Thận dê được gọi là dương thận, bao gồm hai phần: dương nội thận (quả thận) và dương ngoại thận (tinh hoàn).
Theo quan niệm của y học cổ truyền, một trong những chức năng quan trọng của tạng thận là về sinh dục. Dê là một trong những loài động vật có khả năng hoạt động sinh dục mạnh mẽ và bền bỉ.
Bởi vậy, thận cùng tinh hoàn của dê đã được người xưa sử dụng làm thức ăn và thuốc để chữa trị các chứng bệnh của phái mạnh. Đây là một trong những ví dụ điển hình của việc áp dụng học thuyết “dĩ tạng bổ tạng”, “dĩ tạng liệu tạng” (lấy tạng để bồi bổ và chữa bệnh của tạng) trong y học cổ truyền.
Dưới đây là một số công thức điển hình nam giới nên áp dụng:
Bài 1: Dương nội thận 1 quả, thịt dê 60 g, lá kỷ tử 250 g (có thể thay bằng kỷ tử 100 g), gạo tẻ 60-90 g, hành củ và gia vị vừa đủ. Dương thận rửa sạch, bổ đôi, bỏ màng trắng, thái miếng. Thịt dê rửa sạch, thái quân cờ, sắc kỹ kỷ tử rồi bỏ bã lấy nước, cho thận và thịt dê vào ninh nhừ với gạo thành cháo, nêm gia vị vừa đủ, chia ăn vài lần trong ngày.
Công dụng: bổ thận âm, ích thận khí, tráng nguyên dương, dùng để trị các chứng lưng đau gối mỏi, tai ù, di niệu do thận hư, nam giới liệt dương, suy giảm khả năng tình dục.
Bài 2: Dương nội thận 1 quả, nhục thung dung 30 g. Dương thận rửa sạch, bổ đôi, bỏ màng trắng, thái miếng, nhục thung dung tẩm rượu một đêm rồi thái lát, đem hầm cùng với dương thận, khi chín chế thêm gia vị, ăn nóng.
Công dụng: bổ thận tráng dương, nhuận tràng thông tiện, dùng làm đồ ăn cho những người bị liệt dương, yếu sinh lý, táo bón do mệnh môn hỏa suy.
Bài 3: Dương ngoại thận 1 đôi, nước hầm xương lợn 1 bát, tủy lợn một đoạn, gia vị vừa đủ. Dương ngoại thận rửa sạch, thái miếng, đun nước hầm xương lợn cùng với gia vị và tủy lợn trong 15 phút, sau đó cho dương ngoại thận vào đun thêm 3 phút, ăn nóng.
Công dụng: ích tinh, trợ dương, bổ thận, được dùng để chữa các chứng muộn con, liệt dương, xuất tinh sớm, di tinh, đau lưng mỏi gối, suy giảm ham muốn tình dục, suy nhược cơ thể...
Bài 4: Dương nội thận 1 đôi, nhục thung dung 25 g, thảo quả 5 g, trần bì 5 g, mỡ dê 100 g, gia vị vừa đủ. Thận dê làm sạch, bổ đôi, bỏ màng trắng, thái miếng, mỡ dê thái miếng, sắc kỹ các vị thuốc rồi bỏ bã lấy nước, đem hầm với thận và mỡ dê, khi chín chế thêm gia vị, ăn nóng.
Công dụng: bổ thận tráng dương, ôn trung kiện tỳ, nhuận tràng thông tiện, được dùng để chữa các chứng liệt dương, di hoạt tinh, đau lưng mỏi gối, tay chân lạnh, táo bón do thận dương hư.
Bài 5: Dương ngoại thận 1 đôi, nhung hươu 3 g, rượu trắng 500 ml. Dương ngoại thận tươi (lấy từ dê núi là tốt nhất), rửa sạch huyết rồi đem ngâm cùng nhung hươu với rượu trắng khoảng nửa tháng, mỗi ngày uống 1-2 lần, mỗi lần từ 10-20 ml, kiêng hành, gừng, tỏi và hạt tiêu.
Công dụng: bổ thận tráng dương, ích tinh dưỡng huyết, dùng để chữa các chứng liệt dương, suy giảm ham muốn tình dục, tinh dịch lạnh loãng, suy giảm số lượng và chất lượng tinh trùng...
Bài 6: Dương nội thận 1 quả, bạch tật lê sao qua 120 g, long nhãn 120 g, dâm dương hoắc 120 g, toả dương 120 g, ý dĩ 120 g. Tất cả đem ngâm với rượu trắng nửa tháng, mỗi ngày uống 20 ml.
Công dụng: ôn thận tráng dương, ích tinh bổ tủy, khu phong trừ thấp, dùng để trị các chứng liệt dương, di mộng tinh, tinh lạnh, lưng đau gối mỏi, tai ù tai điếc ở người già do thận hư.
Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn
