Cũng may nền y học hiện đại đã soạn thảo không ít phương pháp đảm bảo sự già nua không tồi. Có chương trình bao gồm hoạt động thể chất tích cực và kích thích trí tuệ thường xuyên, thực đơn thích hợp, sự kiểm soát áp huyết, nồng độ cholesterol và nồng độ đường trong máu; duy trì thân hình mảnh mai; thiết lập mối quan hệ tương tác xã hội và từ bỏ thuốc lá cùng những thói nghiện ngập và hoạt động mạo hiểm khác.
Lối sống nền nếp giúp kéo dài tuổi thọ và làm chậm quá trình già nua, tuy nhiên đòi hỏi nỗ lực không nhỏ và kỷ luật, nhất là với những đấng mày râu đã đặt chân vào con đường lầm lỗi. Vậy nên không có gì lạ, khi không ít đấng mày râu tìm kiếm con đường y học “đi tắt”. Testosteron chính là một trong những con đường cám dỗ nhất.
 |
Hormone đàn ông
Testosteron là “vũ khí” mạnh nhất trong các androgen, nhóm các hormone steroid, mà tên nó bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp có nghĩa “làm thành đàn ông”. Cái tên có nội dung chính xác, bởi androgen là hợp chất giúp cơ thể cường tráng, nhiều cơ bắp, xương cốt khỏe, giọng trầm, râu tóc rậm ráp – những gì đặc tả giới tính phái mạnh.
Testosteron kích hoạt cơ thể sản xuất hồng cầu, kích thích sự tăng trưởng các cơ quan giới tính trong giai đoạn tuổi dậy thì và chịu trách nhiệm sản xuất tinh trùng trong thời gian toàn bộ cuộc đời. Ngoài ra testosteron còn có ảnh hưởng quan trọng, cho dù chưa được giải thích đầy đủ, với hành vi ứng xử của nam giới, bổ sung năng lượng (và tính hung hãn), có ý nghĩa cơ bản đối với động lực giới tính và đóng vai trò quan trọng quyết định năng lực cương cứng “dụng cụ đàn ông” và khả năng hoạt động tình dục. Sau khi biến chất thành dihydrotestosteron, nó sẽ kích thích sự gia tăng tế bào tuyến tiền liệt và kìm hãm hoạt động của chân tóc những đấng mày râu có thiên hướng hói đầu di truyền.
Testosteron và sự già nua
Tất cả đều thay đổi cùng tuổi tác. Xương mất dần canxi, trọng lượng cơ bắp suy giảm, trữ lượng mỡ trong cơ thể gia tăng. Số lượng hồng cầu hao hụt. Người đàn ông bình thường ít năng lượng hơn và hoạt động tình dục kém hơn. Một khi tất cả những triệu chứng đó xảy ra, nồng độ testosteron đã suy giảm. Bắt đầu từ năm khoảng 40 tuổi, nồng độ testosteron toàn phần mỗi năm giảm xấp xỉ 1 phần trăm ; nồng độ testosteron có nguồn gốc sinh học ở dạng tích cực giảm khoảng 2 phần trăm/năm.
Gộp tình trạng suy giảm nồng độ testosteron và sự giảm thiểu năng lực đàn ông, dễ hiểu, tại sao liệu pháp testosteron hấp dẫn nhiều người như vậy. Tuy nhiên nên nhớ, bất chấp hiện tượng giảm dần nồng độ hormone, với đa số đàn ông, testosteron vẫn nằm trong giới hạn “có thể cho phép” suốt cả cuộc đời. Ngoài ra, cho dù nồng độ hormone suy giảm cùng với tuổi tác đàn ông, vẫn không có bằng chứng khẳng định, điều này dẫn đến những hậu quả già nua không mong muốn, hoặc liệu pháp testosteron sẽ đảo ngược sự thay đổi. Và điều quan trọng hơn: nhiều bác sĩ e ngại, việc bổ sung testosteron có thể không an toàn. Họ còn nhớ, trong trường hợp phụ nữ, những nghiên cứu lớn đã dẫn đến sự thay đổi hoàn toàn những quan điểm ngự trị cách đây không lâu qua chứng minh: sau khi mãn kinh, liệu pháp hormone thay thế “lợi bất cập hại” - gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm (ung thư vú, nhồi máu cơ tim và tai biến não) so với lợi ích, nhất là trong trường hợp phụ nữ cao tuổi.
Sự an toàn của liệu pháp testosteron trong trường hợp nam giới cao tuổi vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Vai trò của nó trong các bệnh tuyến tiền liệt, cả phì đại lành tính cũng như ung thư tuyến tiền liệt vẫn là một trong những vấn đề chưa được giải quyết. Những tác dụng phụ không mong muốn khác là polycythaemia (tăng số lượng hồng cầu thái quá), tắt thở trong giấc ngủ (có thể làm gia tăng nguy cơ áp huyết cao, nhồi máu cơ tim và tai biến não), ginekomastia (phì đại ngực), các bệnh về gan và mụn trứng cá.
