Theo báo cáo của 83 Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước, tính đến 31/12/2009, tổng tài sản tại các doanh nghiệp nhà nước là 1.533.602 tỷ đồng. Tài sản này được hình thành từ nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn vốn vay và các khoản nợ khác; trong đó, vốn chủ sở hữu là 562.046 tỷ đồng.
Trước đây, vào những năm đầu của kế hoạch 5 năm, Chính phủ thường tổ chức thực hiện việc kiểm kê đánh giá lại tài sản của doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước; tuy nhiên, từ sau đợt kiểm kê vào thời điểm 1/1/2000 tới nay, chưa thực hiện kiểm kê, đánh giá lại tài sản của doanh nghiệp nhà nước.
Những năm qua, tình hình kinh tế, giá cả, thị trường đã có nhiều biến động nhưng các doanh nghiệp vẫn đang hạch toán, quản lý vốn và tài sản theo giá tại thời điểm mua sắm, đầu tư; vì vậy, giá trị một số tài sản của doanh nghiệp trên sổ kế toán chưa phản ánh đúng nguồn lực doanh nghiệp được giao quản lý và sử dụng theo giá thị trường (đặc biệt là giá trị các khoản đầu tư chứng khoán trong điều kiện thị trường chứng khoán có nhiều biến động).
Nhà nước với vai trò chủ sở hữu có thể điều hoà từ nơi thừa vốn sang nơi thiếu vốn; tuy nhiên, do chưa có đánh giá chính xác về tình trạng thừa thiếu vốn tại các doanh nghiệp nên cũng chưa thực hiện điều chỉnh được.
Sẽ kiểm tra định giá vào đầu năm 2011
Theo đề án này, Bộ Tài chính sẽ kiểm kê, đánh giá lại vốn, tài sản tại các doanh nghiệp có vốn Nhà nước bao gồm các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước và các Công ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn nhiều thành viên có sự tham gia góp vốn của Nhà nước.
Ðối với Công ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn nhiều thành viên thì vốn, tài sản Nhà nước đã được đánh giá lại khi cổ phần hoá hoặc khi các bên tham gia góp vốn thành lập, vì vậy không nhất thiết phải đánh giá lại vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp này.
Còn đối với các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thì hiện có doanh nghiệp thuộc diện Nhà nước tiếp tục duy trì nắm giữ 100% vốn, nhưng cũng có doanh nghiệp thuộc đối tượng sẽ thực hiện cổ phần hoá, đa dạng hoá sở hữu.
Vì vậy cần xác định rõ doanh nghiệp nào thuộc phạm vi, thực hiện kiểm kê, đánh giá lại vốn, tài sản trong đợt này sẽ có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định quy mô, phương pháp, bước đi của công tác kiểm kê, đánh giá lại vốn và tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp đợt này.
Tài sản được kiểm kê, đánh giá bao gồm: tài sản ngắn hạn (tiền, các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn, khoản phải thu ngắn hạn, hàng tồn kho…); tài sản dài hạn (tài sản cố ðịnh, bất ðộng sản đầu tư, giá trị quyền sử dụng đất, lợi thế thương mại, giá trị thương hiệu…); vốn hoạt động của doanh nghiệp (gồm nợ ngắn hạn, nợ dài hạn, vốn chủ sở hữu).
