Người tỉnh táo và biết cất đặt cuộc đời

> Tuyển diễn viên: Lại đãi cát tìm vàng

Tranh của Nguyễn Xuân Hoàng.

Thành ngôi sao từ vai diễn đầu tiên

Đối với người yêu điện ảnh, mỗi khi nhắc tới Hà Xuyên, không thể không nhắc tới nhân vật Ngọc Mai trong Biệt động Sài Gòn. Trong lịch sử điện ảnh Việt Nam, Biệt động Sài Gòn là một trong hiếm hoi được phát đi phát lại thường xuyên vào mỗi năm. Nhân vật Ngọc Mai vì vậy cũng luôn được nhắc nhớ trong lòng khán giả

Còn nhớ, ngay trong năm bộ phim được phát hành, nhiều đứa trẻ ra đời và được đặt tên là Ngọc Mai và Huyền Trang, xuất phát từ tình cảm của bố mẹ dành cho hai nhân vật này. Bây giờ hơn 30 năm trôi qua nhưng mỗi lần gặp Hà Xuyên, vẫn có khán giả lại gọi Ngọc Mai.

Hà Xuyên ít muốn chia sẻ về cuộc sống riêng tư, chị luôn mỉm cười nói: “Chuyện đã qua nhắc lại làm gì”, thay cho lời từ chối khi ai đó cố gắng tìm cách đặt những dấu hỏi trong đoạn đời của chị.

Hà Xuyên là một diễn viên khá hiếm hoi trong làng điện ảnh may mắn bật lên thành ngôi sao ngay từ vai diễn đầu tiên. Từ một diễn viên múa của đoàn nghệ thuật địa phương, Hà Xuyên theo chồng vào Nam. Và rồi duyên nợ điện ảnh tới với chị. Vừa chân ướt chân ráo bước sang điện ảnh, nhưng chị đã được đạo diễn Huy Thành giao vai Hà trong phim Xa và gần. Sau vai diễn này, chị lại có những vai diễn ấn tượng như Ngọc Mai (trong phim Biệt động Sài Gòn), Út Thêm (Ba lần và một lần), vợ Tư Lê (Lưới trời).

Và cho đến bây giờ, khi màn ảnh nhỏ tràn những hot girl, hot boy, Hà Xuyên lại là một người may mắn khi chị liên tục có những cơ hội quý với điện ảnh. Khán giả không quên hình ảnh của chị trong một số phim truyền hình như Đại gia đình, Lọ lem thời @, Huyền sử thiên đô, Hướng nghiệp, Những chiếc lá thời gian...

Khi dự án phim truyền hình Những đứa con của biệt động Sài Gòn, được xem là “hậu” của Biệt động Sài Gòn được công bố, Hà Xuyên đã rất háo hức để thể hiện phần đời tiếp theo của Ngọc Mai, thậm chí, chị còn muốn thể hiện nhân vật Phượng “Đê”, một tay anh chị khét tiếng nhằm thỏa mãn niềm đam mê được hóa thân vào các dạng nhân vật khác nhau.

Nhưng rồi Phượng “Đê” đã tìm được “chủ nhân” là diễn viên Kim Phượng, còn vai diễn Ngọc Mai vì thấy đất diễn dành cho nhân vật này quá ít nên Hà Xuyên đã từ chối. Chị chia sẻ: “Tôi không câu nệ vai chính hay phụ, chỉ có điều ngày xưa Ngọc Mai từng lừng lẫy là thế mà bây giờ đất diễn dành cho nhân vật này lại quá ít”.

Cuộc trò chuyện chiều cuối năm, khi Hà Xuyên đang say sưa kể về niềm đam mê diễn xuất và lý do chị vẫn gắn bó với nghiệp diễn dù thời vàng son đã qua, tôi chợt nhớ và nhắc về người bạn cùng thời, từng là “hàng xóm” với Hà Xuyên là diễn viên Hiệp Định - người đã thể hiện rất thành công hình tượng chị Sứ trong bộ phim Hòn đất.

Đó là bộ phim đầu tiên của Hiệp Định, sau đó chị quay trở về với công việc của một giáo viên và không tham gia bất kì một bộ phim nào nữa. Chính điều này đã để lại sự tò mò cho khán giả cũng như giữ vững ấn tượng đẹp về hình ảnh một chị Sứ gan dạ, trung kiên trong lòng họ.

- “Sao chị không làm như vậy với Hà hay Ngọc Mai sau này?”

- “Nếu rất đông khán giả mà bảo rằng: ‘Hà Xuyên ơi, tôi chỉ thích Ngọc Mai thôi, chị đừng đóng phim nữa” thì có lẽ tôi cũng chẳng đóng nữa, cứ dừng lại ở Biệt động Sài Gòn để khán giả giữ mãi hình ảnh chiến sĩ biệt động Ngọc Mai", thì tôi sẽ không đóng nữa.

- Theo tôi, nếu mình có sự đầu tư nghiêm túc trong công việc thì mình vẫn được tưởng thưởng, khán giả vẫn yêu quý mình. Bây giờ ra đường, rất nhiều khán giả bày tỏ sự thích thú với tôi ở vai diễn mới, điều đó cũng đã bù đắp cho tôi rồi”.

