rong mươi năm gần đây, khi tỉ lệ đột quỵ não có xu hướng gia tăng nhanh chóng, ngoài việc thực hành những biện pháp dự phòng như ăn uống hợp lý, tích cực tập luyện, giảm thiểu căng thẳng thần kinh, cai rượu và thuốc lá... người ta có xu hướng tìm hiểu và sử dụng các loại thuốc và thực phẩm chức năng có công dụng ngăn ngừa tích cực căn bệnh dễ gây tử vong và tàn phế này, trong đó có An cung ngưu hoàng hoàn (ACNHH), một chế phẩm nổi tiếng của y học cổ truyền phương Đông.
Có thể nói, chưa bao giờ loại thuốc này lại phong phú về chủng loại, thăng giáng về giá cả, thật và giả lẫn lộn, nguồn gốc xuất xứ không rõ ràng, quảng cáo tràn lan như bây giờ. Ví như, trên trang mạng có những nội dung: “Chỉ với một viên ACNHH thôi bạn sẽ không bao giờ bị tai biến mạch máu và đột quỵ”, hay “cơ hội để bạn không bị tai biến hoặc đột quỵ đó chính là dùng An cung ngưu hoàng hoàn”… Vậy, nên hiểu vai trò, công dụng của ACNHH trong việc phòng ngừa đột quỵ não là như thế nào?
 |
Ngưu hoàng tự nhiên
Công dụng như thế nào?
Như chúng ta đều biết, ACNHH là phương thuốc do danh y Ngô Đường, tự Cúc Thông, người đời Thanh (Trung Quốc), đại biểu trọng yếu của học phái ôn bệnh, sáng chế, được ghi trong sách “Ôn bệnh điều biện” nổi tiếng của ông với thành phần gồm: ngưu hoàng 1 lạng, uất kim 1 lạng, tê giác 1 lạng, hoàng cầm 1 lạng, hoàng liên 1 lạng, hùng hoàng 1 lạng, sơn chi 1 lạng, chu sa 1 lạng, mai phiến 2 tiền 5 phân, xạ hương 2 tiền 5 phân, trân châu 5 tiền. Tất cả tán bột thật mịn, dùng mật làm hoàn, mỗi hoàn 1 tiền, lấy vàng lá làm áo, bao sáp. Hiện nay, vì tê giác rất hiếm nên được thay bằng thủy ngưu giác (sừng trâu nước).
Theo dược học cổ truyền, ACNHH có công dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu, dục đàm. Chuyên trị ôn nhiệt bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu dẫn đến sốt cao phiền táo, thần hôn thiềm ngữ (hôn mê, rối loạn ngôn ngữ) hoặc thiệt kiển chi quyết (lưỡi rụt, tay chân giá lạnh), trúng phong khiếu bế, tiểu nhi kinh quyết thuộc đàm nhiệt nội bế. Đây là một trong ba phương thuốc lương khai trọng yếu (lương khai tam bảo hay ôn bệnh tam bảo) cùng với Chí bảo đan và Tử tuyết đan, là một trong những dược vật cấp cứu hữu hiệu của y học cổ truyền.
“Cung” là chỉ tâm bào, tâm bào là cái màng ở ngoài bọc lấy tim; ôn nhiệt độc tà nội hãm, khi xâm phạm vào tâm, trước hết là tác động đến tâm bào. Nếu nhiệt tà quá thịnh sẽ làm nhiễu loạn thần minh mà dẫn đến tình trạng thần hôn thiềm ngữ. ACNHH có đủ khả năng thanh hóa đàm nhiệt nội hãm tâm bào, nhiệt thanh đàm hoá thì tâm thần tất an, vì thế mà gọi là “an cung”.
