 |
| Vụ nổ giàn khoan Deepwater Horizon. |
Thảm họa nổ giàn khoan Deepwater Horizon không phải chỉ do lỗi của một thiết bị hay lỗi của một người nào đó gây ra, mà là kết quả hoạt động tệ hại của toàn bộ hệ thống. Giàn khoan phát nổ vì một chuỗi các sai lầm nghiêm trọng.
Cái chết đen
Ngày 20/4/2010 giàn khoan sâu nhất thế giới Deepwater Horizon nằm cách bờ Louisiana 50 dặm đã phát nổ và chìm, 11 người thiệt mạng. Theo ước tính hiện nay có khoảng 700 triệu lít dầu thô tràn ra biển. Ba tháng sau vụ nổ, BP mới khóa thành công vết rò này. Nhưng không có gì đảm bảo chắc chắn việc rò rỉ sẽ chấm dứt hoàn toàn.
Cho tới nay có tới 43.100 người, với 6470 phương tiện đường thủy, cùng hàng tá máy bay đã tham gia công tác khắc phục hậu quả, tổng chi phí có thể lên tới 70 tỉ USD.
Michael Williams một trong những kĩ sư hàng đầu tại giàn khoan đã làm chứng trước ủy ban điều tra quốc hội Mỹ hôm thứ sáu 23/07/2010. Ông ta thoát chết nhờ đã kịp thời nhảy ra khỏi giàn khoan đang bùng cháy như quả cầu lửa. Ông nói rằng nhiều hệ thống quan trọng mấu chốt đã bị hỏng. Một trong những hệ thống cảnh báo đã thường xuyên báo động nhầm vì thế các công nhân đã ngắt hoạt động từ trước vụ nổ một năm. „ Họ không muốn phải bò dậy vào lúc 3 giờ sáng vì báo động giả”.
Hệ thống báo động nếu không bị ngắt sẽ kịp thời cảnh báo công nhân về lượng khí mêtan bị dồn tụ. Nhưng nếu như có báo động, các nhân viên giàn khoan cũng không thể xử lí nổi. Đã có riêng một hệ thống làm nhiệm vụ ngăn không cho khí mêtan tràn vào khoang máy- nơi rất dễ phát nổ. Williams thuật lại rằng một lần hệ thống cửa của khoang máy vô tình tự động khóa và sức hút lớn của động cơ đã giật tung một cánh cửa khỏi bản lề. Vì vậy không thể ngăn chặn nổi luồng khí mêtan.(Hệ thống này đã bị ngắt hoạt động cách đây 5 năm theo một qui định riêng đối với toàn bộ nhân viên ở đây)
Cái chết xanh
Tất cả đều biết „cái chết xanh” báo hiệu hệ điều hành Microsoft bị treo. Cũng theo ông Williams, điều này là lỗi thông thường ở giàn khoan Deepwater Horizon. Một trong những máy tính vẫn còn dùng hệ điều hành của những năm 90, nhiều lần bị treo tới mức tất cả nhân viên giàn khoan đều gọi nó là cái chết xanh.
Mặc dù chưa có dấu hiệu nào chỉ ra rằng việc hỏng máy tính dẫn tới thảm họa , xong nhìn chung cho thấy mặt yếu kém của việc điều hành giàn khoan khi vẫn sử dụng những công nghệ lỗi thời như vậy.
Một nhân chứng khác, kĩ sư trưởng Steven Bertone cũng nói rằng có vấn đề với máy tính mà người ta đã thay ổ cứng trước vụ nổ.
Lịch sử lỗi ở giàn khoan đã được thể hiện rõ trong một báo cáo kiểm tra 7 tháng truớc vụ nổ. Tháng 9/2009 nhân viên BP đã phát hiện ra rằng, Transocean chủ quản lí trực tiếp giàn khoan đã không sửa chữa 390 lỗi- trong đó có nhiều lỗi trầm trọng. Để sửa chữa các lỗi này cần 3500 giờ lao động, và cho tới ngày xảy ra thảm họa vẫn chưa biết được lỗi nào đã được sửa chữa.
Ai đó đã biết trước?
Một chuyên gia cho biết vài giờ trước khi xảy ra vụ nổ một số trắc nghiệm đã được chạy thử tới 4 lần. Dường như ai đó đã cảm nhận ra điều bất ổn. Chỉ có điều không có thử nghiệm nào được thực hiện đúng.
Trên giàn khoan tất cả mọi người đều có quyền ngắt hoạt động hệ thống nếu cảm thấy sai sót ở đâu đó. Thế nhưng chẳng có ai làm điều này cả. Theo một nhà điều tra độc lập, không ít người lao động lo gặp rắc rối khi báo lỗi.
Chuyện này đã từng xảy ra
Các chuyên gia nhận thấy sự liên quan giữa thảm họa vịnh Mexico và vụ nổ tàu chở dầu Exxon Valdez hai thập kỉ trước đây. Ngày 24/03/1989, 41 triệu lít dầu tràn ra Thái Bình Dương từ tàu Exxon làm nhiễm bẩn 1500 dặm khu vực bờ biển Alaska. Hàng trăm nghìn chim biển, rái cá, hải cẩu, cá, cá voi đã chết vì ô nhiễm.
