Bốn năm trước, tại xã Đồng Giáp, huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn xảy ra một vụ án động trời. Trong lúc lên cơn tâm thần, Hà Văn Pẩu, 37 tuổi, trú tại thôn Cốc Sáng đã đánh chết một bé gái rồi xả thịt cô bé này nấu ăn. Pẩu bị công an bắt, những tưởng sẽ phải chịu sự trừng phạt của pháp luật thì bất ngờ cuối tháng 10 vừa qua, kẻ sát nhân này được trả tự do để chữa bệnh.
Dân bản Cốc Sáng gần như đã quên đi câu chuyện đau lòng xảy ra 4 năm trước đó, bỗng trở nên bàng hoàng khi thấy gã tâm thần sát nhân nhởn nhơ trở về làng. Một nỗi sợ hãi bao trùm đến mức cả bản lặng đi như “bản chết” đến mức độ có người dân nói: “Đến con chó cũng sợ mà không dám sủa”. Câu chuyện đau lòng đặt ra vấn đề: Phải quản lý, chữa bệnh cho người điên như thế nào để xã hội không còn những bi kịch cùng cực như bi kịch đã xảy ra?
Chiều mùa đông định mệnh
Trước cái buổi chiều mùa đông định mệnh ấy, thôn Cốc Sáng vốn thanh bình bởi màu xanh bát ngát của đồng lúa, của cây rừng. Những mái nhà lợp ngói ống của đồng bào người Tày thấp thoáng dưới khung trời yên ả. Xưa kia, nhà của Hà Văn Pẩu và bị hại là bé Hoàng Thị D (SN 2002) là hàng xóm của nhau. Cả hai gia đình đều sống hoà thuận, chưa có điều gì khúc mắc, việc làng việc bản họ đều chung tay giúp sức, tình làng nghĩa xóm “tắt lửa tối đèn” có nhau.
Sự việc kinh hoàng xảy ra vào chiều ngày 18-01-2008. Là hàng xóm của nhau nên bé D thường xuyên sang chơi với bé gái cháu ruột của Pẩu. Như thường ngày, hai bé gái tung tăng chơi đùa ở trước sân. Đang lúi húi trong bếp thì không biết từ đâu, Pẩu lững thững bước vào. Hắn lượn đi lượn lại mấy vòng sau lưng rồi bất ngờ túm tóc bé D, dùng mặt sau của con dao quắm đánh mạnh vào gáy khiến cô bé ngất lịm.
Thấy người chú nổi cơn điên, đứa cháu gái hốt hoảng “ba chân bốn cẳng” chạy thục mạng đến báo cho bố là anh ruột của Pẩu. Còn Pẩu túm tóc bé gái 6 tuổi nhấc lên và ngất ngưởng mang vào nhà, miệng lẩm bẩm như chửi bới ai đó.
Nghe con báo tin, biết người em lại lên cơn điên, anh trai Pẩu chạy theo can ngăn nhưng hắn không nghe mà gạt ra. Vóc dáng bé nhỏ so với người em tâm thần cao lớn lừng lững, anh bị gạt ngã chúi xuống nền đất. Người anh nhớ lại: “Lúc này cháu D đã tỉnh lại, tôi còn nghe rõ tiếng la thất thanh kêu cứu của cháu bé”.
Người anh sống chết nén đau lao vào vật lộn với người em tâm thần định cứu cháu bé, nhưng bị gã điên chém một nhát vào đầu, một nhát vào tay. Anh bỏ chạy đến nhà hàng xóm gần đó thì bị ngất xỉu, chỉ kịp ú ớ: “Thằng Pẩu lên cơn… bắt con D… đến cứu cháu đi”.
Cả làng rúng động, một nhóm người nhanh chóng đưa người anh bị chém đi cấp cứu tại bệnh viện, còn lại ồ ạt kéo đến nhà Pẩu. Lúc này, Pẩu đã đóng kín cửa, tay cầm con dao, miệng thách thức cả làng: “Đứa nào bước vào đây tao sẽ chém chết”.
