Khánh thành 4 tháng đón chưa đến 100 tàu
Cửa Lạch Giang là cửa nối ra biển của sông Ninh Cơ, được Bộ GTVT đưa vào hoạt động tháng 11/2015. Cửa sông được xây dựng nhằm đưa các tàu cỡ lớn (1.000 – 3.000 tấn) từ hệ thống sông Hồng, sông Đáy ra biển, xuôi vào miền Trung, Nam và ngược lại nhằm giảm tải, giảm tai nạn và ô nhiễm cho đường bộ.
Chưa như kỳ vọng, đến nay, tổ hợp đê, kè, luồng tàu đồ sộ này vẫn vắng bóng tàu thuyền. Có mặt tại cửa Lạch Giang vào cuối tuần qua (chẵn 4 tháng sau khi thông luồng), PV Tiền Phong đợi hơn 1 giờ vẫn không thấy bất cứ một tàu lớn nào, ngoại trừ một số tàu cá của ngư dân qua lại.
Ông Đinh Quang Đăng, Giám đốc Cảng vụ Hàng hải Nam Định (trụ sở giáp cửa Lạch Giang) cho hay: Từ ngày thông luồng, cửa Lạch Giang mới đón được 10 chuyến tàu loại 3.000 tấn của một công ty vận chuyển dăm gỗ; tàu trên 1.000 tấn cũng chỉ có 82 chuyến ra vào. Từ đầu năm, một doanh nghiệp đến cảng vụ tìm hiểu phương án chở đá từ Ninh Bình theo luồng Lạch Giang vào khu công nghiệp Formusa (Hà Tĩnh) nhưng chưa quay lại. Có doanh nghiệp đánh tiếng tìm quỹ đất để đầu tư kho xăng dầu gần cửa sông, nay vẫn chưa thấy hồi âm. “Trước đây, Lạch Giang được coi là cửa tử, phù sa bồi đắp, luồng lạch phức tạp. Tàu lớn không thể ra vào; tàu cá ngư dân nhiều lần bị đánh chìm. Nay cửa sông mới được mở thẳng tắp, luồng sâu nhưng chưa phát huy hết công suất. Anh em cảng vụ cũng không nhiều việc để làm”– ông Đăng nói.
Thứ trưởng GTVT Nguyễn Nhật cho hay, để tăng hiệu quả khai thác của cửa Lạch Giang, Bộ GTVT đang gấp rút yêu cầu đo đạc và công bố luồng hàng hải để thu hút các chủ tàu.
Chuẩn quốc tế vẫn thiếu đồng bộ
Ngân hàng Thế giới (đơn vị cho vay và giám sát dự án) đánh giá Lạch Giang là một trong những dự án khó khăn của tổ chức này thực hiện trên toàn thế giới, nhưng về đích trước thời hạn, đạt chất lượng quốc tế và không đội vốn. Ông Jérôme Mentré, kỹ sư giám sát trưởng của Compagnie Nationale du Rhône (Cty tư vấn giám sát dự án thuộc Cộng hòa Pháp) - người ký chứng thư xác nhận, chịu trách nhiệm về chất lượng dự án cho hay: Khi thi công, cụm Lạch Giang gặp khó khăn về sóng gió, dòng chảy phức tạp; các nhà thầu chưa có nhiều kinh nghiệm thi công vùng cửa biển. Tuy nhiên, dự án đã đạt và vượt các mục tiêu đề ra bằng các giải pháp kỹ thuật táo bạo (ngay cả ông cũng chưa thực hiện). Trong đó, quyết định không thay 3-4 m nền đất yếu bằng cát mà đổ trực tiếp đá lên lưới kỹ thuật trải lên nền đất yếu (Có tính đến hiện tượng lún như đang xảy ra, bảo hành 2 năm) giúp tiết kiệm 530 tỷ đồng, rút ngắn thời gian thi công. Việc sắp xếp các khối bê tông chắn sóng (khối Haro) theo lớp, hàng, thay vì xếp tự do (phổ biến trên thế giới), theo ông Jérôme Mentré tuy phức tạp trong thi công nhưng đảm bảo “phá sóng”, tiết kiệm, dễ kiểm đếm và tăng tính thẩm mỹ.
Như trên đã đề cập, dù cửa Lạch Giang đảm bảo chất lượng, thẩm mỹ nhưng chưa phát huy hết hiệu quả. Ngoài việc chậm thông báo luồng hàng hải, nguyên nhân chính là chưa thực hiện nối thông sông Ninh Cơ với sông Đáy theo đúng quy hoạch. “Cảng Ninh Phúc, cảng Ninh Bình bên sông Đáy là nơi có nguồn hàng lớn với hàng loạt nhà máy như xi măng Tam Điệp; xi măng Vinakansai; xi măng Hướng Dương; xi măng Duyên Hà; xi măng Bỉm Sơn; xi măng Bút Sơn, nhà máy phân lân nung chảy … Chỉ có cách sớm nối thông hai con sông lại với nhau, cửa Lạch Giang mới thực sự phát huy tác dụng” - ông Đinh Quang Đăng, Giám đốc Cảng vụ Hàng hải Nam Định nói.
Lý giải việc thiếu đồng bộ trong triển khai dự án kênh đào (nối Sông Đáy với Ninh Cơ) và dự án cửa Lạch Giang, ông Lê Huy Thăng, Tổng Giám đốc Ban Quản lý dự án đường thủy (Bộ GTVT) cho hay: Đáng ra, hạng mục kênh nối Đáy - Ninh Cơ được thực hiện đồng thời với cửa Lạch Giang nhưng vì thiếu vốn nên bị chậm. Ông Thăng cho hay, hiện WB đã đồng ý cho vay bổ sung khoảng 82 triệu USD để thực hiện hạng mục này; việc ký hiệp định vay dự kiến trong tháng 5/2016.
Theo thiết kế, kênh nhân tạo nối sông Đáy – Ninh Cơ được thực hiện trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng (Nam Định); dài hơn 1km, rộng 150 m; đáp ứng tàu trọng tải 2.000- 3.000 tấn, tàu sông pha biển lưu thông.