Những kiến thức thu thập được ở Alaska đã không được đếm xỉa đến ở vùng vịnh Mexico, ngay cả việc phòng trừ thảm họa và cách khắc phục ô nhiễm- ông Walter Parker chủ tịch ủy ban điều tra thảm họa Exxon nhận định. Ủy ban điều tra hồi đó không chỉ vạch ra nguyên nhân, mà sau đó trong phần tổng kết còn nêu những kiến nghị cho tương lai. Theo ông Parker, việc khoan dầu gần bờ cần phải được điều chỉnh „ không thể ngả lưng, tự hào với ngành công nghiệp rằng đã hoàn thành công việc một cách tốt đẹp”.
Những người đánh cá, những cái chết
Người ta đang tìm câu trả lời cho tương lai của vịnh Mexico ở bờ Alaska. Vụ ô nhiễm dầu Exxon ảnh hưởng nhiều nhất tới cộng đồng những người đánh cá vì nhiều quần thể đến nay vẫn chưa hồi sinh. Ví dụ cá trích là nguồn cơ bản của ngành đánh cá địa phương đã không quay trở lại.
Những thiệt hại về môi trường gây ra các vấn đề kinh tế, y tế, xã hội ,và tinh thần. Ở Alaska sau thảm họa này có rất nhiều người bị phá sản, đồng thời số vụ tự tử, li hôn và tội phạm tăng đáng kể.
Bê bối lâu dài, tổng giám đốc ra đi
 |
| TGĐ BP Tony Hayward. |
Theo tin của BBC, BP đang bị các nhà khoa học Mỹ buộc tội dùng tiền để mua sự im lặng của các nhà nghiên cứu và các viện sĩ hàn lâm có uy tín nhất với mục đích các ý kiến chuyên môn của họ không làm suy yếu vị thế của BP trong các vụ kiện bồi thường.
„Trong thực tế, một công ty lớn đang cố gắng để mua sự im lặng của các nhà khoa học một cách tổng thể”- giáo sư Cary Nelson, chủ tịch hiệp hội các giáo sư đại học Mỹ tuyên bố với BBC.
BBC cũng thu thập được một bản sao hợp đồng trong đó có đề xuất của BP với các nhà khoa học kèm theo điều kiện các kết quả và dữ liệu nghiên cứu cho BP không được đưa ra công luận trong vòng ít nhất 3 năm, hoặc cho đến khi kế hoạch phục hồi hậu quả vùng vịnh Mexico của họ được chính phủ chấp thuận.
Giáo sư Bob Shipp, người đứng đầu khoa Khoa học biển của đại học University of South Alabama còn cho biết: BP muốn thuê toàn bộ khoa để thảo kế hoạch phục hồi chức năng của vịnh.
„ Chúng tôi đã đặt ra những quy tắc cơ bản: Trong bất kì nghiên cứu nào, chúng tôi phải kiểm soát được các dữ liệu, sự nghiên cứu phải minh bạch, cuối cùng các dữ liệu cần được trao đổi tự do với các nhà khoa học khác và có thể đưa ra hiệu đính khoa học. Vậy mà tất cả đã bị biến mất và chúng tôi không bao giờ được nghe lại”-Vị trưởng khoa nhấn mạnh.
Giáo sư Cary Nelson cho rằng việc làm của BP đáng lo ngại vì „ sự im lặng của các nhà khoa học đang làm nhiệm vụ nghiên cứu có ảnh hưởng tới khả năng của toàn bộ đất nước trong việc đánh giá thảm họa, cũng như việc đưa ra các chính sách và quyết định”. Ông còn nói thêm ” Tôi nghĩ rằng, thực tế ở mức độ nào đó, BP đang đối kháng với các công dân Mỹ”.
Theo công bố của BP, cho tới nay hãng đã hợp tác với hơn chục nhà nghiên cứu- những nhà khoa học có „ kiến thức chuyên môn về tài nguyên vùng vịnh Mexico” và họ cũng không ngăn cản việc thông báo số liệu của các nhà nghiên cứu.
Hãng tin BBC cho biết thêm: Một số nhà khoa học được mời cộng tác với giá 250 USD/giờ
Riêng vụ ô nhiễm dầu này, BP phải đối mặt với hơn 300 vụ kiện.
Tổng giám đốc BP, Tony Hayward một tháng trước đây, hai ngày sau buổi chất vấn trước ủy ban điều trần quốc hội Mỹ, đã bỏ đi đua thuyền bằng tàu riêng cùng con trai, thay vì quay trở lại hiện trường. Đây cũng là một trong những nguyên nhân vì sao ông phải từ chức trong vòng vài ngày tới, mặc dù vẫn được sự ủng hộ của ban giám đốc và các lãnh đạo cấp cao. Theo các quan sát viên, BP đã "thí" ông nhằm cứu vớt phần nào uy tín đã bị xé nát của mình.
Phan Bình
Theo New York Times, Index