Biết gã điên này không điều gì là không dám làm, thế nên người ta cũng hoảng sợ “run như cầy sấy”, không ai dám vào gần. Bà con nhanh chóng báo cáo sự việc cho chính quyền địa phương. Dân quân xã được cử đến canh phòng từ xa. Nhận thấy sự việc cực kỳ nghiêm trọng, chính quyền địa phương đã báo cho lực lượng Cảnh sát 113 công an tỉnh Lạng Sơn tới để giải cứu bé gái, vây bắt nạn nhân.
Theo lời kể của người dân nơi đây, chưa bao giờ công an lại vào bản nhiều đến thế. Thường ngày không một bóng xe ô tô đến bản, thế mà cả đêm hôm đó rầm rộ tiếng còi rú, tiếng xe chạy xình xịch. Dân bản cũng tụ tập rất đông dọc ven đường, trước cửa uỷ ban xã xì xào bàn tán, chờ đợi công an và chính quyền xử lí sự việc.
Sau khi biết Pẩu là một tên liều lĩnh, có sức khoẻ, lại biết vài miếng võ, có “biệt tài” từng xát cả một bát ớt tươi vào mặt, vào mắt mà không hề hấn gì nên công an và chính quyền địa phương bàn bạc phương án tác chiến một cách cẩn thận, tỉ mẩn. Đến khoảng 9h tối, lực lượng chức năng thực hiện vây bắt tên Pẩu. Biết mình bị bao vây, nhưng Pẩu vẫn ngoan cố nép vào dưới bàn thờ trốn trong nhà, vừa chửi bới vừa thách thức sẽ chém chết nếu ai dám bước vào nhà.
Bát đĩa, ấm chén, bàn ghế có ở trong nhà đều được hắn ném tứ tung ra đám đông bên ngoài. Tay hắn cầm một con dao quắm sắc nhọn, không ai dám vào gần. Trưởng thôn khuyên giải bằng Tiếng Tày thì Pẩu chửi lại bằng tiếng Tày; bà con khuyên bằng tiếng Nùng hắn cũng chửi bới lại tiếng Nùng; công an kêu gọi đầu hàng bằng tiếng Kinh, Pẩu cũng nói vọng lại thách thức bằng tiếng Kinh.
Biết không thể thuyết phục được gã điên, phương án cuối cùng được thực hiện: Hàng chục chiến sĩ công an âm thầm áp sát ngôi nhà vừa xịt hơi cay, vừa ném lựu đạn khói nhằm khiến Pẩu bất tỉnh. Nền nhà trắng xoá bởi hơi cay, thế nhưng tên Pẩu chưa đầu hàng. Hắn như con chó hoang lồng lộn, tay cầm con dao, rồi dùng hết sức mình đạp cửa chạy thoát ra ngoài.
Nhanh như gió, hắn lao ra ngoài sân rồi nhảy bổ qua bờ rào, chạy thục mạng vào sâu trong rừng. Gã tâm thần nhanh và mạnh đến mức một chiến sĩ cảnh sát bị hắn đụng phải khiến rơi súng ra khỏi tay.
Hàng vạn người rơi lệ
Chính quyền địa phương lo lắng, dùng loa công cộng thông báo tên Pẩu đã bị chạy thoát, đề nghị bà con đề phòng. Chưa thấy an tâm, chính quyền địa phương cắt cử mỗi thôn hai đồng chí dân quân đến tận nhà người dân để thông báo tên Pẩu chưa bắt được, đề nghị tối hôm đó gia đình thấy có người lạ kêu mở cửa thì đừng mở. Biết tin tên Pẩu đã trốn vào rừng, cả làng bản ai nấy đều bàng hoàng lo sợ, cả đêm ai nấy đều đóng kín cửa không dám ra ngoài.
Những cán bộ chiến sĩ tham gia vụ án và những người chứng kiến cảnh tượng trong ngôi nhà của Pẩu hôm đó không ai là không khóc. Họ khóc vì biết cố gắng giải cứu cháu bé của họ cuối cùng đã thất bại, vì thương bé gái 6 tuổi phải chịu một cái chết đớn đau. Tối hôm đó trời lạnh căm căm, mưa phùn lất phất bay.
