Nhóm chuyên gia từ Viện Vi trùng học Vũ Hán là những người đầu tiên liên hệ dịch SARS với dơi trong nghiên cứu năm 2004 khi tiến vào một hang dơi ở tỉnh Vân Nam. Họ lấy mẫu vật phân dơi hoang dã và nhận thấy dơi là vật chủ mang hàng trăm loại virus corona khác nhau.
Shi Zhengli, nhà vi trùng học đứng đầu nghiên cứu, tiết lộ một trong những chủng đó gần như giống hệt Covid-19 đang gieo rắc dịch bệnh ở Trung Quốc. Shi tham khảo chéo trình tự bộ gene của Covid-19 với kết quả năm 2004 và nhận thấy nó trùng khớp 96% với chủng virus tìm thấy trong phân dơi móng ngựa.
 |
Các nhà nghiên cứu lấy mẫu phân dơi trong hang động. Ảnh: EcoHealth Alliance.
Covid-19 đã giết chết hơn 1.300 người và lây nhiễm sang 60.161 người trên khắp thế giới từ khi dịch bệnh bùng phát vào cuối tháng 12. Các nhà khoa học cho rằng virus truyền sang người từ động vật tại một khu chợ ở Vũ Hán, thành phố ở tâm dịch.
Tuy nhiên, giới nghiên cứu chưa thể kết luận chính xác loài vật nào truyền Covid-19 sang người. Dơi là động vật mang virus corona, vì vậy chúng được xếp vào nhóm thủ phạm có thể truyền bệnh cùng với rắn và tê tê.
Nhóm nghiên cứu giữ bí mật vị trí hang dơi. Ảnh: EcoHealth Alliance.
Vị trí cụ thể của hang động trong nghiên cứu năm 2004 được giữ bí mật, nhưng nằm ở Vân Nam, cách Vũ Hán ít nhất 1.700 km. Giáo sư Shi và cộng sự phát hiện gần 3% người dân sinh sống gần hang dơi Vân Nam phát triển miễn dịch với các loại virus.
Theo Shi, điều này chứng tỏ các chủng virus có thể và đã truyền virus sang người trong quá khứ, do đó việc tiêm chủng để phòng ngừa virus là khả thi. Dơi móng ngựa là một trong 4 loài dơi trong nghiên cứu kéo dài 5 năm sau khi nhóm của giáo sư Shi quay trở lại hang động lần thứ hai năm 2005.
"Năm 2005, chính giáo sư Shi và cộng sự đã chứng minh dịch SARS do một virus ở dơi gây ra và truyền sang người. Nhóm nghiên cứu đã theo dõi virus corona ở dơi từ sau đó, cảnh báo một số chủng đặc biệt thích hợp gây đại dịch ở người.
Trong báo cáo năm 2017, sau gần 5 năm thu thập mẫu phân dơi tại hang động Vân Nam, họ tìm thấy virus corona ở nhiều cá thể thuộc 4 loài dơi khác nhau, bao gồm dơi móng ngựa trung gian, bởi xung quanh lỗ mũi của chúng nhô ra phần da giống chiếc đĩa", David Quammem, tác giả cuốn Spillover: Animal Infections and the Next Human Pandemic, chia sẻ với trang New York Times.
Các nhà nghiên cứu xem xét một con dơi. Ảnh: EcoHealth Alliance.
Theo Quammem, các nghiên cứu tiết lộ chủng Covid-19 có nguồn gốc từ Vũ Hán khác biệt với mọi chủng virus corona khác. Theo nghĩa này, Covid-19 là chủng mới và thậm chí có thể nguy hiểm đối với con người hơn các chủng virus corona khác.
Dù là người tiên phong nghiên cứu về virus corona, giáo sư Shi bị nhiều người Trung Quốc đổ lỗi gây ra dịch bệnh mới nhất. Trong những tuần gần đây, bà trở thành đối tượng của nhiều thuyết âm mưu cho rằng Covid-19 thoát ra từ một phòng thí nghiệm của Shi ở Viện Vi trùng học Vũ Hán. Số lượt tìm kiếm tên giáo sư Shi hàng ngày trên Internet tăng vọt gấp 2.000 lần trước khi phát hiện dịch, nhưng phần lớn bài đăng trên internet và mạng xã hội Trung Quốc đều tiêu cực. Một số người còn gọi bà là "mẹ của quỷ dữ", theo tờ SCMP.
Giáo sư Shi kịch liệt phủ nhận các cáo buộc. Tuần trước, bà đã gửi tin nhắn cho bạn bè trên mạng WeChat và khẳng định "Tôi lấy tính mạng để thề virus không liên quan gì đến phòng thí nghiệm".