Mỗi người có cách sống và lựa chọn, quyết định “vận mệnh” của mình. Khi người ta bước tiếp con đường mà ngay khi đặt chân trên vạch kẻ, đã biết chông gai, thì đã là sự dũng cảm.

Điềm nhiên với thời gian

Ở vào tuổi ngoài ngũ tuần, trong khi nhiều người tỏ ra hãi hùng trước sự chảy trôi của thời gian thì Hà Xuyên lại điềm nhiên đến kỳ lạ. Phải chăng ông trời đã quá ưu ái cho chị, khi mà trên khuôn mặt phúc hậu vẫn còn lưu giữ nhiều nét thanh xuân của thời tuổi trẻ?

Nhưng trong sâu thẳm, Hà Xuyên thấu hiểu cảm xúc của chính mình. Chị không ngần ngại chia sẻ, những lúc ngắm nhìn hình ảnh Ngọc Mai, dù vô tình hay có chủ ý, thì cảm giác tiếc nuối vẫn ngập đầy trong chị. Tiếc nuối vì mái tóc dài đen mượt đã không còn nữa, đôi mắt không còn to sáng, tinh tường như xưa...

- “Tôi nghĩ, ông trời công bằng lắm, ai cũng có một thời tuổi trẻ của mình. Cuộc sống vẫn không ngừng vận động và ai cũng phải tiến về phía trước, không có ai đi lùi cả. Đó là quy luật của tự nhiên. Mình vẫn luôn phải tiến về phía trước, trong hành trình đó, mình làm sao để giữ được cái gì của ngày hôm qua được chút nào hay chút đó. Bởi vì thời gian xưa nay vốn khắc nghiệt và không chừa bất cứ ai. Tôi luôn luôn suy nghĩ tích cực như vậy nên cũng không bao giờ ngồi ngắm nhìn những hình ảnh đẹp đẽ của ngày xưa để rồi sau đó lại rầu rĩ, muộn phiền cả”.

Trò chuyện cùng Hà Xuyên, có cảm giác chị là người tỉnh táo và biết cất đặt cuộc đời theo chủ ý của mình. Như khi chị duy trì lịch tập khiêu vũ vào các ngày 3, 5, 7 hàng tuần, cũng là nhằm nâng cao sức khỏe và giữ dáng, như việc chị ăn chay một tháng bốn ngày vào 30, 1, 14 và 15 để hạn chế đạm, nâng cao sức khỏe. Như việc sau khi kết thúc một bộ phim, chị lại tự thưởng cho mình một chuyến đi, có khi một mình, có khi cùng bạn bè... để tận hưởng cuộc sống và nuôi sự lạc quan trong mình, để không tự đẩy mình vào sự trượt dài cô đơn.

Nhìn Hà Xuyên, tôi chợt nghĩ, cuộc đời này đã lắm bi kịch rồi, thì cần gì phải đặt thêm bi kịch cho người nghệ sĩ vốn đã quá đa đoan? Và, việc cần làm nhất, phải chăng chính là nắm bàn tay đã đi đến ngưỡng cuối cuộc đời kia, chúc hai chữ bình yên?

Chưa hẳn đủ đôi đủ cặp đã sống hạnh phúc hơn Năm 1976, từ Thái Bình, chị theo chồng vào TP Hồ Chí Minh và làm việc tại Sở Văn hoá thông tin TP Hồ Chí Minh. Thời gian đầu, chị bị hụt hẫng với cuộc sống xa lạ và ồn ào của Sài Gòn và từng có ý định quay trở lại xứ Bắc. Tuy nhiên, vì lý do gia đình, chị buộc lòng phải ở lại và gắn bó với thành phố của phương Nam như một mối duyên trời định.   Cũng giống như một mối duyên, Hà Xuyên được đạo diễn Huy Thành mời vào vai Hà trong phim Xa và gần. Đã có không ít e ngại dành cho Hà Xuyên với vai diễn đầu tiên này nhưng chị đã làm xuất sắc khiến rất nhiều người phải ngạc nhiên. Chính vai diễn đầu tiên này, đã mang lại cho Hà Xuyên giải thưởng Diễn viên xuất sắc của Hội điện ảnh Việt Nam tại Liên hoan phim lần thứ 13 tại Đà Nẵng. Sau thành công từ bộ phim Xa và gần, Hà Xuyên tiếp tục gây ấn tượng trong hàng loạt phim sau này như: Biệt động Sài Gòn, Ba lần và một lần, Lưới trời... Thành công trong sự nghiệp nhưng NSƯT Hà Xuyên lại không gặp nhiều may mắn trong cuộc sống gia đình. Chị chia sẻ: “Hạnh phúc không trọn vẹn cũng là một nỗi đau, nhưng hiện tại cuộc sống của tôi cũng có những niềm vui riêng. Tôi cho rằng, chưa hẳn những người có đủ đôi đủ cặp đã sống hạnh phúc hơn, cho nên mỗi người một hoàn cảnh, mình phải biết chấp nhận hoàn cảnh của mình để sống hạnh phúc. Tôi không hiểu như thế nào là viên mãn nhưng tôi bằng lòng với cuộc sống của mình”.

Hồ Duy Sơn
hoduyson@gmail.com