Đây là thông tin được đưa ra tại Hội thảo tham vấn ý kiến liên quan đến chính sách quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới do Bộ Y tế vừa tổ chức tại Hà Nội. Xu thế sử dụng thuốc lá điện tử tăng nhanh ở giới trẻ trong vài năm tại nhiều nước, trong đó có Việt Nam.
Th.s Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam cho biết, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chứa nicotine, gây hại và tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá. Một nghiên cứu tổng hợp cho thấy người trẻ tuổi đã sử dụng thuốc lá điện tử thì nguy cơ sau đó dùng thuốc lá thông thường và thành nghiên tăng gần gấp 3,6 lần.
“Thuốc lá điện tử thay vì là công cụ cai thuốc thì lại là công cụ bắt đầu hút thuốc với thanh thiếu niên. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh nó không có tác dụng giúp cai thuốc. Hiện nay cũng có nhiều nghiên cứu cho thấy người sử dụng thuốc lá điện tử có tỷ lệ bỏ thuốc thấp hơn”, Th.s Lâm nói.
Bên cạnh đó, nhiều chất độc, chất gây ung thư khác cũng được tìm thấy trong dung dịchvà khói thuốc lá điện tử, gây hại cho cả người hút và người xung quanh. Trong đó phải kể đến như formaldehyde, nitrosamines, acetaldehyde, vòng benzen…
Theo Th.s Lâm đây là cơ sở để cấm hút thốc lá điện tử ở môi trường trong nhà như thuốc lá thông thường.
Bên cạnh đó, chuyên gia WHO cũng cảnh báo về xu thế trộn hương vị, thậm chí cả ma tuý trong các dung dịch thuốc lá điện tử.
“Nếu chúng ta không quản lý tốt sẽ báo động tình trạng tăng tỷ lệ hút thuốc lá điện tử trong lớp trẻ, hoc sinh, nguy cơ giống như nhiều nước. Đây là thách thức đặt ra với nhà quản lý”, Th.s Lâm nói.
Xu thế gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên
Th.s Lê Thị Thu, Quản lý Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá và các bệnh không lây nhiễm, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam bày tỏ lo ngại về chất lượng của các dung dịch điện tử (tinh dầu) của các loại thuốc lá điện tử đang bày bán trên thị trường Việt Nam. Tại nhiều cửa hàng đặc biệt là cửa hàng bán cho trẻ em, có thu nhập thấp đa số các thành phần được sản xuất bởi các công ty của Trung Quốc, không được kiểm định về mặt chất lượng.
Tình hình sử dụng thuốc lá điện tử và nung nóng trên thế giới gia tăng, đặc biệt là ở thanh thiếu niên.
Th.s Thu nhấn mạnh, ở Mỹ đã xảy ra “nạn dịch” hút thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên. Từ năm 2011 đến 2018, số lượng sử dụng thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên Mỹ đã tăng từ 1,5% lên mức báo động là 27,5%, tăng rất nhanh. Từ năm 2017 đến 2018, việc sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng 135% ở học sinh THPT. Năm 2018, khoảng một phần ba số người sử dụng thuốc lá điện tử là thanh thiếu niên.
Tại châu Âu, 1,5% dân số sử dụng thuốc lá điện tử thường xuyên năm 2014 và tăng lên 1,8% vào năm 2017.
Thực tế cho thấy sử dụng thuốc lá điện tử ở Việt Nam có xu hướng gia tăng ở các thành phố lớn, trong nhóm có mức sống khá và trong giới trẻ. Hệ luỵ của quảng cáo trên các phương tiện.
Hiện nay, Việt Nam chưa có cơ chế chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới này tuy nhiên các sản phẩm này được bán và quảng cáo mạnh trên mạng xã hội.
Theo Th.s Thu cần có sự vào cuộc của cơ quan chức năng không để các sản phẩm chưa được phép lưu hành bán tự do trên thị trường. Đồng thời, cần xem xét cấm bán, sản xuất, quảng cáo các sản phẩm này ở Việt Nam.
Chung quan điểm này, Th.s Đoàn Thu Huyền, Giám đốc Văn phòng tại Việt Nam, Tổ chức Chiến dịch vì Trẻ em không thuốc lá, Mỹ cho rằng, Việt Nam cần có hàng rào pháp lý để giảm nguy cơ rủi ro sức khỏe cho người hút và cả người chưa hút. Phải phòng ngừa việc sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng ở người hút, đặc biệt là thanh thiếu nhiên. Bất cứ thế hệ nào phụ thuộc vào chất gây nghiện đều không tốt.
Đối với sản phẩm thuốc lá điện tử, các quốc gia thường quy định theo 3 phương án. Quy định cấm hoàn toàn sản phẩm thuốc lá điện tử, 24 quốc gia cấm hoàn toàn (buôn bán, phân phối, quảng cáo…) như Ấn Độ, Singapore, Brunei… Một số quy định thuốc lá điện tử được xếp vào mặt hàng có điều kiện như dược phẩm hoặc sản phẩm điều trị. Ít nhất 8 quốc gia và vùng lãnh thổ đã thực hiện quy định này.
“Thuốc lá điện tử chỉ được lưu hành sau khi được cấp giấy phép là dược phẩm hoặc sản phẩm điều trị cai nghiện. Đây thực là quy định cấm bởi hiện tại chưa có loại sản phẩm thuốc lá điện tr nào được công nhận và cấp giấy phép”, Th.s Huyền nhấn mạnh.
Phương án 3 là quản lý chặt chẽ theo cá biện pháp về kiểm soát thuốc lá.
TS. Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết bên cạnh thuốc lá truyền thống thì thời gian gần đây xuất hiện thêm thuốc lá thế hệ mới, trong đó có thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Hiện ở Việt Nam chưa có cơ chế pháp lý để kiểm soát. Các hoạt động liên quan nhập khẩu buôn bán, kinh doanh, sử dụng thuốc lá điện tử và nung nóng hiện trên thị trường chưa được phép của Chính phủ Việt Nam.
“Chúng ta cần xem xét các loại thuốc lá này tác hại như thế nào đến sức khỏe và tính mạng của người dân, thuế, phòng chống cháy nổ…”, TS. Quang nhấn mạnh.
