Lại rụng thêm một chiếc lá

Những tưởng dịp chẵn một hoa giáp 60 năm lớp trẻ Tiền Phong được quần tụ với ba người từng xúm tay để sinh hạ tờ báo Tiền Phong đầu tiên số ra ngày 16/11/1953 ở Chiến khu Việt Bắc. Từng lao tâm khổ tứ thời khai sơn phá thạch ấy thì có nhiều nhưng thời gian nghiệt ngã chỉ chừa lại ba vị ấy thôi. Họa sĩ Tôn Đức Lượng, người vẽ maket và trình bày báo. Số báo đầu tiên ấy, nhà báo Văn Quý (họ Nguyễn) bút danh là Vũ Giang có truyện ngắn ở trang một. Ảnh của Tân Sơn (sau này là nghệ sĩ nhiếp ảnh Mai Nam) cũng ở trang 1.

Nhà báo Văn Quý - Vũ Giang đã không đợi được đến thời điểm trung tuần tháng 11 năm nay khi mà tờ báo ông góp phần khai sinh tròn 60 tuổi.

Về nhập tịch làng Tiền Phong, khu tập thể 128 Hàng Trống, làm hàng xóm của nhà báo Vũ Giang lâu lâu tôi mới biết cái bài trong sách giáo khoa lớp 5 có tên Đêm mưa ấy không phải là một bài báo mà trích ra từ truyện ngắn cùng tên. Dai dẳng thay trí nhớ một thời. Đến giờ câu cuối còn ám còn mồn một Tiếng ếch nhái kêu ran trên cánh đồng lúa chiêm vừa gặt.

Vợ chồng ông Vũ Giang Ảnh Gia đình cung cấp.

Nghiệp báo chừng như cuốn một Vũ Giang tất tả với những tân văn không kịp có thời giờ công sức mà đôi hồi với văn chương, với sáng tác mà Vũ Giang không ít triển vọng cùng say mê. Nhà báo Vũ Giang nhiều năm phụ trách trang Văn nghệ và Thư ký tòa soạn tờ Tiền Phong. Nghệ sỹ nhiếp ảnh Mai Nam còn lưu được tấm ảnh nhà báo Vũ Giang đội mũ sắt vác bao gạo chui lên ở địa đạo Vĩnh Linh mà Vũ Giang với tư cách là PV Tiền Phong thường trú miền đất lửa...

Nhớ lâu hơn những buổi rét tái tím ở Tòa soạn, mấy anh chị em quần tụ trong căn phòng bàn ghế xập xệ. Có một buổi, Ủy viên Biên tập Lê Thị Túy kể cho chúng tôi một chuyện, đúng hơn là một kỷ niệm, nghe vừa lạ vừa hãi.

Ấy là một đêm trăng thu, nhà báo Vũ Giang và cô phóng viên trẻ Lê Thị Túy hai người hai xe đạp song song với nhau như thế, chuyện nối chuyện từ Hà Nội ngược lên mãi Phố Gạch gần thị xã Sơn Tây (cô TNXP Lê Thị Túy về Tiền Phong cuối năm 1954, cùng ngày với Bùi Ngọc Tấn và Vũ Lê Mai; sau này anh phóng viên Ban Thanh niên công nhân Bùi Ngọc Tấn đã thành nhà văn có danh và Vũ Lê Mai cũng là một đạo diễn biên kịch cũng có tiếng).

Rồi những câu chuyện không đầu không cuối cũng dìu đôi nam thanh nữ tú ấy trở lại 15 Hồ Xuân Hương thì đã sáng bạch. Sau đêm trăng xe đạp ít lâu, họ tổ chức đám cưới. Đó là ngày 30/3/1958.

Trí nhớ chị Túy tốt một phần nhưng phần chị nhớ hơn là anh chị quyết định tổ chức đám cưới vào cuối tháng như thế vì không muốn làm phiền mọi người phải đi mua đồ mừng. Thời ấy nó vậy. Ít người dư dật. Mồng 5 hàng tháng phát lương đợt 1. Đến 17 đợt 2. Cuối tháng đã sạch bách. Đám cưới ở cơ quan Trung ương Đoàn lúc đó ở 64 Bà Triệu. Chỉ chút bánh kẹo nước trà. Nhưng sang trọng xôm tụ bởi anh phóng viên Đinh Văn Nam (sau này là Tổng Biên tập) vác đến cái máy hát quay tay. Con trai đầu lòng anh chị đặt tên là Tiên Phong. Lấy tên tờ báo, tên cơ quan để đặt tên cho con đủ biết một thời các ký giả nhà ta chí cốt với sở làm đến như thế nào?

Ông Vũ Giang thời ở tuyến lửa Vĩnh Linh.

Con đường dẫn anh tú tài trường Thăng Long Nguyễn Văn Quý lên An toàn khu và về Khu Đoàn Việt Bắc rồi Văn Quý có mặt thời điểm báo Tiền Phong ra số đầu là cả một câu chuyện dài. Cũng dài như nỗi đau người hàng xóm của tôi đột ngột mất đứa con trai thứ hai năm ấy. Và dài như thời gian nhà báo Vũ Giang chuyển công tác sang Báo Nhân Dân.

Một lần ngồi lâu lâu với chị Túy khi đã chuyển công tác cơ quan khác mới biết nhà báo Vũ Giang cũng chí cốt với Tiền Phong lắm, nhưng hồi đó có chỉ thị (miệng) rằng, nếu có điều kiện thì lớp cán bộ cũ nên chuyển công tác để tạo điều kiện cho lớp trẻ phát triển (?)

Có phải vậy mà người của Tiền Phong có mặt ở nhiều nơi nhiều vùng? Như một thứ ong san bọng, chia đàn?

Rụng đi không ít cuộng, nhưng ngước lên Tiền Phong vẫn sum suê những lộc, lá...

Đêm 21/5/2013