại đây (sau điều chỉnh còn 43,86 ha) để cho Cty Đầu tư và phát triển Du lịch Rus – Invest – Tur (RIT) của Nguyễn Đức Chi thuê, xây dựng Khu nghỉ mát Rusalka. Những người dân có dự định hoặc đang làm nhà như anh Thiện, cha của chị em Trúc Linh đều phải ngưng hoặc bỏ dở.
Sau đó, Cty RIT có tiến hành đo đạc, lập hồ sơ đền bù, nhưng chưa thực hiện đền bù cho một trường hợp nào. Điều kiện đất đai, vườn tược tại đây rất thuận lợi cho việc chăm nuôi dê, gà, nhím…, nhưng không ai dám đầu tư. Nhà hư dột cũng chả buồn sửa. Những mảnh vườn từng là nguồn sống của họ đã bao năm, nay họ cũng không chăm sóc.
“Có đất có vườn rộng mà phải đi làm thuê ở nơi khác, có nhà mà như ở đậu. Chúng tôi là những người có công khai phá khu đất này, không hề vi phạm pháp luật, mà nay bị đối xử như kẻ có tội, không biết tương lai ra sao!” - Bà Hà Thị Hoa nói, giọng đầy chua chát.
Bị gạt ra rìa?
Ngày 15/9/2006, Cơ quan CSĐT Bộ Công an kê biên tài sản của Cty RIT, gồm 43,86 ha đất và các công trình xây dựng trên đất. Người dân Bãi Tiên không được thông báo, không được có ý kiến về việc kê biên này. Sau khi biết việc kê biên, bà Trịnh Thị Kim Nga làm nhiều đơn khiếu nại gửi đến UBND tỉnh Khánh Hoà, Cơ quan CSĐT Bộ Công an, VKSND Tối cao.
Trong 43,86 ha đất có gần 1 ha đất vườn và đất ở do gia đình bà Nga sử dụng từ năm 1990, một phần diện tích này đã được cấp “sổ đỏ”. Theo bà Nga, 43,86 ha đất bị kê biên không phải là tài sản của Cty RIT, mà là của các hộ dân đã sinh sống ổn định ở đó lâu nay. Chính quyền chưa ra các quyết định thu hồi đất đối với từng hộ theo quy định của Luật Đất đai.
Mặt khác, UBND tỉnh Khánh Hoà làm trái pháp luật khi cấp “sổ đỏ” cho Cty RIT ngày 27/5/2003, trong khi Cty này chưa thực hiện đền bù cho các hộ dân, chưa ký hợp đồng thuê đất. “Sổ đỏ” đó đã bị UBND tỉnh Khánh Hoà thu hồi. Do đó, không thể xử lý 43,86 ha đất như tài sản của Cty RIT để bồi thường cho các doanh nghiệp và cá nhân bị Nguyễn Đức Chi lừa và chiếm đoạt tiền.
Trả lời bà Nga, các cơ quan cho rằng việc kê biên 43,86 ha đất là đúng pháp luật. Cơ quan CSĐT Bộ Công an thông báo: “Khi hoàn thành đấu giá dự án, nhà đầu tư mới sẽ đền bù giải phóng mặt bằng theo quy định của pháp luật để tiếp tục xây dựng dự án, trong đó có việc đền bù diện tích đất cho gia đình bà”. Theo bà Nga, những trả lời trên chưa giải đáp được những khúc mắc.
Quyền sử dụng phần đất của gia đình bà Nga trong 43,8 ha đất hiện nay là của bà Nga hay của Cty RIT? Khi bán đấu giá tài sản bị kê biên để khắc phục hậu quả, có đấu giá quyền sử dụng đất? Nhà đầu tư mới có bị ràng buộc trách nhiệm đền bù giá trị quyền sử dụng đất cho gia đình bà Nga, cũng như các hộ dân khác? Với những băn khoăn đó, bà Nga yêu cầu được tham gia tố tụng vụ án Nguyễn Đức Chi, với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.
Suốt nửa năm trời, bà Nga đã phải trực tiếp lặn lội đến nhiều cơ quan Nhà nước ở Khánh Hoà, Hà Nội, TPHCM và Trà Vinh – nơi xét xử vụ án Nguyễn Đức Chi để đòi được tham gia tố tụng vụ án. Mãi đến tháng 1/2008, yêu cầu của bà mới được đáp ứng. Bà là người dân Bãi Tiên duy nhất được tham gia tố tụng vụ án để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, dù nhiều người khác cũng cùng cảnh ngộ, cùng đòi hỏi như bà.
Trong thực tế, những người dân Bãi Tiên đang bị bỏ quên!
