Dưới sông hút cát trộm
Đoạn sông Đồng Nai qua xã Núi Tượng khoảng 5 km, một nửa dòng chảy thuộc quản lý của Vườn Quốc gia (VQG) Cát Tiên, nửa dòng còn lại thuộc địa phận xã Núi Tượng. Phía thượng nguồn sông có nhiều thác ghềnh nên không phương tiện thủy nào có thể đi từ phía tỉnh Lâm Đồng vào khu vực này. Bởi vậy, giới hạn trên đoạn sông này chỉ có phương tiện tuần tra đường thủy và những chiếc tàu khai thác cát trộm.
Ông Trần Văn Bình, Phó Giám đốc VQG Cát Tiên nói về quy trình khai thác cát trên đoạn sông này: Hàng đêm, từ khoảng 22 giờ đến khoảng 4 giờ sáng là họ khai thác cát. Dưới sông, 2 chiếc tàu thay nhau hút cát rồi đưa lên bến ở chân đồi núi Tượng. Cát trên bến ngay lập tức được bốc lên xe ben đưa đến bãi tập kết ở bên ngoài. Đến sáng, mọi hoạt động khai thác, vận chuyển cát hoàn tất. Ông Bình cho hay, tình trạng khai thác cát trái phép đã làm cho nhiều đoạn bờ phía rừng Cát Tiên sạt lở mất đất, mất rừng.
Khoảng 22 giờ đêm, chúng tôi theo ca nô của lực lượng kiểm lâm VQG Cát Tiên thực hiện chuyến tuần tra trên sông. Nhiệm vụ của tổ tuần tra là chống xâm nhập rừng trái phép, ngăn chặn tình trạng xâm lấn khai thác cát trái phép. Anh Nguyễn Văn Bình, tổ trưởng Tổ kiểm lâm cơ động cho hay, chức năng của kiểm lâm chỉ thực hiện bảo vệ bên phía ranh giới đường sông thuộc quản lý của Vườn, những ghe khai thác cát lậu cũng đã quen với nhiệm vụ tuần tra của kiểm lâm nên phát hiện kiểm lâm, họ dạt qua khai thác phía bờ kia. Anh Bình cho biết, khai thác trên đoạn sông này là 2 chiếc tàu sắt gắn bơm hút cát chuyên dụng.
Tinh vi hơn, họ chế ống hãm thanh để hạn chế tiếng ồn. Mỗi ghe chỉ hút cát trong khoảng nửa giờ là đầy. Mỗi đêm có hàng trăm khối cát được hút lên từ lòng sông. Dù đã giảm tốc độ, để giảm bớt tiếng ồn của máy ca nô tuần tra, 2 chiếc tàu khai thác cát vẫn phát hiện lực lượng chức năng, họ cho tàu cặp vào bờ. Qua ánh đèn pin của kiểm lâm, những chiếc tàu trang bị máy hút cát nằm im. Bên thân tàu những chiếc ống bơm hút cát vẫn thả dưới nước như chiếc vòi bạch tuộc khổng lồ.
Ông Trần Văn Bình, Phó Giám đốc VQG Cát Tiên khẳng định đã nhiều lần phản ánh với chính quyền địa phương về tình hình khai thác cát gây ảnh hưởng đến rừng.
Trên bờ chính quyền không hay?
Trong khi đó, ông Mai Ngọc Huế, Chủ tịch UBND xã Núi Tượng cho biết: “Trước đây khi báo chí phản ánh cả tập thể Đảng ủy địa phương đã bị kiểm điểm trách nhiệm, bí thư Đảng ủy cũng bị kiểm điểm vì để người nhà cho thuê đất mở bến trái phép, nay thì tình trạng khai thác cát trên địa phương không còn”. Tuy nhiên chúng tôi chỉ ra một bãi tập kết cát ngay tại khu vực ấp 3, ngay chân đồi Tượng thì ông Huế nói không hay biết, sẽ cho kiểm tra.
Trong khi chính quyền khẳng định không có chuyện khai thác cát trái phép trên địa bàn thì trên địa bàn ấp 4 xã Phú Thịnh (Tân Phú) từ hơn một năm nay tồn tại một đồi cát khổng lồ, được chắn bằng hàng rào tôn. Thỉnh thoảng hai cánh cổng lớn mở ra cho xe vào vận chuyển cát để lộ ra bãi cát bên trong có đến hàng ngàn khối. Không xa bãi tâp kết cát là đoàn xe ben tập trung chờ đến lượt vào chở cát.
Xác nhận có bãi tập kết cát rất lớn trên địa bàn, ông Nguyễn Thành Thơ cán bộ địa chính- TNMT xã Phú Thịnh cho biết: Cuối năm 2017 địa phương phát hiện và đã lập biên bản, báo cáo UBND huyện Tân Phú. Cụ thể ngày 02/11/2017, UBND xã Phú Thịnh đã có báo cáo về việc tự ý xây dựng bãi tập kết cát trái phép. Khu vực bãi tập kết cát có diện tích 3.348,4m2 do ông Nguyễn Đức Nhân ngụ tại ấp Thanh Thọ, xã Phú Xuân, huyện Tân Phú làm chủ sử dụng. Thời điểm kiểm tra, ông Nhân không có mặt, khu đất được rào kiên cố, bên trong tập kết cát xây dựng với khối lượng lớn không rõ nguồn gốc. Theo ông Thơ, chức năng của chính quyền địa phương là ghi nhận hiện trạng và báo cáo với UBND huyện, phòng chức năng chứ không thể xác định nguồn gốc cát.
Khi chúng tôi phản ánh về tình trạng khai thác cát trái phép xảy ra trên địa bàn, Phó Chủ tịch UBND huyện Tân Phú Nguyễn Hữu Ký yêu cầu Phòng Tài nguyên - Môi trường báo cáo tình hình, ngay lập tức cơ quan chuyên môn này trình báo cáo được ký vào ngày 9/1/2019 về việc kiểm tra các hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện.
Theo đó, cơ quan này đã phát hiện trên tuyến đường Phú Xuân - Núi Tượng có một bãi tập kết cát với khối lượng lớn. Số Lượng cát này được vận chuyển đến từ khu vực ấp 6, xã Núi Tượng.
Cụ thể điểm khả nghi tập kết từ sông lên để vận chuyển ra bãi tập kết cát ở xã Phú Thịnh là khu vực được xây bờ bao cao, có cổng khóa bên ngoài. Phòng Tài nguyên - Môi trường không thể tiếp cận vào bên trong để kiểm tra. Tuy nhiên, theo cơ quan này xác định có những đối tượng lợi dụng ban đêm để khai thác cát trái phép trên sông Đồng Nai. Ông Nguyễn Hữu Ký, Phó Chủ tịch UBND huyện Tân Phú cho biết sẽ lập kế hoạch kiểm tra, xử lý.
Ðịa điểm nghi vấn tập kết cát trái phép từ sông Ðồng Nai nêu cũng là địa điểm có bến thủy trái phép được lực lượng kiểm lâm VQG Cát Tiên xác định là điểm bơm hút cát trộm hàng đêm từ sông Ðồng Nai lên. Theo ghi nhận của chúng tôi, địa điểm nghi vấn trên là khu đất của một cán bộ lãnh đạo xã Núi Tượng, là bãi chứa cát của các đối tượng khai thác cát trái phép trên sông Ðồng Nai đã từng bị cơ quan chức năng xử lý trước đó.
