Bộ Tài nguyên và Môi trường vừa có công văn gửi Văn Phòng Chính phủ về chủ trương đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch.
Công văn nêu, việc đầu tư xây dựng trạm bơm trực tiếp từ sông Hồng bằng hệ thống đường ống áp lực với lưu lượng 3 - 5m3/s (tương đương với khoảng 260 - 432 nghìn m3/ngày) và 03 đập dâng trên sông Tô Lịch (cống Mọc, cầu Dậu và trước ngã ba sông Tô Lịch - sông Kim Ngưu) để bổ cập dòng chảy trên sông Tô Lịch với vận tốc trung bình 0,075m/s, duy trì mực nước trên sông từ +3,3m đến +3,8m và cột nước tràn qua các đập khoảng 0,15m là hết sức cần thiết, cấp bách, thuộc danh mục dự án được nhà nước khuyến khích đầu tư, ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của Luật Tài nguyên nước, Luật Đầu tư và Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Tuy nhiên công văn cũng nêu, phương án như đề xuất của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội mới chỉ “bổ cập” bằng lượng nước thải được thu gom đưa về hệ thống xử lý nước thải tập trung, chưa giải quyết được vấn đề phục hồi dòng chảy, làm sống lại dòng sông Tô Lịch, tạo cảnh quan, duy trì dòng chảy.
 |
Dòng sông Tô Lịch bị ô nhiễm nghiêm trọng. Ảnh: Đức Nguyễn. |
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong trường hợp Thủ tướng Chính phủ thống nhất chủ trương đầu tư xây dựng theo phương án này, cần rà soát bổ sung đánh giá đến nguy cơ gây sạt lở, bồi lắng khu vực sông Hồng tại cửa lấy nước của trạm bơm đầu mối, đảm bảo công trình ổn định lâu dài và lấy nước liên tục trong điều kiện mực nước sông Hồng ngày càng hạ thấp.
Ngoài ra, với việc lấy nước trực tiếp từ sông Hồng (đặc thù nguồn nước sông Hồng hàm lượng phù sa lớn) không có giải pháp xử lý sơ bộ trước khi bổ cập, cần xem xét bổ sung nghiên cứu việc ô nhiễm thứ cấp đến sông Tô Lịch, cũng như các giải pháp xử lý việc lắng đọng phù sa và rác thải tại 03 đập dâng trên sông trong quá trình vận hành. Bên cạnh đó, xem xét, bổ sung giải pháp sơ lắng nước sông Hồng trước khi bổ cập vào sông Tô Lịch.
Bộ cũng cho rằng, việc dẫn nước từ sông Hồng về sông Tô Lịch bằng đường ống áp lực D1200mm dọc theo đường Võ Chí Công với chiều dài khoảng 5,5km cũng cần phải nghiên cứu, có các giải pháp cụ thể để giải quyết các rủi ro như phá hỏng các công trình ngầm trong quá trình thi công; vỡ, tắc đường ống trong quá trình vận hành.
Cũng theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, giải pháp Hà Nội đưa ra chưa giải quyết được một cách tổng thể, dài hạn để phục hồi dòng sông, tạo cảnh quan ven sông (duy trì dòng chảy liên tục trên sông, trong khi hiện tại vào mùa khô về cơ bản sông Tô Lịch có chức năng như là kênh thoát nước thải) nhằm nâng cao giá trị về kinh tế, môi trường, sinh thái, văn hóa, lịch sử gắn liền với dòng sông Tô Lịch, tạo không gian kiến trúc hiện đại mang tính biểu tượng thời kỳ phát triển mới của Thủ đô.
Để giải quyết cơ bản các vấn đề nêu trên, Bộ cho rằng, phải bổ sung cho nước sông Tô Lịch với lưu lượng khoảng 15 - 20m3/s, duy trì vận tốc trung bình trên sông khoảng 0,2 - 0,3m/s.
Bộ TN&MT cho biết thêm, hiện nay, Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam (Phòng thí nghiệm trọng điểm Quốc gia về động lực học sông biển), đang nghiên cứu phương án phục hồi, kết nối sông Tô Lịch, hồ Tây và sông Hồng thông qua hệ thống trạm bơm và kênh dẫn không áp lực. Theo đó, phương án đề xuất phục hồi sông Tô Lịch cũng bằng cách bổ cập nước từ sông Hồng để tạo dòng chảy, cảnh quan và giao thông thủy nội địa quy mô cấp V.
Với phương án này, cũng cùng khoảng tổng mức đầu tư, vận hành và thời gian thi công (như phương án đề của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội) nhưng lượng nước bổ cập có thể được tối đa là 18 m3/s (tương đương khoảng hơn 1,5 triệu m3/ngày), vận tốc trung bình 0,3m/s, duy trì mực nước trên sông từ +3,3m đến +3,8m.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, phương án này có thể đáp ứng được mục tiêu phục hồi nguồn nước, tạo cảnh quan, duy trì dòng chảy và đảm bảo phù hợp với Quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch tài nguyên nước, quy định cải tạo, phục hồi các dòng sông theo pháp luật về tài nguyên nước cũng như các Nghị quyết của Quốc hội.