Tại hiện trường trong ngôi nhà tên Pẩu là cảnh rùng rợn. Cháu bé đã bị gã điên xẻ ra làm nhiều mảnh, phần đựng trong xô, phần được chôn dưới đất, phần được gã điên nấu lên… ăn. Cả đêm ròng rã, bộ phận khám nghiệm tử thi đã thu thập lại các bộ phận rời rạc, sắp xếp lại đúng vị trí trên cơ thể, dùng vải trắng cuốn lại rồi giao gia đình mai táng.
Gia đình cháu bé thì không khóc được. Trước cảnh tượng ấy người thân của nạn nhân chỉ biết ngất xỉu. Cũng đúng thôi vì vụ án ghê rợn đến mức vượt quá sức tưởng tượng của con người. Thông tin vụ án lan rộng khắp tỉnh Lạng Sơn và cả vạn người nghe chuyện, không ai là không rơi lệ.
Sau khi trốn thoát vào rừng sâu, không chịu được cảnh đói rét, khoảng gần 9h sáng hôm sau Pẩu tự quay trở về bản. Thấy Pẩu lững thững với một chiếc áo cộc đi qua cánh đồng, một người dân đã nhanh chóng báo cho công an canh trực. Sau một hồi vật lộn, công an đã tóm gọn tên Pẩu.
Tại cơ quan công an, khi được hỏi cung sau khi bị bắt, Pẩu có biểu hiện tâm thần và khai lung tung như: "Vào năm 1993, bố mẹ và bác của cháu D đã hại chết bố mẹ tôi, sau đó đóng giả làm bố mẹ tôi. Bố mẹ hiện nay của tôi là giả". Hắn còn cho rằng: "Bản thân tôi bị mắc bệnh đau đầu, đau bụng và liệt dương". Khi được hỏi lí do giết bé D, hắn cho rằng hàng đêm hắn thường mơ thấy "bề trên" là “thiên sứ trên trời” xui hắn phải giết một người và ăn thịt thì bệnh đau đầu, đau bụng và yếu sinh lí của hắn mới khỏi.
Bảy tháng sau đó, ngày 24-8-2008, Tòa sơ thẩm xử phạt bị cáo Hà Văn Pẩu mức án tử hình về tội giết người. Sau đó, bị cáo có đơn kháng cáo nên ngày 30-9-2008, Toà phúc thẩm mở phiên toà hình sự phúc thẩm. Tại phiên toà, Hội đồng xét xử nhận thấy cần đưa bị cáo đi giám định pháp y tâm thần để đảm bảo cho việc xét xử.
Ngày 08-01-2009, Hà Văn Pẩu được đưa đến Viện giám định pháp y tâm thần trung ương để theo dõi giám định. Sau một thời gian theo dõi, cơ quan chức năng nhận thấy bị cáo Pẩu có tư duy lộn xộn, có hoang tưởng bị hại, cảm xúc hành vi rối loạn. Cơ quan chức năng kết luận, bị cáo Hà Văn Pẩu bị bệnh tâm thần phân liệt Paranoid, hành vi phạm tội của bị cáo là do bệnh lý chi phối.
Lục lại hồ sơ, người ta cũng thấy trước khi gây ra vụ án giết người ăn thịt kinh hoàng, Pẩu đã từng 2 lần đi viện tâm thần trung ương. Lần 1 vào viện ngày 20-05-1999, ra viện ngày 19-8-1999. Lần 2 vào viện ngày 01-4-2000, ra viện ngày 10-8-2000.
Một năm rưỡi sau ngày xảy ra vụ án, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Lạng Sơn rút quyết định truy tố Hà Văn Pẩu với lí do khi thực hiện tội phạm, Pẩu mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Cuối năm 2009, Chánh án Toà án nhân dân tỉnh Lạng Sơn ra Quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh đối với Hà Văn Pẩu, đưa đến Bệnh viện Tâm thần Trung ương (Thường Tín, Hà Nội) chữa trị đến khi nào khỏi bệnh.
Theo Pháp luật và thời đại
