Phương pháp học tập của sinh viên trong thời đại AI - Tự học hay nhờ cậy AI?
Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang làm thay đổi cách thế hệ trẻ tiếp cận tri thức. Hiện nay, rất nhiều sinh viên tận dụng các công cụ AI như Chat GPT, Google Bard hay các nền tảng học tập trực tuyến để hỗ trợ quá trình học tập. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra nhiều vấn đề về chất lượng học tập và khả năng tư duy độc lập.
Theo khảo sát tại một số trường đại học, khoảng 70% sinh viên thường xuyên sử dụng AI để làm bài tập, nhưng chỉ 30% trong số đó thực sự hiểu rõ nội dung. Điều này cho thấy sự phụ thuộc quá mức vào AI có thể làm giảm khả năng “tự học” và sáng tạo của sinh viên.
 |
Ảnh minh họa: Shutter Stock |
Anh Trần Quang H., giảng viên một trường đại học tại Hà Nội, nhận định: "AI là một công cụ hữu ích, nhưng nếu sinh viên không biết cách sử dụng hợp lý, nó sẽ trở thành con dao hai lưỡi. Việc sao chép nội dung từ AI mà không tìm hiểu bản chất sẽ làm mất đi giá trị của việc học. Các trường đại học cần có những hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng AI trong học tập để giúp sinh viên tận dụng công nghệ một cách hiệu quả."
Bạn Nguyễn Việt V., sinh viên năm 3 ngành Công nghệ thông tin, Trường Đại học FPT tại Hà Nội, lại cho rằng: "AI giúp em tiết kiệm thời gian tìm kiếm thông tin và gợi ý cho em được nhiều cách giải quyết vấn đề mới. Quan trọng là mình phải biết chọn lọc và kiểm chứng thông tin thay vì phụ thuộc hoàn toàn. Nhờ AI, em có thể tiếp cận nhiều tài liệu quốc tế, chọn lọc các nguồn tham khảo mà trước đây rất khó tìm kiếm."
Học hiệu quả trong thời đại AI: Cơ hội hay thách thức?
Không thể phủ nhận rằng AI đang mở ra một kỷ nguyên mới cho giáo dục, đặc biệt là trong môi trường Đại học. Với khả năng cung cấp thông tin nhanh chóng và chính xác, AI giúp sinh viên tiếp cận tri thức dễ dàng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, cũng chính sự tiện lợi này đặt ra câu hỏi: Liệu AI đang hỗ trợ hay làm suy giảm khả năng tư duy độc lập của sinh viên khi công nghệ đang ngày càng phát triển?
Điều quan trọng là cần phải hiểu rõ cả mặt tích cực lẫn tiêu cực của AI trong giáo dục, từ đó tìm ra cách khai thác tối ưu mà không đánh mất giá trị cốt lõi của việc học tập.
Về mặt tích cực, AI mở ra cơ hội giúp chúng ta tiếp cận tri thức 1 cách nhanh chóng với kho tàng tài liệu mở phong phú, không còn như trước đây bị giới hạn bởi những tài liệu truyền thống hay phải phụ thuộc hoàn toàn vào giáo trình, sách giấy, góp phần quan trọng trong quá trình nghiên cứu khoa học, phân tích dữ liệu và phát triển các dự án cá nhân. Giúp sinh viên tiết kiệm thời gian bằng cách tự động hóa các công việc tóm tắt tài liệu, dịch thuật, hoặc phân tích dữ liệu. Đặc biệt, trong 1 số ngành đặc thù như như Y học, Kỹ thuật hay khoa học hay Thiết kế - AI có thể tạo ra môi trường mô phỏng giúp sinh viên thực hành kỹ năng mà không cần đến phòng thí nghiệm hay nghiên cứu thực tế.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng kể trên, Gen Z cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Việc giảm khả năng tư duy độc lập khi quá phụ thuộc vào trí tuệ nhân tạo là không thể tránh khỏi hay việc quá tải, khi thông tin cần tìm kiếm thì vô vàn nhưng bản thân Gen Z lại chưa được trang bị những kỹ năng chọn lọc cần thiết. Cùng với đó, độ chính xác của thông tin mà các bạn tìm được không phải lúc nào cũng được đảm bảo và phù hợp 100%. Việc bảo mật - quyền riêng tư cũng có rất nhiều rủi ro, sử dụng AI mà không tìm hiểu các chính sách về quyền riêng tư có thể khiến dữ liệu cá nhân của các bạn bị đánh cắp để sử dụng vào những việc sai mục đích.
Làm cách nào để khai tác “trí tuệ nhân tạo” có hiệu quả?
Không chỉ là những người tiêu thụ công nghệ, Gen Z còn có tiềm năng trở thành những nhà sáng tạo, đổi mới và khởi nghiệp trong kỷ nguyên số. Để tận dụng tối đa những cơ hội từ cuộc cách mạng công nghệ và tránh bị tụt hậu - thế hệ trẻ cần có những kỹ năng:
Biết kết hợp AI cùng với tư duy độc lập - sinh viên chỉ nên sử dụng AI như một “công cụ hỗ trợ” chứ không nên coi đó là tài liệu duy nhất, các bạn cần phải tự mình nghiên cứu các tài liệu, đối chiếu và phát triển ý tưởng của riêng mình, AI chỉ là một “lăng kính khác” để các bạn tìm kiếm, hỗ trợ cho việc học của bản thân.
Biết tận dụng tối đa trí tuệ nhân tạo để nâng cao kỹ năng, thay vì chỉ dùng nó làm bài tập. Bên cạnh đó, cần phải nâng cao khả năng kiểm chứng thông tin của riêng mình, phải biết đánh giá “độ tin cậy” của nguồn tài liệu do AI cung cấp, hạn chế việc tiếp nhận thông tin một cách thụ động. Các bạn phải biết mình muốn gì và cần gì để quá trình tìm kiếm nhanh gọn và có hiệu quả.
Nên tự học từ thực tế nhiều hơn, tham gia vào các dự án, thực tập, làm việc nhóm để có thêm nhiều kinh nghiệm, biết cách ứng dụng lý thuyết vào thực tiễn. Ngoài kiến thức chuyên môn, sinh viên cũng cần rèn luyện các kỹ năng mềm khác như khả năng giao tiếp, quản lý thời gian và làm việc nhóm để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động hiện nay.
Đồng thời, các trường Đại học và giảng viên cũng cần có các chính sách, quy định phù hợp để hướng dẫn sinh viên trong việc sử dụng AI một cách hiệu quả và có tiêu chuẩn. Chỉ khi sử dụng AI đúng cách, mới có thể phát triển bản thân và trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời đại công nghệ số. Như vậy, AI sẽ thực sự trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực.
Thay vì để công nghệ dẫn dắt, Gen Z cần chủ động làm chủ AI, biến thành phương tiện nâng cao kiến thức và phát triển bản thân của riêng mình.
Học đại học không chỉ là tích lũy kiến thức mà còn là “bàn đạp” để giúp chúng ta có thể vươn tới những đích đến cao hơn. Trong một thế giới luôn thay đổi, người thành công không phải là người biết tất cả, mà là người biết cách học và thích ứng nhanh chóng. AI có thể tạo ra tri thức, nhưng chính sinh viên mới là những người quyết định giá trị của nó.
