Cắt giảm đầu tư công thiếu hiệu quả: "Tội đồ" là từ phân bổ vốn

Cắt giảm đầu tư công thiếu hiệu quả: "Tội đồ" là từ phân bổ vốn

Cắt giảm đầu tư công được coi là giải pháp quan trọng để giảm lạm phát. Nhưng sau nửa năm triển khai đã lộ rõ hiệu quả chưa như mong muốn. Theo TS Trần Du Lịch, Phó trưởng đoàn đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM, nguyên nhân bắt nguồn từ phương thức phân bổ đầu tư không hợp lý. Ông phân tích:

Ảnh: minh họa - Internet

Cắt giảm đầu tư được đề cập trong bối cảnh chúng ta đã bung ra quá mạnh. Nên dù nỗ lực, cũng chỉ làm được hai việc. Thứ nhất là không ứng vốn thi công cho các dự án (DA) triển khai vào 2012. Hai là không cấp vốn cho DA các năm trước bỏ lại và chỉ thực hiện trong kế hoạch 2011. Còn những DA trong kế hoạch 2011, DA đã xong rồi, đang triển khai hoặc làm dang dở thì không thể không làm.

Vấn đề ở chỗ, chúng ta vung tay quá trán, bung tất cả DA mà không có lựa chọn phù hợp với sức của mình. Nên rơi vào tình thế phóng lao thì phải theo lao. Đoạn đường đang làm nền, nếu không làm tiếp để láng nhựa thì nền hư, hay cái nhà đang xây dang dở mà bỏ thì sẽ hỏng. Nhưng DA nào cũng làm hết thì tiền không có. Vậy cái lỗi nằm ở đâu? Đó là do phân bổ đầu tư quá dàn trải, không kiểm soát được. Cho nên phải xem xét lại phương thức phân bổ đầu tư. Muốn làm, dĩ nhiên phải sửa Luật Ngân sách.

Bởi suy cho cùng, mọi ngân sách đều thực hiện ngân sách cứng, kể cả phát hành trái phiếu, cân đối trong các DA. Bên cạnh đó, thay đổi phương thức phân cấp đầu tư. Nếu ngân sách có từ nguồn thu của địa phương thì nên giao cho chính quyền địa phương quyết định sử dụng thông qua HĐND. Còn nếu nguồn ngân sách do T.Ư tài trợ dù lớn dù nhỏ T.Ư phải kiểm soát. Theo nguyên tắc như vậy thì địa chỉ của người chịu trách nhiệm về hiệu quả của đồng tiền đầu tư rất rõ. Nguồn vốn thuộc cơ quan nào quyết định thì cơ quan đó phải chịu trách nhiệm giám sát và chịu trách nhiệm trước dân. Cụ thể, T.Ư là Quốc hội, địa phương là HĐND. Luật Ngân sách phải tính toán lại cho hợp lý để làm sao nâng khả năng cân đối của địa phương.

4 lĩnh vực phải tái cấu trúc gấp

Kế hoạch 5 năm tới ta không cần đặt mục tiêu tăng trưởng cao, chỉ cần bình quân 6% là được. Nhưng phải cấu trúc lại hết.

Trước mắt tôi thấy có 4 lĩnh vực phải làm ngay. Thứ nhất là đầu tư. Không thể chấp nhận đầu tư trên 40% GDP được bởi với mức đầu tư quá lớn này sẽ làm mất cân đối giữa tích lũy và đầu tư, khiến nợ tăng lên. Quan trọng hơn, phải phân bổ lại vốn đầu tư cho hợp lý. Thứ hai, phải tái cấu trúc thị trường tài chính thông qua việc xem xét lại toàn bộ lỗi của hệ thống ngân hàng và cân đối thị trường vốn. Nên giảm vai trò trung gian của ngân hàng thương mại (NHTM) trên thị trường vốn, vì khối trung gian này đang chiếm vị trí áp đảo, thậm chí độc quyền. Ngay cả Chính phủ phát hành trái phiếu cũng nhờ khối NHTM. Đó là lý do tại sao các doanh nghiệp (DN) làm ăn khó khăn nhưng ngân hàng vẫn lãi. Thứ ba phải tái cấu trúc lại DN, tạo điều kiện cho DN tư nhân tăng vốn chủ sở hữu, tăng tích lũy chứ không thể chạy đua phát triển dựa vào nợ. Thứ tư, cấu trúc lại thị trường, trong đó giải quyết mối quan hệ giữa xuất khẩu và phát triển thị trường nội địa. Đã tới lúc không nên chạy theo xuất khẩu bằng mọi giá. Làm sao xuất khẩu phải tăng giá trị gia tăng, tỷ lệ nội địa hóa lên; còn xuất khẩu tăng mà nhập khẩu tăng cao hơn thì vô nghĩa.

Bốn lĩnh vực này phải có chính sách để thực hiện ngay từ 2012, nhằm từng bước ổn định kinh tế vĩ mô, giảm bội chi, giảm nhập siêu, đầu tư hợp lý hơn giữa đầu tư công và đầu tư nhà nước, phát triển công nghiệp phụ trợ, chuyển từ gia công sang sản xuất. Dĩ nhiên việc này là dài lâu nhưng phải đi từng bước để tạo niềm tin và hướng nền kinh tế vào sản xuất chứ không nên chạy theo những dịch vụ nhất thời. Như vậy mới giải quyết được vấn đề căn cơ. Nói nôm na, tòa nhà kinh tế VN phải gia cố móng, chứ không nên chỉ trang trí nội thất hào nhoáng bên ngoài.

Tóm lại, nếu không tái cấu trúc một cách căn cơ, nền kinh tế VN lại cứ loay hoay trong vòng xoáy bất ổn, rồi ứng phó với những bất ổn. Như vậy là phát triển không bền vững. Nói nôm na là chúng ta nhìn cái nhà chưa đẹp nhưng cái móng phải chắc. Còn nhà đẹp, nhưng cái móng không chắc sẽ khiến ngôi nhà bị nứt hoài.

Theo N.Trần Tâm
Báo Thanh Niên