Giá tăng do không được vay ưu đãi
Theo quy định được ban hành năm 2011 về chính sách NƠXH, các doanh nghiệp tham gia xây nhà ngoài được miễn tiền sử dụng đất, thuế còn được vay vốn ưu đãi hoặc bù lãi suất. Thực tế tại thời điểm bấy giờ, hiếm có chủ đầu tư nào được vay vốn ưu đãi và phải chịu mức lãi suất thương mại lên đến gần 20%/năm. Tuy nhiên, nhiều dự án nhà ở thu nhập thấp vẫn được triển khai và bán với giá dưới 10 triệu đồng/m2 như Ngô Thì Nhậm (Hà Đông, Hà Nội), Đặng Xá I (Gia Lâm, Hà Nội).
Đến khi có gói 30.000 tỷ đồng hỗ trợ 70% cho người mua nhà và 30% cho chủ đầu tư với lãi suất thấp, NƠXH mới tạo cơn sốt cả về cung và cầu. Lúc này các chủ đầu tư đua nhau làm NƠXH, dù cùng hưởng mức ưu đãi như lúc đầu. Tuy nhiên, giá nhà ở của nhiều dự án đã bị đẩy lên trên 10 triệu đồng/m2 như Ecohome (Cổ Nhuế, Bắc Từ Liêm, Hà Nội), Tây Nam Linh Đàm (Hoàng Mai, Hà Nội)…
Sau khi gói 30.000 tỷ đồng kết thúc (30/6/2016), Chính phủ tiếp tục hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội thông qua vốn ưu đãi cho chủ đầu tư. Theo đó, vốn để thực hiện chính sách NOXH gồm vốn do nhà nước cho vay ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội hoặc tổ chức tín dụng do nhà nước chỉ định. Quy định là vậy nhưng đến nay tín dụng cho NƠXH vẫn chỉ nằm trên giấy.
Thế nên, mới đây, Cty TNHH Sản xuất HTD Bình Tân đã có công văn gửi Bộ Xây dựng phản ánh về việc gói hỗ trợ 30.000 tỷ đồng đã hết hiệu lực và doanh nghiệp đang triển khai dự án nên buộc phải vay ngân hàng theo lãi suất thương mại (khoảng 6,9% trong năm đầu tiên, sau đó là khoảng 9-10%/năm) để triển khai tiếp.
Doanh nghiệp này cho rằng, với mức lãi suất trên, các doanh nghiệp không thể xây dựng nhà và bán với mức giá của NƠXH. Chính vì vậy, công ty đề nghị Chính phủ có những biện pháp hỗ trợ khác giúp giảm lãi suất cho vay. Tuy nhiên, trong công văn trả lời, Bộ Xây dựng cho rằng, trường hợp chủ đầu tư dự án không được vay vốn với lãi suất ưu đãi thì được tính vào giá bán, giá cho thuê, giá cho thuê mua NƠXH với lãi suất phải vay từ các tổ chức tín dụng.
Như vậy, các dự án NƠXH nay được quyền tính lãi suất vay thương mại vào giá bán, không khác gì các dự án thương mại thông thường. Điều này đã dẫn đến việc thời gian gần đây, một số dự án NƠXH đang triển khai có giá bán tính cả VAT, phí bảo trì 2% vượt 15 triệu đồng/m2 như NƠXH Tam Trinh (Hoàng Mai, Hà Nội), Rice City Sông Hồng (Long Biên, Hà Nội).
Không khống chế giá dưới 15 triệu đồng/m2
Về những vấn đề các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội đang gặp phải sau khi gói hỗ trợ lãi suất 30.000 tỷ đồng chấm dứt, ông Nguyễn Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, không có quy định nào khống chế giá NƠXH dưới 15 triệu/m2, chỉ có quy định lợi nhuận chủ đầu tư không được vượt quá 10% tổng mức đầu tư dự án. Tuy nhiên, NƠXH có những ưu đãi về thuế, đất nên giá sẽ thấp hơn so với giá nhà ở thương mại có suất đầu tư tương ứng.
Theo ông Dũng, trước đây, với gói 30.000 tỷ đồng quy định những nhà ở thương mại đáp ứng điều kiện như căn hộ dưới 70 m2, giá dưới 15 triệu/m2, người mua nhà có thể được hỗ trợ vay gói tín dụng này. Vì vậy, người mua nhà vẫn cho rằng, NƠXH buộc phải dưới 15 triệu đồng/m2. Tuy nhiên, ông Dũng cho rằng, giá bán NƠXH do chủ đầu tư xây dựng nhưng thành phố duyệt giá. Nếu giá NƠXH quá cao, chủ đầu tư phải trả lại tiền người mua nhà sau khi quyết toán.
Ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho rằng không phải doanh nghiệp nào muốn làm NƠXH cũng được vì đất do địa phương chỉ định. Cơ chế NƠXH hiện nay là giá nhà do các chủ đầu tư tính toán để trình phê duyệt, nên phải xin-cho và không tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh bình đẳng.
Theo ông Hùng, nên khuyến khích các doanh nghiệp tham gia xây dựng loại nhà giá rẻ, diện tích nhỏ cho người nghèo theo cơ chế cạnh tranh, không miễn bất cứ khoản thuế nào cho chủ đầu tư. Tiền thuế thu được, Nhà nước sẽ chuyển sang một quỹ dành riêng cho người mua nhà được vay với lãi suất thấp trong thời gian dài, thậm chí năm đầu có thể là 0%, những năm sau từ 1-2%.
“Rất khó kiểm soát việc xin-cho. Nhà nước nên chuyển sang cách làm mới, không có cơ chế xin-cho mà để thị trường tự cạnh tranh. Toàn bộ tiền miễn thuế, miễn tiền sử dụng đất… dùng để hỗ trợ cho người có nhu cầu mua nhà ở xã hội thực sự, không phải hỗ trợ bên bán nhà”, ông Hùng đề xuất.
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, hiện Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng kế hoạch báo cáo Thủ tướng Chính phủ phân bổ nguồn vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay hỗ trợ NƠXH. Bộ Xây dựng cũng đã có văn bản số 1267/BXD-QLN ngày 5/6/2017 đề nghị Ngân hàng Chính sách xã hội chủ động, khẩn trương triển khai các công tác tiếp theo nhằm sớm tiếp nhận nguồn vốn, triển khai ngay việc cho vay (kể cả ứng trước nguồn vốn tự huy động), tạo điều kiện cho người nghèo, người thu nhập thấp, công nhân tại các khu công nghiệp sớm được vay vốn ưu đãi, cải thiện nhà ở.
