Độc đáo lễ hội kén rể cho nữ tướng Lê Hoa
> Lễ hội 'cướp' đầu pháo xứ Lạng
> Náo nhiệt Lễ hội đầu pháo Kỳ Lừa
TPO - Ngày 13-3, đông đảo người dân cùng khách thập phương náo nức đến xem lễ hội kén rể được diễn ra hằng năm vào ngày 2-2 âm lịch tại thôn Đường Yên, xã Xuân Nộn, Huyện Đông Anh, Hà Nội.
 |
| Đức Thánh bà vinh quy bái tổ. |
Lễ hội này được phục dựng lại từ năm 2001 sau 60 năm thất truyền, với nhiều nghi lễ và trò chơi dân gian, thể hiện tinh thần hiếu học, tinh thần thượng võ của dân tộc. Những phần thi trong lễ kén rể tái hiện những công việc thường ngày của cư dân lúa nước, gửi gắm trong đó những ước vọng về một cuộc sống ấm no, mùa màng tươi tốt.
Trước khi diễn ra lễ hội khoảng một tháng, các thành viên trong làng đã chuẩn bị và tập luyện công phu. Việc chọn người tham gia được tiến hành kỹ lưỡng. Người đóng vai mẹ của đức Thánh bà Lê Hoa (tức “Mẫu Bà”) phải là người đẹp song toàn, gia đình ổn định. Còn hai chàng rể và người đóng vai đức Thánh bà phải là trai thanh gái lịch, chưa có gia đình.
Đúng 14 giờ, cuộc thi kén rể bắt đầu. Mở màn là lễ vinh quy bái tổ của nữ tướng Lê Hoa. Kế đến là phần thi kén rể độc đáo của hai chàng trai phe Hậu và phe Bắc. Họ phải đứng ra đọc vè ứng đối thi tài và cùng trải qua 4 cuộc thi bao gồm: Thi cày, câu ếch, chõng chó (chọc cho chó sủa), bắt trạch trong chum. Đây đều là thú chơi dân gian đồng thời cũng là để dậy con cháu ngàn đời siêng năng lao động. Sau các phần thi, chàng trai phe Bắc đã dành chiến thắng nên được Mẫu Bà phong tặng quần áo, chức tước và chọn làm rể quý.
Theo truyền thuyết dân gian và thần phả của đình thì bà Lê Hoa là một danh tướng của Hai Bà Trưng và là người có công chữa bệnh cho dân làng Đường Yên được dân làng tôn vinh thờ phụng. Chuyện kể rằng khi Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa đánh giặc Đông Hán (năm 40-43) thì ở làng Đường Yên có bà Lê Hoa (còn gọi là Ả Lự) tuổi 17-18 vẫn chưa lấy chồng, tình nguyện đi theo Hai Bà Trưng.
Bà chiêu mộ quân sĩ ở các nơi và về Đường Yên làm lễ khao quân vào ngày 25 tháng chạp. Sau khi Hai Bà Trưng thắng trận lên ngôi vua, hai bà phong tước cho bà Lê Hoa là “Nữ sử anh phong”, “Tuệ tĩnh phu nhân”.
Khi đất nước thanh bình bà Lê Hoa vinh qui bái tổ về làng Đường Yên thì “kiếm gươm vứt bỏ lại hiền như xưa”. Vì là nữ tướng nên khi nước nhà không còn khói lửa đao binh thì phải làm tròn bổn phận của người con gái là đi lấy chồng. Và lễ hội “kén rể” ra đời từ đó.
Một số hình ảnh xung quanh lễ hội:
 |
| Dương Thị Phương đóng vai Đức Thánh bà trịnh trọng cởi bỏ mo cau để đi lấy chồng. |
 |
| Cuộc thi cày mở đầu cho hội thi canh nông, bao giờ cũng vậy công việc của nhà nông bắt đầu từ khầu cầy ruộng, lúa có tốt hay không chính là nhờ vào việc cầy sâu bừa kỹ. Trên sân đình hai chàng rể đóng vai thợ cày mặc quần áo nâu chít khăn trên đầu, đi theo là hai đầy tớ mang theo trống khẩu để cổ vũ, còn hai người đóng làm trâu mặc quần áo đen, đeo mặt nạ. Sau 4 đường cày, nếu ai cày thẳng, không lệch vai cày và cày nhanh thì người đó thắng. |
 |
| Hai em nhỏ đóng làm ếch để bắt đầu cuộc thi câu ếch. |
 |
| Khi chàng rể tung mồi, ếch nào tóm được nhanh, nhảy đẹp thì bên phe đó thắng. |
 |
| Thi chõng chó là một trò chơi dân gian độc đáo, lấy cọng giềng chọc chó, vì giềng và chó kỵ nhau cho nên khi con chó ngửi thấy mùi giềng thì dù có chọc đến đâu nó cũng không kêu. Trò chơi này đòi hỏi sự tài tình và phải dùng mẹo mới lừa cho con chó kêu. |
 |
| Trò chơi bắt trạch trong chum đầy hào hứng và quyết liệt của hai chàng rể. |
 |
| Người thắng cuộc được Mẫu bà ban thưởng và chọn làm rể quý. |
 |
| Đôi phu thê ra mắt bà con chòm xóm. |
 |
| Đôi phu thê cùng bái tạ tổ đường để tổ đường chứng giám. |
Nguyễn Thị Sự