Ngô Cúc Thông đã viết: “Thử phương hương hóa uế trọc nhi lợi chư khiếu, hàm hàn bảo thận thủy nhi an tâm thể, khổ hàn thông hỏa phủ nhi tả tâm dụng chi phương dã, chuyên trị nhiệt hãm tâm bào lạc, thần hôn thiềm ngữ cập đại nhân, tiểu nhi kinh quyết chi nhân vu nhiệt giả đa hiệu”.
 |
Chưa có công trình nghiên cứu, hay khảo sát lâm sàng nào chứng minh An cung Ngưu hoàng hoàn có tác dụng dự phòng đột quỵ não
Ở Trung Quốc, các nhà y học cổ truyền đã nghiên cứu dùng ACNHH để trị liệu trúng phong (đột quỵ não) trong giai đoạn cấp tính với trúng phong bế chứng thuộc thể đàm nhiệt nội bế thanh khiếu, có tác dụng cải thiện rõ rệt triệu chứng, làm giảm tỉ lệ tử vong và rút ngắn giai đoạn cấp tính. Với viêm não Nhật Bản B, ACNHH có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tiêu viêm, chống co giật, nếu dùng sớm có thể ức chế quá trình phát triển của bệnh. Với hôn mê gan, chế phẩm này cũng có khả năng giúp cho ý thức nhanh hồi phục, bệnh tình sớm ổn định.
Với viêm gan, ACNHH có tác dụng rất tốt đối với những trường hợp viêm gan cấp tính mức độ nặng đe dọa hôn mê nhưng phải chỉ định sớm và dùng liều cao. Với những trường hợp sốt cao do viêm nhiễm đường hô hấp trên, viêm phổi cấp tính, viêm amiđan, viêm ruột cấp tính..., sản phẩm này có tác dụng hạ sốt rất tốt...
Ngoài ra, ACNHH còn được khảo sát tác dụng trị liệu trên nhiều mặt bệnh khác như: hội chứng não sau chấn thương (pos-traumatic brain syndrome), ung thư gan nguyên phát, viêm tuỵ cấp tính, suy thận mạn tính, động kinh, tâm thần phân liệt, đau đầu dai dẳng, hội chứng phổi - não (pulmono - cerebral syndrome), hôn mê do rối loạn chuyển hóa pocphirin (hematoporphyria), luput ban đỏ, rắn độc cắn, một số bệnh lý ở trẻ em như viêm phổi, ngừng hô hấp do nhiều nguyên nhân khác nhau, hen, viêm thận cấp tính, viêm não, động kinh, bạch cầu cấp, viêm amydal và viêm xoang mũi cấp tính...
Không phòng được đột quỵ não
Ở ta, hiện nay không biết căn cứ vào đâu người ta, kể cả một số công ty dược cung ứng và phân phối ACNHH mách thuốc rằng: có thể dự phòng đột quỵ não bằng cách sử dụng loại thuốc này với nhiều cách khác nhau như 3 tháng uống 1 viên, mỗi năm dùng 2 viên, mỗi tháng dùng 1 viên… Đó là một điều hoàn toàn sai lầm, bởi lẽ ACNHH là một loại thuốc có sức công phá mãnh liệt, là thuốc bệnh chứ không phải thuốc bổ và khi dùng phải được chỉ định của thầy thuốc để đảm bảo đúng bệnh, đúng người, đúng lúc và không để xảy ra các tác dụng không mong muốn.
Chưa hề có một công trình nghiên cứu hay một khảo sát lâm sàng nào chứng minh ACNHH có tác dụng dự phòng đột quỵ não. Có chăng người ta chỉ dùng để ngăn ngừa khẩn cấp khi có các tiền triệu của bệnh lý này như đau đầu dữ dội, huyết áp đột ngột tăng quá cao, tê bì chân tay, hoa mắt chóng mặt nhiều, rối loạn ý thức, tự nhiên bại hoặc liệt tạm thời chi thể trong giây lát… dưới sự hướng dẫn tỉ mỉ của thầy thuốc có chuyên khoa.
ThS. Hoàng Khánh Toàn
