Chuột chũi Đông phi (tên khoa học là Heterocephalus glaber) được coi là loài động vật phi thường: chúng hầu như không có biểu hiện của sự lão hoá, có thể sống lâu gấp nhiều lần loài chuột có kích thước tương đương.
Để tìm hiểu làm thế nào loại chuột này có thể sinh tồn trong điều kiện oxy thấp, đầu tiên các nhà sinh học thuộc Đại học Illinois ở Chicago, Mỹ, đặt chúng vào nơi chỉ có 5% ô xy – chưa bằng 1/4 lượng oxy trong không khí. Điều kiện sống này có thể giết chết chuột bình thường trong vòng 15 phút.
“Tuy nhiên, điều ngạc nhiên là những con chuột này không có vấn đề gì. Chúng vẫn sống tốt trong suốt 5 giờ thử nghiệm”, ông Thomas Park, một thành viên trong nhóm nghiên cứu, cho biết.
Tiếp theo, các nhà khoa học đưa chúng vào môi trường hoàn toàn chỉ có khí ni tơ. Trong điều kiện này, con người sẽ chết trong vòng 10 phút và các loài chuột cũng không thể sống quá 1 phút.
Nhưng kết quả là những con chuột chũi Đông phi có thể sống ít nhất 18 phút. Chúng ngừng thở trong vài phút nhưng tim vẫn đập và ngay khi được đưa trở lại môi trường bình thường, những con vật này lại hồi sinh.
“Chúng sống lại mà chẳng hề hấn gì”, các nhà nghiên cứu nói. Những động vật có vú chẳng hạn như cá voi, có thể nín thở trong 1 giờ nhưng giữa những lần lặn chúng hít oxy trên mặt nước và giữ oxy trong các mô để sống.
Chuột chũi Đông phi thì ngược lại. Chúng sống trong những cái hang nằm sâu dưới lòng đất, nơi rất thiếu oxy, và thường quần cư thành đàn lớn có khi lên đến 300 con.
Điều kiện sống của chuột chũi thực sự là một thách thức. Đường hầm nối hang với mặt đất rất hẹp và có thể bị lấp kín bởi một trận mưa lớn.
Chúng thích nghi với môi trường thiếu ô xy như vậy bằng cách giảm tối thiểu nhu cầu oxy. Loài chuột này đốt cháy cực ít năng lượng để làm ấm cơ thể và nằm chồng lên nhau để không bị lạnh.
Ngoài ra, quá trình trao đổi chất ở chuột chũi Đông phi rất chậm, thậm chí dừng lại khi thiếu oxy. Chính cơ chế trao đổi thông minh này cũng giúp chúng sống sót.
Ngoài chuột chũi, cá mập hàm Epaulette cũng là một trong số ít động vật có thể sống sót trong môi trường thiếu oxy ở nhiệt độ bình thường.
