 |
Tổng thống đắc cử Iran Masoud Pezeshkian. (Ảnh: harapandaily) |
Theo các nhà phân tích, ông Pezeshkian, người vừa đánh bại đối thủ bảo thủ cứng rắn Saeed Jalili trong cuộc bầu cử tổng thống vòng hai, có thể sẽ được các cường quốc thế giới chào đón, hy vọng ông sẽ theo đuổi con đường hòa bình để thoát khỏi tình trạng bế tắc căng thẳng về chương trình hạt nhân đang phát triển nhanh chóng của nước này.
Chính trị gia 69 tuổi, vốn là một bác sĩ phẫu thuật tim, cam kết thúc đẩy chính sách đối ngoại thực dụng, giảm bớt căng thẳng trong tiến trình đàm phán đang đình trệ với các cường quốc nhằm khôi phục hiệp ước hạt nhân năm 2015 và cải thiện triển vọng tự do hóa xã hội và đa nguyên chính trị.
Dưới hệ thống quản lý kép của các giáo sĩ và nền cộng hòa, tổng thống không thể tạo ra bất kỳ thay đổi lớn nào về chính sách hạt nhân của Iran hoặc trong việc hỗ trợ cho các nhóm vũ trang trên khắp Trung Đông, vì Lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei vẫn là người quyết định các vấn đề hàng đầu của nhà nước.
Tuy nhiên, tổng thống có thể tác động đến quan điểm chính sách của Iran và ông sẽ tham gia chặt chẽ vào việc lựa chọn người kế nhiệm ông Khamenei, người đang ở tuổi 85.
Ông Pezeshkian trung thành với hệ thống lãnh đạo thần quyền của Iran và không có ý định đối đầu với những người cứng rắn trong đội ngũ lãnh đạo. Trong các cuộc tranh luận và phỏng vấn trên truyền hình, ông hứa sẽ không phản đối các chính sách của ông Khamenei.
Ông nói trong video gửi tới cử tri: “Nếu tôi cố gắng nhưng không thực hiện được những lời hứa trong chiến dịch tranh cử của mình, tôi sẽ nói lời tạm biệt với chính trị và không tiếp tục. Chẳng ích gì khi lãng phí cuộc sống của chúng ta và không thể phục vụ những người thân yêu của chúng ta”.
Nổi lên sau giai đoạn im lặng vì bị cô lập về chính trị, phe cải cách do cựu Tổng thống Mohammad Khatami đi đầu ủng hộ ông Pezeshkian trong cuộc bầu cử lần này, để chọn người kế nhiệm ông Ebrahim Raisi, sau khi nhà lãnh đạo này tử nạn trong vụ tai nạn trực thăng hồi tháng 5.
Ông Pezeshkian có quan điểm trái ngược với ông Raisi, người được Lãnh đạo tối cao Khamenei bảo vệ. Ông Raisi đã thắt chặt việc thực thi luật hạn chế trang phục của phụ nữ và có lập trường cứng rắn trong tiến trình đàm phán với các cường quốc để khôi phục thỏa thuận hạt nhân.
Năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi đó từ bỏ hiệp ước và tái áp đặt các lệnh trừng phạt với Iran, dẫn đến việc Tehran không tuân thủ các điều khoản về làm giàu urani.
Ông Pezeshkian hứa sẽ vực dậy nền kinh tế đang suy yếu vì những vấn đề về quản lý yếu kém và các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Bố đơn thân
Do quyền lực của tổng thống bị hạn chế, nhiều người nghi ngờ ông Pezeshkian có thể mang lại những thay đổi lớn, dù ông cố gắng.
Sohrab Hosseini, một doanh nhân 45 tuổi ở đảo Kish của Iran, nhận xét: “Pezeshkian có thể mang lại một số quyền tự do xã hội. Nhưng ông ấy sẽ khó làm gì nhiều vì ông Khamenei và các đồng minh có quyền lực lớn hơn tổng thống rất nhiều”.
"Tôi bỏ phiếu cho ông ấy để ngăn ông Jalili chiến thắng", Hosseini cho biết.
Trở thành nghị sĩ từ năm 2008, ông Pezeshkian phản đối việc đàn áp những người bất đồng về các vấn đề chính trị và xã hội.
Năm 2022, ông Pezeshkian yêu cầu chính quyền làm rõ cái chết của Mahsa Amini, một cô gái trẻ qua đời trong đồn cảnh sát đạo đức vì cáo buộc vi phạm quy tắc ăn mặc với phụ nữ. Cái chết của cô dẫn đến làn sóng biểu tình rầm rộ trên cả nước suốt nhiều tháng.
“Chúng tôi sẽ tôn trọng luật khăn trùm đầu, nhưng không bao giờ có bất kỳ hành vi xâm phạm hoặc vô nhân đạo nào đối với phụ nữ”, ông Pezeshkian phát biểu sau khi bỏ phiếu ở vòng đầu tiên.
Trong chiến tranh Iran-Iraq những năm 1980, ông Pezeshkian, với vai trò cựu chiến binh và bác sĩ, được giao nhiệm vụ triển khai các đội y tế ra tiền tuyến.
Ông là bộ trưởng y tế từ năm 2001-2005, trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Khatami.
Ông Pezeshkian mất vợ và 1 con trong vụ tai nạn xe hơi năm 1994. Ông một mình nuôi 2 con trai và 1 con gái, quyết định không bao giờ tái hôn.
