Công bố báo cáo PAPI: Vẫn còn 'bôi trơn'

32% người dân phải trả chi phí ngoài

Sáng 14/4, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES), Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học MTTQ Việt Nam và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam đã công bố Báo cáo PAPI 2020. Về kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, báo cáo cho thấy, điểm chỉ số "Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công" năm 2020 đạt mức cao nhất trong 10 năm qua. Tỷ lệ người được hỏi cho rằng, hối lộ là cần thiết để có việc làm trong cơ quan nhà nước, khi đi khám chữa bệnh ở bệnh viện công tuyến huyện/quận, khi muốn con em được giáo viên tiểu học trường công lập quan tâm hơn và khi làm giấy phép xây dựng tiếp tục giảm.

Bên cạnh đó, có tới 18 tỉnh, thành phố có tiến bộ rõ rệt so với kết quả năm 2019. Như nhiều năm trước, Bến Tre tiếp tục đứng trong nhóm 16 tỉnh, thành phố đạt điểm cao nhất ở chỉ số về nội dung này. Trong năm thành phố trực thuộc Trung ương, Hải Phòng và TPHCM thuộc nhóm đạt điểm thấp nhất qua hai năm 2019 và 2020.

Đặc biệt, so với kết quả năm 2016, kết quả 2020 cho thấy, mối quan hệ thân quen (hiện trạng ‘vị thân’) trong tuyển dụng nhân lực vào khu vực nhà nước có xu hướng giảm trên phạm vi toàn quốc. Tuy nhiên, mối quan hệ thân quen với người có chức, có quyền trong bộ máy chính quyền vẫn được xem là quan trọng hoặc rất quan trọng khi muốn xin vào làm một trong năm vị trí công chức, viên chức cấp xã, phường, kể cả những tỉnh dẫn đầu ở chỉ tiêu đánh giá này. Theo báo cáo PAPI, các tỉnh Phú Yên, Lai Châu, Khánh Hòa, Sơn La, Điện Biên, Lâm Đồng và Quảng Bình là những nơi mối quan hệ thân quen trong tuyển dụng vào khu vực nhà nước phổ biến nhất.

Tuy nhiên, kết quả khảo sát về trải nghiệm thực tế của người dân với nhũng nhiễu khi sử dụng dịch vụ công cho thấy "một bức tranh kém tươi sáng hơn". Cụ thể, tỷ lệ người dân đã phải trả chi phí ngoài quy định để làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) tiếp tục tăng trong năm 2020. Kết quả khảo sát cho thấy, có hơn 32% số người được hỏi cho biết, họ đã phải trả thêm tiền ngoài quy định mới làm xong giấy CNQSDĐ (còn gọi là sổ đỏ) cho hộ gia đình. Tỷ lệ này cao hơn khá nhiều so với năm 2019 là 22,3% và năm 2018 là 15%.

Thủ tục hành chính công bị giảm điểm

Ngoài chỉ số kiểm soát tham nhũng, báo cáo cũng cho biết, 2 chỉ số nội dung có xu hướng sụt giảm gồm chỉ số "Tham gia của người dân ở cấp cơ sở’ và chỉ số “Thủ tục hành chính công”. Theo báo cáo, điểm chỉ số "Tham gia của người dân ở cấp cơ sở" sụt giảm chủ yếu là do điểm nội dung thành phần về hiệu quả huy động người dân tham gia đóng góp tự nguyện (thay vì bị ép buộc) vào các dự án công trình công cộng với mô hình Nhà nước và nhân dân cùng làm. Ở chỉ số "Thủ tục hành chính công", báo cáo cho rằng, dường như những nỗ lực đơn giản hóa thủ tục hành chính và cải thiện dịch vụ hành chính công hiện nay tập trung vào những lĩnh vực liên quan tới doanh nghiệp nhiều hơn những lĩnh vực liên quan tới người dân.

Tỷ lệ người đã chi thêm tiền "bôi trơn" khi làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (đồ thị nét đứt); khi khám chữa bệnh ở bệnh viện công tuyến huyện (đồ thị nét liền) 2012-2020

Trong quản trị môi trường, nội dung này phản ánh ý kiến đánh giá của người dân về chất lượng không khí và chất lượng nguồn nước sinh hoạt nơi cư trú, cũng như sự nghiêm túc của chính quyền và doanh nghiệp đầu tư ở địa phương trong bảo vệ môi trường.

Đáng lưu ý, trong 63 tỉnh, thành thì Đồng Tháp là tỉnh duy nhất trên toàn quốc đạt mức điểm 5,2 trên thang đo từ 1 đến 10 điểm ở chỉ số nội dung này. Những "vùng trũng" nơi người dân quan ngại về hiện trạng môi trường là Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam bộ, nơi có nhiều khu công nghiệp tập trung. Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng và Đà Nẵng (bốn trong năm thành phố trực thuộc Trung ương quản lý) rơi vào nhóm 16 tỉnh đạt điểm thấp nhất. Các tỉnh phát triển công nghiệp, gồm Bình Dương, Bắc Ninh, Hưng Yên, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc và Lâm Đồng cũng nằm trong nhóm đạt điểm thấp nhất trong quản trị môi trường.