Ưu tiên về nhà xã hội, học bổng, kinh phí
Lần đầu tiên sẽ có nghị định riêng quy định chính sách sử dụng, trọng dụng cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ (KHCN) trong bối cảnh chế độ đãi ngộ các nhà khoa học bị kêu ca nhiều năm nay. Đây cũng sẽ là lần đầu tiên các chức danh nhà khoa học trẻ tài năng, nhà khoa học đầu ngành được định nghĩa.
Theo dự thảo, nhà khoa học trẻ tài năng phải dưới 40 tuổi, có trình độ tiến sỹ, chủ trì công trình đạt giải thưởng uy tín về KHCN trong nước, quốc tế và là tác giả chính của bài báo khoa học được đăng tải trên tạp chí chuyên ngành quốc tế, trong nước có uy tín, chủ biên sách chuyên khảo hoặc sáng chế được cấp văn bằng bảo hộ.
Ngoài việc được ưu tiên thuê, mua nhà xã hội, các nhà khoa học trẻ tài năng được ưu tiên cấp học bổng nghiên cứu sau tiến sỹ chuyên ngành KHCN tại các cơ sở nghiên cứu trong nước và nước ngoài, được thành lập các nhóm nghiên cứu xuất sắc tại các tổ chức KHCN trong lĩnh vực chuyên môn. Ngoài ra, được hỗ trợ kinh phí sử dụng các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia cũng như tham dự hội nghị, hội thảo khoa học nước ngoài với định mức không quá hai lần một năm, trừ trường hợp đặc biệt.
Với các nhà khoa học đầu ngành, ưu tiên đặc biệt là được cấp kinh phí hằng năm theo đề xuất để thực hiện các nhiệm vụ KHCN liên quan phát triển ngành. Được hưởng phụ cấp chức vụ vụ trưởng cấp bộ và nhiều chế độ khác.
Khi thực hiện các nhiệm vụ KHCN cấp quốc gia đặc biệt quan trọng, nhà khoa học chủ trì sẽ được giao quyền tự chủ đặc biệt, toàn quyền quyết định trong nhiều vấn đề như chủ động sử dụng kinh phí được giao theo phương thức khoán chi, chủ động bố trí, sử dụng nhân sự. Ngoài ra, sẽ được bố trí đi lại, nhà ở công vụ trong thời gian thực hiện nhiệm vụ được giao.
Bên cạnh các chế độ trọng dụng ba nhóm nhà khoa học trên, dự thảo nghị định cũng quy định các chính sách trong đặc cách tuyển dụng, bổ nhiệm chức danh nghiên cứu khoa học, chức danh công nghệ; sử dụng cá nhân hoạt động KHCN và đào tạo, bồi dưỡng nhân lực KHCN. Theo một số nhà khoa học, nếu làm tốt, nghị định sẽ cởi được một trong ba nút thắt lớn của nền KHCN nước nhà là chế độ đãi ngộ, bên cạnh cơ chế tài chính và phương thức đầu tư.
Nguy cơ tràn lan nhà khoa học đầu ngành
Nhiều nhà khoa học cho rằng, sự ra đời của nghị định là rất cần thiết, dù muộn. Tuy nhiên, nhiều người cũng bày tỏ quan ngại, việc hành chính hóa chức danh nhà khoa học đầu ngành theo một số tiêu chuẩn sẽ dẫn đến nguy cơ tràn lan nhóm các nhà khoa học này.
GS.TSKH Trần Xuân Hoài, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Vật lý Ứng dụng và Thiết bị Khoa học (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam), cho rằng, chức danh nhà khoa học đầu ngành là sự suy tôn, thừa nhận của giới khoa học cho một hoặc vài nhân vật trong lĩnh vực cụ thể, không thể hành chính hóa việc phong chức danh này bằng một số tiêu chí.
Nếu một nhà khoa học được cơ quan quản lý công nhận là nhà khoa học đầu ngành, nhưng cộng đồng khoa học không thừa nhận thì quy định sẽ không có giá trị thực tiễn. Hơn nữa, nếu ai đáp ứng đủ tiêu chí đều trở thành nhà khoa học đầu ngành thì sẽ tràn lan các nhà khoa học này.
Một nhà khoa học khác cho rằng, nhiều quy định trong dự thảo nghị định vẫn mang nặng tính hành chính như quy định nâng bậc lương trước thời hạn và nâng lương vượt bậc, quy định về kéo dài thời gian làm việc hay việc công nhận nhà khoa học đầu ngành. Việc hành chính hóa các chế độ ưu đãi dễ dẫn đến cơ chế xin cho, nhà khoa học này nhận định.
| Theo GS Trần Xuân Hoài, nghị định sẽ phát huy hiệu quả thực tiễn cao nhất khi trọng dụng đúng người, muốn có người tài để trọng dụng thì khâu đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài KHCN ở chương IV của dự thảo cần phải được làm rõ hơn. |
