Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn luật sư Hà Nội cho hay, để cho ra đời một bộ SGK mới Hội đồng quốc gia thẩm định sách là một cơ quan quan trọng, quyết định đến việc bộ sách đó có được thông qua và phát hành hay không. Cụ thể Thông tư số 33 quy định: Hội đồng quốc gia thẩm định SGK (Hội đồng) là tổ chức do Bộ trưởng Bộ GD&DT thành lập theo từng môn học, hoạt động giáo dục ở từng cấp học, giúp Bộ trưởng Bộ GD&DT thẩm định sách.
Hội đồng bao gồm các nhà khoa học, nhà giáo dục, nhà quản lý giáo dục có kinh nghiệm, uy tín về giáo dục và đại diện các tổ chức có liên quan; có ít nhất 1/3 tổng số thành viên là các nhà giáo đang giảng dạy môn học, hoạt động giáo dục ở cấp học tương ứng. Số lượng thành viên Hội đồng là số lẻ, tối thiểu là 7 người.
Như vậy có thể nói việc ra đời một bộ SGK được quyết định bởi Hội đồng thẩm định. Như vậy, để lọt những hạt sạn trong SGK Tiếng Việt 1, trách nhiệm đầu tiên thuộc về Hội đồng thẩm định sau đó mới đến tác giả, NXB…
Luật sư Cường cũng cho rằng, khi có ý kiến dư luận phản đối về nhiều sai sót trong SGK tiếng Việt lớp 1, Bộ GD&ĐT có văn bản yêu cầu Hội đồng thẩm định rà soát lại SGK là động thái có tính chất tích cực, cầu thị từ phía Bộ Giáo dục.
Tuy nhiên, hoạt động này có hiệu quả hay không, có đánh giá sự việc khách quan hay không phải xem xét kỹ lưỡng. “Nếu một số thành viên trong Hội đồng đã trực tiếp thực hiện các quy trình để cho ra cuốn sách đó và chính Hội đồng này lại xem xét lại những sai sót sau khi có “khiếu nại” của các phụ huynh và ý kiến phản ứng từ phía dư luận thì e rằng sẽ không khách quan và khó mà đảm bảo được chất lượng như các bậc phụ huynh mong muốn. Có lẽ để những cuốn sách đạt chất lượng phải thực hiện tốt hơn nữa hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra và xem xét trách nhiệm trong các khâu để phát hiện sai phạm, xử lý thì mới đảm bảo được chất lượng của những cuốn sách”, ông Cường nói.
Cần nghiệm lại SGK hay không do Bộ trưởng quyết định
Luật sư cho biết, việc biên soạn, sửa đổi bổ sung SGK được thực hiện theo quy định tại Thông tư số 33/2017/TT-BGDĐT, ban hành 22/12/2017 của Bộ giáo dục. Thông tư này quy định tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa SGK; tiêu chuẩn tổ chức, cá nhân biên soạn SGK; tổ chức và hoạt động của Hội đồng quốc gia thẩm định SGK.
Khi SGK đã qua thẩm định, được sử dụng đại trà nhưng có nhiều lỗi, quy trình chỉnh sửa SGK cũng được thực hiện như quy trình biên soạn SGK. Trường hợp phải tổ chức thực nghiệm SGK chỉnh sửa do Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quyết định.
Việc huy động các phụ huynh và cộng đồng xã hội “nhặt sạn” trong những cuốn sách mới là cần thiết để những cuốn sách có chất lượng hơn.
Nếu phát hiện ra sai sót do lỗi chủ quan hay khách quan, có phải do trình độ mức độ nhận thức hay do quan điểm hay lỗi kỹ thuật. Khi xem xét đến cuốn sách này cũng phải đánh giá một cách toàn diện, đầy đủ về nội dung, tư tưởng, về hình thức, bố cục, cách thức giáo dục, đánh giá trên cơ sở đối tượng là lứa tuổi lớp một thì mới có thể có một kết luận khách quan, công bằng.
Với tư cách là phụ huynh, ông Cường chia sẻ, sau khi kiểm tra, đọc những nội dung của cuốn sách nói về chuyện Cò bắt cá rô, câu chuyện về ngựa tía và ngựa ô, những bài học về gieo vần, đặt câu tôi thấy nhiều nội dung rất khó hiểu, thậm chí tối nghĩa và có thể dẫn đến những cách hiểu dung tục.
Cánh cò trong câu ca dao xưa, trong những lời ru của mẹ rất êm đềm, ngọt ngào, thơ mộng. Khi trẻ em nhắc đến cánh cò là nhắc đến sự bình an, nhắc đến tình yêu thương nhưng câu chuyện trong sách mới này lại sử dụng hình ảnh con cò để nói lên hành động gian manh, xạo trá, lừa lọc đàn cá là nội dung không phù hợp với lứa tuổi học sinh lớp 1.
Tác giả biên tập câu chuyện đoạn trên nói đến “cá rô”, đoạn dưới lại nói đến “đàn cá”, dùng từ có vẻ như dung tục là từ “chén” khiến câu chuyện trở nên phản cảm và khó hiểu.
Chuyện hai con ngựa thì với mục đích giáo dục nhưng lại dùng những câu như: “nói có lý” với đứa trẻ 6 tuổi là không phù hợp. Đọc câu chuyện nhiều người sẽ thấy nhấn mạnh đến yếu tố lười nhác, lươn lẹo của ngựa tía cũng không phù hợp với lứa tuổi học sinh lớp 1.
Một chuyên gia giáo dục khác cho rằng, để “lọt sạn” trong SGK Tiếng Việt 1, trước hết tác giả phải chịu trách nhiệm. Bởi vì hội đồng thẩm định đã khuyến cáo nhưng tác giả nhất quyết bảo vệ quan điểm của mình. Nhưng cũng cần xem xét kỹ vì ở đây, Hội đồng thẩm định chỉ dừng lại ở mức khuyến cáo chứ không kiên quyết bắt sửa. Vì thế, Bộ GD&ĐT cần “siết” lại quy trình thẩm định, tránh việc “lọt sạn” trong những bộ sách tiếp theo.