Nghiên cứu TOM
Gần đây các nhà khoa học Mỹ đã triển khai công trình nghiên cứu nồng độ testosteron ở đàn ông cao tuổi vận động thể chất hạn chế (Testosteron in Older Men with Mobility Limitations, TOM) nhằm đánh giá tính hiệu quả và độ an toàn của liệu pháp testosteron ở đàn ông, những người được coi có nhu cầu bổ sung hormone này. Tất cả đối tượng tham gia đều đã 65 tuổi hoặc cao hơn, có nồng độ testosteron thấp hoặc trong giới hạn đáy của chuẩn và khả năng leo cầu thang hạn chế, cơ bắp đã suy nhược. Đấng mày râu trung bình của nhóm thừa cân, đa số bị áp huyết cao. Tuy nhiên vào phút chót nhóm nghiên cứu đã quyết định chầm dứt sự tham gia của những đối tượng có nguy cơ xuất hiện biến chứng cao. Tất cả số tình nguyện viên còn lại đều có nồng độ kháng nguyên PSA bình thường, không ai có triệu chứng nghiêm trọng đường hô hấp dưới, không ai bị ung thư tuyến yên cũng như các bệnh ung thư khác. Không ai bị áp huyết cao, bị bệnh phổi, từng bị nhồi máu cơ tim, bị bệnh tiểu đường, dư thừa hồng cầu. Chỉ có 9 phần trăm thường xuyên hút thuốc.
Tất cả tình nguyện viên hàng ngày được nhận liều kem testosteron tiêu chuẩn hoặc liều kem placedo (thuốc vờ) theo cơ chế bốc thăm. Đúng như dự đoán, nồng độ testosteron trong máu chỉ tăng ở nhóm được điều trị, tuy nhiên không bao giờ vượt chuẩn. Cơ bắp và số lượng hồng cầu cải thiện đáng kể ở nhóm được nhận testosteron. Áp huyết không đổi; testosteron đã làm suy giảm nồng độ HDL (cholesterol “tốt”), tuy nhiền nồng độ LDL (cholesterol “xấu”) cũng giảm.
Kế hoạch nghiên cứu TOM ban đầu dự định có 252 người tham gia và kéo dài sáu tháng. Tuy nhiên nhóm theo dõi nghiên cứu đã dừng lại sau khi nhận 209 tình nguyện viên, trong đó 129 người điều trị trong sáu tháng, 47 người – trong 12 tuần hoặc nhiều hơn. Tình trạng quá nhiều sự cố tim-mạch ở những đối tượng được nhận testosteron là lý do dẫn đến những thay đổi trên. Gộp lại sự cố xuất hiện ở 23 trong tổng số 106 người được nhận testosteron so với 5 sự cố trong nhóm nhận thuốc vờ. Sự gia tăng tần suất các biến chứng tim-mạch liên quan đến liệu pháp bổ sung testosteron duy trì ở mức độ cao thậm chí sau khi đã châm chước những nhân tố nguy cơ khác. Ở những đối tượng điều trị bằng testosteron cũng ghi nhận tỷ lệ cao hơn các biến chứng đường hô hấp và da.
Ai cần được bổ sung testosteron?
Liệu pháp testosteron thay thế được chỉ định áp dụng dành cho đàn ông thiếu hụt hormone này hoặc đối tượng bị hội chứng cường tuyến sinh dục. Nguyên nhân suy tinh hoàn có thể vì khuyết tật di truyền, biến chứng quai bị, do chấn thương, vì chủ nhân nghiện rượu hoặc tác dụng phụ xạ trị hoặc hóa trị (trong điều trị ung thư). Trong các trường hợp suy tinh hoàn khác nguyên nhân rắc rối có thể ẩn giấu ở vùng chân đồi não bộ - có thể vì khối u não, chấn thương sọ não, phẫu thuật não, tác dụng phụ của một số tân dược, một số bệnh di truyền, suy dinh dưỡng nặng và những bệnh mạn tính.
Gần như tất cả đàn ông cường tuyến sinh dục đều có nồng độ testosteron toàn phần thấp hơn 300 nanogram trên decylit (ng/dl), testosteron tự do dưới 5 ng/dl; testosteron tiếp cận sinh học dưới 150 ng/dl.
Các triệu chứng cường tuyến sinh dục
+ Rất đặc trưng:
1- Động lực ham muốn và hoạt động tình dục kém
2- Ít có trạng thái ngẫu hứng cương cứng “dụng cụ đàn ông”
3- Tinh hoàn bị teo hoặc rất nhỏ
4- Râu thưa hoặc không có
5- Bị bệnh loãng xương, dễ gẫy xương vì va đập
6- Ngực phì đại
7- Thường bị “bốc hỏa” và ban đêm ra mồ hôi trộm
8- Vô sinh
+ Các triệu chứng ít đặc trưng:
1- Mất trọng lượng cơ bắp và mất sức
2- Giảm thiểu năng lượng, mệt mỏi hoặc suốt ngày buồn ngủ
3- Gia tăng mô mỡ
4- Trầm cảm
5- Khả năng tập trung và trí nhớ kém
6- Rối loạn giấc ngủ
7- Thiếu máu
8- Thể lực suy giảm
Nhìn chung nam giới bị cường tuyến sinh dục cần được bổ sung testosteron. Trừ đối tượng từng mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú, nòng độ PSA cao không rõ nguyên nhân, bị các khối u hoặc phì đại tuyến hạch, dư thừa số lượng hồng cầu hoặc máu quá “đặc”, thường bị tắc thở trong lúc ngủ hoặc suy tim.
Theo Viện nghiên cứu Y học Mỹ, tại quốc gia này có khoảng 250 ngàn đấng mày râu thường xuyên bổ sung testosteron vì lý do cường tuyến sinh dục, dạng rối loạn duy nhất được chỉ định sử dụng liệu pháp hormone thay thế cho nam giới. Tuy nhiên riêng năm 2002 các bác sĩ Mỹ đã kê 1,75 triệu đơn thuốc với testosteron với giá 400 triệu USD và con số này còn gia tăng. Cho dù không có bằng chứng về tác dụng của testosteron đối với khả năng “trẻ hóa” hoạt động tình dục hoặc giải quyết những rối loạn cương dương, song không ít đấng mày râu “điếc không sợ súng” vẫn mua sản phẩm vì mục đích này.
Vinh Thu
Tri Thức Trẻ
