 |
Căng thẳng là điều mà đa số mọi người sẽ trải qua vào một thời điểm nào đó trong đời |
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, căng thẳng có thể được định nghĩa là bất kỳ loại thay đổi nào gây ra căng thẳng về thể chất, cảm xúc hoặc tâm lý. Có rất nhiều sự kiện hoặc trải nghiệm có thể xúc tác cho các giai đoạn căng thẳng, từ khi bắt đầu một công việc mới đến khi có con, nhưng liệu căng thẳng có thể lây từ người khác không?
Một bài báo năm 2014 trên tạp chí Tâm thần kinh nội tiết đã trở thành chủ đề bàn luận sau khi các tác giả của nó cho rằng, căng thẳng có thể lây lan. Các tác giả đã viết rằng, chỉ cần nhìn thấy một người khác trong tình huống căng thẳng có thể khiến cơ thể chúng ta giải phóng cortisol, một loại hormone liên quan đến phản ứng căng thẳng. Các nhà nghiên cứu gợi ý rằng, hiện tượng này, được gọi là “căng thẳng thấu cảm”, có xu hướng phổ biến hơn khi nhìn thấy người thân hoặc bạn thân gặp nạn, nhưng nó cũng có thể xảy ra khi nhìn thấy một người lạ đang đau khổ.
“Hoàn toàn có thể (trong tiềm thức) cảm nhận được cảm xúc của người khác, đặc biệt là những cảm xúc tiêu cực. Điều này đã được lựa chọn trong quá khứ tiến hóa của chúng ta vì nó sẽ cung cấp một cách phi ngôn ngữ để truyền đạt sự nguy hiểm và sợ hãi,”Tara Perrot, một giáo sư tâm lý học và khoa học thần kinh tại Đại học Dalhousie ở Canada, cho biết.
Sự chuyển giao cảm xúc
 |
Cảm xúc có thể “lây lan” từ người này sang người khác thông qua “tế bào thần kinh” |
Tara Perrot là giáo sư tâm lý học và khoa học thần kinh. Cô đã nhận bằng đại học về tâm lý học và bằng tiến sĩ khoa học thần kinh tại Đại học Western ở Canada. Nghiên cứu của cô tập trung vào việc tìm hiểu làm thế nào các sự kiện đầu đời hình thành hành vi liên quan đến căng thẳng của người trưởng thành và các cơ chế thần kinh cơ bản.
Cảm xúc có thể “lây lan” từ người này sang người khác thông qua “tế bào thần kinh”, theo một đánh giá năm 2013 trên tạp chí Current Biology. Đây là những tế bào não kích hoạt khi nhìn thấy ai đó thực hiện một hành động cụ thể - chẳng hạn như ngáp - và kích hoạt phản ứng khuyến khích hành động đáp lại. Điều này có nghĩa là, nếu một người thấy ai đó có vẻ mệt mỏi, họ có thể bắt đầu cảm thấy mệt mỏi và nếu họ thấy ai đó có vẻ căng thẳng, họ có thể vô tình tiếp nhận trạng thái căng thẳng đó.
Joe Herbert, giáo sư khoa học thần kinh tại Đại học Cambridge ở Vương quốc Anh cho biết, truyền cảm xúc là một cơ chế sinh tồn quan trọng. “Nó kích hoạt phản hồi ở những người khác có thể giúp giải quyết không chỉ vấn đề cá nhân mà còn là vấn đề chung hơn.Ví dụ, nếu một người phát hiện ra một tình huống nguy hiểm và phản ứng theo cảm xúc, thì điều này sẽ báo hiệu và cảnh báo những người khác”, ông nói.
Joe Herbert, cho biết thêm: “Nếu ai đó hoảng sợ, họ đang ở trong trạng thái căng thẳng. Sự hoảng loạn có thể lan rộng khắp cộng đồng, cũng như nỗi sợ hãi hay lo lắng, bất kể có nguyên nhân thực sự hay không,”
Theo Perrot, sự chuyển giao cảm xúc này là một hành động tiềm thức và không chỉ là trải nghiệm của con người. Perrot nói: “Các loài động vật khác có thể cảm nhận được cảm xúc của các thành viên trong loài của chúng. Ví dụ, những con chuột quan sát một con chuột khác trải qua trải nghiệm căng thẳng cho thấy mức độ hormone căng thẳng tăng lên ngay cả khi không có trải nghiệm trực tiếp.”
Chuẩn bị cho não bộ đối phó
Mặc dù căng thẳng là điều mà hầu hết mọi người cố gắng tránh, nhưng nó đóng một vai trò quan trọng đối với cả người và động vật. Tuy nhiên, như Perrot đã nói, không phải mọi căng thẳng đều như nhau. Cô ấy nói: “Phản ứng với căng thẳng cực kỳ có lợi. Nó chuẩn bị cho cơ thể và bộ não của chúng ta đối phó với tác nhân gây căng thẳng trong tầm tay. Nếu một con sư tử lao vào bạn, bạn muốn tạo ra một phản ứng căng thẳng mạnh mẽ để giải phóng glucose khỏi các cửa hàng, tăng nhịp tim và giảm các chức năng không cần thiết như tiêu hóa.”
Tuy nhiên, Perrot cho biết, ở con người hiện đại, phản ứng căng thẳng thường được kích hoạt bởi các tác nhân gây căng thẳng tâm lý, khiến các hormone căng thẳng tồn tại quá lâu. Cô nói: “Có rất nhiều rắc rối hàng ngày mà mọi người cuối cùng coi là căng thẳng và phản ứng căng thẳng có thể xảy ra quá thường xuyên, điều này có thể gây hại cho cơ thể và não bộ.”
Có thể tránh được căng thẳng
Một nghiên cứu năm 2014 trên tạp chí Interpersona phát hiện ra rằng trong một số trường hợp, căng thẳng có thể lây lan và kết luận rằng một cá nhân bị căng thẳng đơn lẻ có khả năng “lây nhiễm” cho toàn bộ văn phòng. Vì vậy, có thể tránh bị căng thẳng của người khác? Theo Perrot, vấn đề chỉ là cách một người tiếp cận và đánh giá một tình huống nhất định.
Perrot nói: “Mọi phản ứng với căng thẳng đều bắt đầu bằng nhận thức về tác nhân gây căng thẳng. Các hoạt động như hít thở không khí trong lành, tập thở và tập thể dục đều có thể giúp khắc phục, hoặc ít nhất là giảm tác động của việc chiếm đoạt sự căng thẳng của người khác.”
Ông cho biết thêm: “Yếu tố gây căng thẳng là yếu tố bên ngoài hoặc bên trong, chẳng hạn như nhu cầu tài chính hoặc bệnh tật. Phản ứng với căng thẳng là cách một cá nhân phản ứng - cả về mặt cảm xúc, nhưng cũng về mặt sinh lý (hormone, huyết áp, v.v.). Phản ứng với căng thẳng mang tính thích nghi và học cách kiểm soát điều này có thể là chìa khóa để bảo vệ bản thân khỏi căng thẳng của người khác. Các nhà lãnh đạo giỏi và thậm chí cả các bậc cha mẹ có thể học cách không để người khác cảm thấy căng thẳng, thay vào đó chỉ đơn giản là giải quyết tình huống hiện tại.”
